Κομοτηνή: Από το Μπογιαλίκη στη Ξυλαγανή

Ο Απόστολος Μουζαλιώτης γνωρίζει καλά που βρίσκεται το Μπογιαλίκι, το Μικρό και το Μεγάλο. Μιλά για τη Βόρεια Θράκη με τον ίδιο τρόπο που θα μιλούσε για τους Προσκυνητές ή τον Ίμερο, τους οικισμούς που είναι κοντά στο χωριό του.

Βουβαλάδες και Κατσικάδες
«Το Μπογιαλίκι βρίσκονταν κοντά στο όρος Στράντζα. 60 χιλιόμετρα από την Ιάμπολη , 55 χιλιόμετρα από τις Σαράντα Εκκλησιές και 45 χιλιόμετρα βόρεια της Αδριανούπολης» λέει και μοιράζεται μαζί μας μια ιστορία με δύο αδέρφια από την Ήπειρο, που εκεί, γύρω στο 1600, εγκαταστάθηκαν στην περιοχή Μπογιαλίκι, ένα μέρος που λόγω των δένδρων που είχε προσφερόταν για την βαφή. «Το Μπογιαλίκι πήρε την ονομασία από την λέξη μπογιά, χρώμα. Για πολλά χρόνια ζούσαν στο Μπογιαλίκι μαζί. Στη συνέχεια χώρισαν και δημιουργήθηκαν δύο χωριά, το Μικρό και Μεγάλο Μπογιαλίκι και στις γιορτές τους που αντάμωναν έσφαξαν οι κάτοικοι από το Μεγάλο Μπογιαλίκι ένα βουβάλι και οι κάτοικοι από το Μικρό Μπογιαλίκι κατσίκια, έτσι έμειναν και τα παρατσούκλια τους , Βουβαλάδες και Κατσικάδες». Αλήθεια ή ψέματα; Το βέβαιο είναι ότι οι πρόσφυγες παππούδες και γιαγιάδες που έφτασαν στη Ξυλαγανή μοιράστηκαν με τους ντόπιους πολλές τέτοιου είδους ιστορίες.«Ζούσαν αρμονικά. Ντόπιοι, πρόσφυγες και μετανάστες ήταν μια χαρά μέχρι τις μέρες μας. Άργησαν πολλά χρόνια να κάνουν τους μεικτούς γάμους, αλλά σιγά –σιγά κι αυτό ξεπεράστηκε. Ήδη κοντεύουμε τα εκατό χρόνια προσφυγιάς στην Ξυλαγανή. Και ο κόσμος πλέον έχει σμίξει.»

Από το 1924-25 που έγινε η μετεγκατάστασή τους μέχρι σήμερα σώζονται τα τραγούδια από το Μπογιαλίκι κι έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον. «Το «πάπια κάθονταν στον πάγο» ιστορούσε την Ανατολική Ρωμυλία, που ήταν σκλαβωμένη σαν παγωμένη πάπια και δεν μπορούσε να κουνηθεί, χορεύεται σε ρυθμό ζωναράδικο. Και ένα άλλο πάλι ζωναράδικο, στο πανηγύρι της Αγίας Τριάδος, έλεγαν το τραγούδι «Το πανηγύρι ήταν πολύ, ο τόπος ήταν λίγος…» ένα τραγούδι αφιερωμένο στον Διγενή Ακρίτα κι ένα άλλο για ένα Γιάννη που σκοτώθηκε από την Αδριανούπολη επίσης τραγουδιέται συχνά» σημειώνει ο κος Απόστολος.

Μπογιαλικιώτες και Θρακιώτες
Πιο εκεί συγκινημένος στέκει ο Γιάννης Χριστιαννάκης , γιος πρόσφυγα από το Μικρό Μπογιαλίκι. «Με την ανταλλαγή έλεγε ο πατέρας μου, τα δύο χωριά Μικρό και Μεγάλο Μπογιαλίκι, έστειλαν πρώτα έναν παπά για να δει τα μέρη που θα πάνε και οι περισσότεροι από το Μεγάλο Μπογιαλίκι ήρθαν στην Ξυλαγανή. Το Μικρό Μπογιαλίκι πήγε στους Προσκυνητές. Αυτοί ήρθαν με τα αμάξια τους, με τα ζώα τους, όλοι μαζί. ¨Ήταν πολύ δουλευταράδες» δηλώνει και μιλά για το χωριό του, τη Ξυλαγανή « Το χωριό μας έχει τρεις ράτσες, Μπογιαλικιώτες, Ντογανιώτες και Θρακιώτες , όταν ήρθαν στην Ξυλαγανή δεν παντρεύονταν με τους Θρακιώτες. Έλεγαν ότι οι Μπογιαλικιώτες δουλεύουν πάρα πολύ. Η γυναίκα μου ήταν Θρακιώτισσα κι όταν αρραβωνιαστήκαμε της έλεγαν: «Αφού πήρες άνδρα από το Μπογιαλίκι, θα ζήσεις μια ζωή ωραία», είχαν όνομα εργατικών ανθρώπων. Όταν ήρθε ο πατέρας μου ήταν 12 ετών, είχε βγάλει και το σχολείο στο Μπογιαλίκι. Θυμόταν όλες τις ιστορίες. Από το Μικρό Μπογιαλίκι πήγαινε στο Μεγάλο με τα πόδια για να μάθει γράμματα. Οι άνθρωποι εκεί ασχολούνταν με την κτηνοτροφία και τη γεωργία. Ήταν πολύ καλό μέρος και ήταν ευχαριστημένοι από την ζωή εκεί.» Στέκεται για λίγο σιωπηλός και μετά γελά με καμάρι βλέποντας τους νέους να συνεχίζουν τις παραδόσεις. « Οι Θρακιώτες όταν χόρευαν οι Μπογιαλικιώτες με την γκάιντα τους κορόιδευαν , πέρασαν τα χρόνια, έσμιξαν τα παιδιά και τώρα χορεύουν όλους τους Μπογιαλικιώτικους χορούς. Ακόμη και τις παραδοσιακές στολές τις κάνουν, όπως οι Μπογιαλικιώτες».

5ο Αντάμωμα Μπογιαλικιωτών Βόρειας Θράκης
Το 5ο Αντάμωμα Μπογιαλικιωτών Βόρειας Θράκης είναι προ των πυλών και η κα Λαμπρινή Παπαδοπούλου, πρόεδρος του Συλλόγου Γυναικών Ξυλάγανής μαζί με τους υπόλοιπους νέους και τις νέες του χωριού τρέχουν να τακτοποιήσουν και την πιο μικρή λεπτομέρεια. Το βράδυ του Σαββάτου στην αυλή του Δημοτικού Σχολείου θα ανταμώσουν Μπογιαλικιώτες για 5η Συνεχή Χρονιά με την διοργάνωση της συνάντησης να την έχει ο Πολιτιστικός Όμιλος Ξυλαγανής και ο Σύλλογος Γυναικών Ξυλαγανής. Συμμετέχουν: Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Βαφειοχωρίου Άγιος Γεώργιος, Πολιτιστικός Σύλλογος Αγίου Αθανασίου Δράμας «Βοϊράνη», ο Πολιτιστικός Επιμορφωτικός Σύλλογος «Ανατολική Ρωμυλία» Ν. Έβρου, ο Πολιτιστικός Λαογραφικός Σύλλογος Γυναικών Προσκυνητών και ο Πολιτιστικός ¨Όμιλος Ξυλαγανής. Μουσικά θα πλαισιώνει την εκδήλωση ο Παραδοσιακό σχήμα «Θρακόμελο», ενώ θα συμμετέχει η χορωδία του Συλλόγου Πατεράδων. «Θα ξεκινήσουμε στις επτά το απόγευμα από το Πολιτιστικό Κέντρο της Ξυλαγανής με τη συνοδεία γκάιντας θα περάσουμε μέσα από το χωριό και η πομπή θα καταλήξει στην αυλή του Δημοτικού Σχολείου, με φαγητό και ποτό.» δηλώνει η κα Παπαδοπούλου και μιλά για αγάπη, μεράκι, διάθεση. «Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε όλους τους εθελοντές και τους χορηγούς που μας στηρίζουν.Είναι οι ρίζες μας, αυτό που θέλουμε να το κρατάμε ζωντανό μέσα στις καρδιές μας». Ευχαριστεί με σεβασμό τον κο Απόστολο, τον κο Γιάννη και όλους όσοι και όσες ζωντανεύουν με τις κουβέντες τους τους τόπους που αφέθηκαν πίσω πριν σχεδόν ένα αιώνα, «Τα κρατάμε ζωντανά και προσπαθούμε να τα διατηρούμε όσο περισσότερο μπορούμε» λέει και επιστρέφει στις εργασίες της προετοιμασίας για το μεγάλο αντάμωμα.
Φώτο:Η κα Λαμπρινή Παπαδοπούλου με τον Απόστολο Μουζαλιώτη και τον Γιάννη Χριστιαννάκη ρεπορτάζ-κείμενο-φωτογραφίες:Μαρία Νικολάου