Το “κλωστιδάκι”, το DNA του και η αποκόλληση της Κρήτης από την Πελοπόννησο

Η Κρήτη διαθέτει 16 είδη ερπετών και 4 είδη αμφιβίων, αριθμός πολύ μικρός συγκριτικά με άλλες περιοχές της χώρας. Από αυτά τα είδη κανένα δεν είναι επικίνδυνο για τον άνθρωπο, ορισμένα είναι ενδημικά, ενώ κάποια άλλα έφτασαν στην Κρήτη μέσω του ανθρώπου δια της θαλάσσης, κάνοντας «ράφτινγκ».

Ανάμεσά τους είναι το περίφημο, πλην ακίνδυνο λιακόνι, του οποίου η φήμη ως δηλητηριώδους φιδιού έχει από καιρό καταρριφθεί από τους επιστήμονες. Όχι όμως και η επικίνδυνη οχιά, που μόνο ως θρύλος έχει κάνει ποτέ την εμφάνισή της στο νησί.

Η λίστα περιλαμβάνει και προσφάτως αφιχθέντες επισκέπτες, όπως το κροκοδειλάκι, όπως λέγεται η σαύρα που εντοπίστηκε στη Σητεία πριν από λίγα χρόνια και ο βουβαλοβάτραχος στην λίμνη της Αγιάς, που μπορεί να αποτελέσει απειλή για τον ενδημικό Pelophylax και τον επίσης ενδημικό δενδροβάτραχο, με το ιδιαίτερο κρώξιμο, με το οποίο αγωνίζεται για την εύνοια των θηλυκών και την αναπαραγωγή του υποείδους του.
Τα λιγοστά είδη ερπετών και αμφιβίων της Κρήτης διαθέτουν τόσο πολλή πληροφορία στο γενετικό τους υλικό, που τα καθιστά «μάρτυρες» μιας ιστορίας εκατομμυρίων ετών.

Πώς, όμως, η ιστορία ενός τόπου αποτυπώνεται και άρα μπορεί να διαβαστεί στο DNA της χλωρίδας και της πανίδας του; Με ποιο τρόπο, για παράδειγμα, το «κλωστιδάκι» των Σφακιανών, η ενδημική σαύρα της Κρήτης που οι επιστήμονες ονομάζουν Podarcis cretensis, αποκαλύπτει μια ιστορία 5 εκατομμυρίων ετών;
Την απάντηση έδωσε σήμερα στην 8η εκπομπή της σειράς «Κρήτη, μια ήπειρος σ’ ένα νησί» με τίτλο «Ερπετά και αμφίβια» ο αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και διευθυντής του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης – Πανεπιστήμιο Κρήτης, Νίκος Πουλακάκης. Ακολουθεί ολόκληρη η εκπομπή:

Η σειρά «Κρήτη, μια ήπειρος σ’ ένα νησί» είναι συμπαραγωγή της ΕΡΤ Ηρακλείου με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης – Πανεπιστήμιο Κρήτης και βασίζεται στο ομότιτλο βιβλίο του. Μεταδίδεται κάθε Τρίτη, 11-12 π.μ. από τους 97,5 και από τους 105,6 στα FM και από το διαδίκτυο στη διεύθυνση: https://webradio.ert.gr/heraklio

Ο καλεσμένος μας

Ο δρ Νίκος Πουλακάκης, σπούδασε Βιολογία στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, πραγματοποίησε τη μεταπτυχιακή του διατριβή στη Παλαιοντολογία στο τμήμα Γεωλογίας του Πανεπιστημίου της Αθήνας και τη διδακτορική του διατριβή στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης.
Υπήρξε μεταδιδακτορικός ερευνητής του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης την περίοδο 2006 -2007 και του τμήματος Οικολογίας και Εξέλιξης του Πανεπιστημίου του Yale την περίοδο 2007 – 2009. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται ν μοριακή συστηματική, φυλογένεση, φυλογεωγραφία και πληθυσμιακή γενετική χερσαίων ζώων, τόσο σύγχρονων όσο και εξαφανισμένων.
Έχει δημοσιεύσει 70 εργασίες σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά, ενώ έχει συμμετάσχει στη συγγραφή 8 βιβλίων ή κεφαλαίων σε βιβλία. Έχει λάβει μέρος σε 24 επιστημονικά συνέδρια με 83 ανακοινώσεις. Έχει εκπονήσει περισσότερα από 20 ερευνητικά έργα έρευνας, σε 6 εκ των οποίων ως επιστημονικός υπεύθυνος. Είναι κριτής επιστημονικών εργασιών σε πολυάριθμα διεθνή επιστημονικά περιοδικά και μέλος της εκδοτικής επιτροπής των ΒMC Zoology και Journal of Biological Research καθώς και μέλος της FCT Biological Sciences Evaluation Panel (Portugal).
Βραβευθείς από την Ακαδημία Αθηνών για την έρευνα του με τη χρήση αρχαίου DNA. Έχει επιβλέψει ή συμμετάσχει στην επίβλεψη 32 προπτυχιακών φοιτητών, 13 μεταπτυχιακών φοιτητών και 22 διδακτορικών.

Γραφικά: Τμήμα Γραφικών Μ.Φ.Ι.Κ.