Παρουσιάζεται την προσεχή Κυριακή το Γλωσσάριο Πλατάνου (Βάνιας) Τρικάλων

Την Κυριακή 13 Αυγούστου 2023 και ώρα 7.45 μ.μ., στην Πλατεία του Πλατάνου Τρικάλων θα γίνει παρουσίαση του βιβλίου του φιλολόγου & διδάκτορος ιστορίας Θεόδωρου Α. Νημά, «Γλωσσάριο Πλατάνου (Βάνιας) Τρικάλων», Θεσσαλονίκη, Εκδ. Σταμούλη, σελ. 309, στο οποίο περιλαμβάνεται και σύντομη Ιστορία του Πλατάνου.

Για το βιβλίο θα μιλήσουν η φιλόλογος κ. Κωνσταντίνα Απ. Καμπαγιάννη και ο δάσκαλος κ. Ιωάννης Ευθ. Μπίτος.
Την εκδήλωση συνδιοργανώνουν η Διεύθυνση Πολιτισμού του Δήμου Τρικκαίων, η Δημοτική Κοινότητα Πλατάνου και ο Μορφωτικός Σύλλογος Απανταχού Πλατανιωτών.

Ειδικότερα το βιβλίο «Γλωσσάριο Πλατάνου (Βάνιας) Τρικάλων» που φέρει τον υπότιτλο «Συμβολή στην έρευνα και μελέτη της θεσσαλικής διαλέκτου», αποτελείται από 309 σελίδες σχήματος 24Χ17 εκ. και είναι ο καρπός πολύχρονης έρευνας και μελέτης.

Περιλαμβάνει: Πρόλογο του Δ.Σ. του Φ.Ι.ΛΟ.Σ. Τρικάλων (σελ. 11-12), Πρόλογο του ομότιμου καθηγητή Γλωσσολογίας του Παν/μίου Αθηνών Θανάση Νάκα (σελ. 13-14), «Αντί Προλόγου» του Συγγραφέα (σελ.15-16), Συντομογραφίες όρων (σελ. 17-180. Ακολουθεί μία εισαγωγική ενότητα με τίτλο «Ο Πλάτανος (Βάνια). Σύντομα ιστορικά και αρχαιολογικά στοιχεία» (σελ. 19-26), και ακολουθεί εκτενής Εισαγωγή (σελ. 27-34), στην οποία παρουσιάζονται τα «Βασικά γραμματικά γνωρίσματα του ιδιώματος του Πλατάνου», που είναι φυσικά παρόμοια με τα ιδιώματα των γειτονικών χωριών αλλά και της ευρύτερης περιοχής.

Ακολουθεί το κύριο μέρος του βιβλίου με το Γλωσσάριο του Πλατάνου (σελ. 35-296). Σ’ αυτό περιλαμβάνονται περίπου 6.500 λέξεις, οι οποίες καταγράφονται με την τοπική τους προφορά, δίνεται η ερμηνεία και η ετυμολόγησή τους, ενώ παρατίθενται, όπου κρίνεται απαραίτητο, και παραδείγματα με τοπικές ιδιωματικές φράσεις.

Μερικά παραδείγματα:
ανάλιμα (επίρ.) = ανάποδα, από τον λαιμό. λέγεται 1) σε καταστάσεις που δεν ευχαριστιέται κάποιος το φαγητό του ή του κάθεται στον λαιμό λόγω κάποιου εμποδίου ή δυσαρέστου συμβάντος, 2) μτφ. όταν κάτι ευχάριστο καταλήγει σε δυσάρεστο. φρ. «μι βγήκι ανάλιμα» = δεν το ευχαριστήθηκα [επίθ. ανάλαιμος < αρχ. ανά + λαιμός].
γκρίμπα, η = καμπούρα [αρχ. γρυπός, σλ. grba = καμπούρα].
γραπατσώνου, αόρ. γραπάτσουσα = πιάνω κάτι σφιχτά [γραπώνω < ιτ. grappare].
δέουντα, τα = χαιρετίσματα, χρειαζούμενα [αρχ. δέον < ρ. δει].
ζακόνι, το = έθιμο, συνήθεια. φρ. «κάθι χώρα κι ζακόνι, κάθι μαχαλάς κι τάξη» [σλ. zakon, αλβ. zakón].
κουμπές, ο = θόλος, τρούλος εκκλησίας ή τζαμιού [τ. kubbe].
κουμάσι, το = κατάλυμα χοίρων, χοιροστάσιο. μτφ. παλιάνθρωπος, μασκαράς· φρ. «καλό κουμάσι είνι κι αυτός» [τ. kumaş].
λουχνάρι, το = είδος σπυριού με πύον και πόνο, εξάνθημα με φλεγμονή, κοινώς καλόγερος [δουθνάρι < δοθιηνάριον < αρχ. δοθιήν = μικρό εξόγκωμα].
λυσσιακά, τα = μεγάλη μανία (θέληση) για κάτι. φρ. «έφαγι τα λυσσιακά τ’» (λέγεται γι’ αυτόν που προσπαθεί επίμονα να πετύχει τον σκοπό του) [αρχ. λύσσα].
μάνταλου, το = σύρτης ασφαλείας, ξύλο ή σίδερο που μπαίνει πίσω από την πόρτα για να την ασφαλίζει [ελνστ. μάνδαλος].
μιντούλι, το = μυελός οστών [μσν. μεδούλιον, υποκ. του λατ. medulla].
ντιρέκι, το = δοκάρι, στύλος. μτφ. ψηλός και άχαρος [τ. direk].
πιδούκλι, το = πέδη, μικρό σχοινί με το οποίο δένουν τα μπροστινά πόδια των ζώων για να μην απομακρύνονται κατά την βοσκή [μσν. πέδικλον < λατ. pediculum].
ρουπώνου, αόρ. ρούπουσα = γεμίζω, χορταίνω, σφραγίζω, κλείνω τους πόρους [σλ. rupa = οπή, άνοιγμα].
τσιατί, το = σκελετός της στέγης με τα σανίδια πριν τοποθετηθούν τα κεραμίδια [τ. çati].
φλουμώνου, αόρ. φλόμουσα = ναρκώνω με φλόμο, καπνίζω, αναισθητοποιώ. μτφ. ζαλίζω με τα πολλά ψέματα που λέω. φρ. «μας φλόμουσι μι τα ψέματα» [μσν. < αρχ. φλόμος].
φρίξη, η = τρομάρα, λαχτάρα, φόβος. φρ. «πήρι φρίξη» = έφριξε, φοβήθηκε [αόρ. έφριξα του αρχ. ρ. φρίττω].

Το βιβλίο περιλαμβάνει και ένα χρήσιμο Παράρτημα (σελ. 297-306), το οποίο περιέχει τις ενότητες: 1) Τοπωνύμια Πλατάνου, 2) Επώνυμα κατοίκων Πλατάνου, 3) Βαπτιστικά ονόματα κατοίκων Πλατάνου, 4) Ονόματα κατοίκων Βάνιας καταγεγραμμένα κατά την οθωμανική απογραφή του 1454/55.

Το βιβλίο εμπλουτίζεται ακόμα με μία παλαιά αεροφωτογραφία του Πλατάνου καθώς και 16 έγχρωμες φωτογραφίες που απεικονίζουν τον οικισμό και όλες τις περιφέρειες της κοινότητας. Τέλος (σελ. 307-310), παρατίθεται η πλούσια Βιβλιογραφία που χρησιμοποίησε ο Συγγραφέας.