Το έθιμο της Τζαμάλας αναβιώνει στο Αρσάκειο της Ροδόπης

Το έθιμο της Τζαμάλας , ένα γονιμοποιητικό δρώμενο του οργώματος και της σποράς των αγρών, θα αναβιώσει σήμερα στο Αρσάκειο της Ροδόπης από τον Πολιτιστικό Μορφωτικό Σύλλογο Αρσακείου «Το Ευθύμιον». Ένα έθιμο που γινόταν στη Θράκη την εποχή του Φθινοπώρου, σε κάποιες δε περιοχές την μέρα της γιορτής του Αγίου Δημητρίου. «Είναι το έθιμο της σποράς, το έφεραν οι πρόγονοί μας από την πατρίδα» δήλωσε στην ΕΡΤ Κομοτηνής, ο πρόεδρος του Συλλόγου, ο κ.Δημήτρης Κοτσάκης.

Στις δώδεκα ξεκινούν από το Σύλλογο, όλα τα μέλη του Συλλόγου που θα συμμετάσχουν, ντυμένα με τις παραδοσιακές τους στολές, που με δικά τους έξοδα αγόρασαν. Θα περάσουν από όλα τα σπίτια του χωριού και θα καταλήξουν στην πλατεία, όπου τα Τμήματα: «Παιδικό-Εφηβικό» κι «Ενηλίκων» θα χορέψουν και θα τραγουδήσουν. «Μας στηρίζουν οι συγχωριανοί, αλλά και η Δημοτική Αρχή, ο δήμαρχος, ο κ. Γιάννης Σταυρίδης.» δήλωσε ο κ. Κοτσάκης σημειώνοντας πως όλοι περιμένουν την αναβίωση κάποιου εθίμου ή κάποια άλλη εκδήλωση του Συλλόγου για να διασκεδάσουν.

Η Τζαμάλα κάποτε…
Επειδή Τζαμάλα στα αραβικά σημαίνει καμήλα, οι γεωργοί κάθε περιοχής που συμμετείχαν στο δρώμενο έφτιαχναν με ξύλα έναν μεγάλο σκελετό καμήλας, τον τύλιγαν με πανιά και προβιές, του έβαζαν ουρά και ένα μακρύ κοντάρι για λαιμό, πάνω στο οποίο στήριζαν κεφάλι αλόγου ή βοδιού με δόντια. Τέλος το σκέπαζαν με προβιά στολισμένη με χάντρες. Πάνω στην καμήλα έριχναν μακρύ χαλί κάτω απ’ το οποίο έμπαιναν 4 άντρες, έτσι ώστε όταν περπατούσαν φαινόταν σαν να περπατούσε η Τζαμάλα.
Πάνω στη τζαμάλα κάθιζαν ένα ψεύτικο παιδί, που το βαστούσε ο τζαμάλης ο οποίος είχε καμπούρα και κουδούνια στη μέση του. Μετά το ηλιοβασίλεμα γύριζαν στα σπίτια με τραγούδια και γέλια. Έξω από κάθε σπίτι φώναζαν: «Ε! κερά! Καλό μπερικέτι και πολύχρονη…».

Για τη γονιμότητα ρόδια και καρύδια

Ρόδια και καρύδια ήταν τα κεράσματα της εποχής εκείνης. «Η γυναίκα συμβολίζει τη γονιμότητα, η Τζαμάλα είναι ο ιδιοκτήτης του χωραφιού και ο τζαμαλτζής που προσπαθεί να πάρει το χωράφι με κάθε τρόπο.» δηλώνει ο κύριος Κοτσάκης κι αναφέρεται στον Κώστα Πετμεζά που βοήθησε τον Σύλλογο στην αναβίωση του εθίμου. Εκείνος «έφυγε», το έθιμο αναβιώνει για τρίτη χρόνια και οι συγχωριανοί του συνεχίζουν…

Το πότε γεννήθηκε το έθιμο αυτό είναι απροσδιόριστο. Μεταφέρονταν από γενιά σε γενιά και τηρούνταν με θρησκευτική ευλάβεια. Ήταν κάτι παραπάνω από πολιτιστική εκδήλωση. Σε καμιά περίπτωση δεν έβλεπες τους πρωταγωνιστές να σαχλαμαρίζουν. Παιζόταν με τη σοβαρότητα της αρχαίας τραγωδίας.

Τα χωριά ερημώνουν και σβήνουν 
Έτσι, και στο Αρσάκειο Ροδόπης με τους διοργανωτές να καλούν όλους να πάρουν μέρος στο γλέντι τους απολαμβάνοντας άφθονο κρασί και ντόπια εδέσματα. Δίνοντας ζωντάνια στο χωριό. «Προσπαθούμε να κρατήσουμε κάτι ζωντανό γιατί τα χωριά ερημώνουν και σβήνουν. Γύρω- γύρω τα χωριά έχουν ερημώσει εντελώς, όπως Αετόλοφος και Αετοκορυφή κ.α.» δηλώνει ο κύριος Κοτσάκης σημειώνοντας πως στο χωριό του μένουν δέκα ζευγάρια νέων. «Δυστυχώς πέρασε η νοοτροπία της πόλης και πολλοί εγκατέλειψαν τον τόπο τους.» καταλήγει μην κρύβοντας τον προβληματισμό του.

Φώτο: Δημήτρης Κοτσάκης Ρεπορτάζ-κείμενο -φωτογραφία: Μαρία Νικολάου