Ηράκλειο: Στο δήμο και πάλι τα Ενετικά Τείχη με απόφαση Λ. Μενδώνη – Τι προβλέπει η προγραμματική σύμβαση με το Υπουργείο Πολιτισμού

Στο Δήμο Ηρακλείου περιέρχεται για τα επόμενα 10 χρόνια – με δυνατότητα ανανέωσης – η χρήση των Ενετικών Τειχών της πόλης, με απόφαση της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη. Η τελευταία 5ετής παραχώρηση του μεγαλύτερου διασωθέντος οχυρωματικού μνημείου της Μεσογείου είχε λήξει το 2008 και, σύμφωνα με τον δήμαρχο Ηρακλείου Αλέξη Καλοκαιρινό, η εξέλιξη αυτή είναι αποτέλεσμα της σύνθετης και κοπιώδους προσπάθειας που αναλήφθηκε σε στενή συνεργασία με την υπουργό Πολιτισμού.

Με την απόφαση της παραχώρησης, όπως επισημαίνεται από τη δημοτική αρχή, ανοίγει ο δρόμος για την υποβολή στο Ελεγκτικό Συνέδριο της ολοκληρωμένης Προγραμματικής Σύμβασης Πολιτιστικής Ανάπτυξης για το έργο «Προστασία, αξιοποίηση και ανάδειξη της Ενετικής Οχύρωσης και των Νεωρίων του Ηρακλείου», μετά την πρόσφατη έγκρισή της από τη Δημοτική Επιτροπή του Δήμου Ηρακλείου και την Περιφερειακή Επιτροπή της Περιφέρειας Κρήτης, και τις σχετικές δεσμεύσεις πιστώσεων από το Υπουργείο Πολιτισμού.

Να σημειωθεί ότι η παραχώρηση των Νεωρίων θα τεθεί σε δεύτερο χρόνο, αφού δρομολογηθούν συνολικά τα προγραμματιζόμενα έργα αποκατάστασής τους.

Συμβαλλόμενοι στην δεκαετή προγραμματική σύμβαση (2025 – 2035, με δυνατότητα ανανέωσης) είναι το Υπουργείο Πολιτισμού, η Περιφέρεια Κρήτης, ο Δήμος Ηρακλείου και ο Οργανισμός Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων (ΟΔΑΠ).

Ο Δήμαρχος Ηρακλείου Αλέξης Καλοκαιρινός εκφράζει τις θερμές ευχαριστίες του Δήμου Ηρακλείου  στην Υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, στον περιφερειάρχη Κρήτης Σταύρο Αρναουτάκη, στην πρόεδρο του ΟΔΑΠ Νικολέττα Διβάρη – Βαλάκου και τους συνεργάτες του, αντιδημάρχους και στελέχη του δήμου.

Η προγραμματική σύμβαση

Στην προγραμματική σμβαση περιλαμβάνονται συνολικά 34 αντικείμενα, από τα οποία τα 23 αφορούν μελέτες, υπηρεσίες και προμήθειες και τα 11 έργα. Ο συνολικός προϋπολογισμός ανέρχεται στο ποσό των 22.570.971,15 ευρώ και καλύπτεται από πόρους του Υπουργείου Πολιτισμού, ύψους 10.768.956,02 ευρώ και από πόρους του Δήμου Ηρακλείου, ύψους 11.802.015,13 ευρώ. Από το σύνολο του προϋπολογισμού, περισσότερα από 15 εκατομμύρια προέρχονται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), καθώς αφορούν σε έργα που έχουν εγγραφεί στη Στρατηγική Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης του Δήμου Ηρακλείου (ΣΒΑΑ), η οποία εγκρίθηκε τον Οκτώβριο του 2024.

Τα έργα και οι παρεμβάσεις που περιλαμβάνονται στην Προγραμματική Σύμβαση Πολιτισμικής Ανάπτυξης είναι τα παρακάτω:

– Η ανάπτυξη ολοκληρωμένου συστήματος σήμανσης και προβολής του ισόπεδου τμήματος των Τειχών, από τον προμαχώνα του Αγ. Ανδρέα έως τον προμαχώνα Βιτούρι, με τη δημιουργία μιας γραμμικής πορείας που θα αναδεικνύεται με σημειακές επεμβάσεις, κατά μήκος ενός ανοικτού και μη διακοπτόμενου οπτικού πεδίου.

– Η δημιουργία μόνιμης Έκθεσης Ενθυμημάτων Εθνικής Αντίστασης στη Στοά Μακάσι, με εργασίες διαμόρφωσης εσωτερικά και εξωτερικά του χώρου, για να αποτελέσει ένα συμβολικό χώρο Μνήμης της Εθνικής Αντίστασης της Κρήτης.

– Οι αρχαιολογικές έρευνες και οι εργασίες για την στερέωση και τη στατική αποκατάσταση του παραθαλάσσιου τμήματος των Ενετικών Τειχών Ηρακλείου.

– Η μελέτη αντιδιαβρωτικής προστασίας της παράκτιας ζώνης της παλιάς Ηλεκτρικής, στον κόλπο του Δερματά και στην περιοχή δυτικά του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας, όπου έχει διαπιστωθεί έντονη διάβρωση.

– Η οργάνωση εποπτικής έκθεσης για την ιστορία της πόλης του Ηρακλείου με τίτλο «Ηράκλειο – 40 αιώνες ιστορίας» στην πύλη Παντοκράτορα.

– Η μελέτη σύνδεσης του προμαχώνα του Αγίου Ανδρέα με το θαλάσσιο τείχος, με σκοπό τη σύνδεση και των πεζοδρόμων – ποδηλατοδρόμων των τειχών, με τα ήδη διαμορφωμένα δίκτυα στο δυτικό παραλιακό μέτωπο.

– Η μελέτη διαμόρφωσης χώρων στάθμευσης επισκεπτών του μνημείου, καθώς και τουριστικών λεωφορείων, σε τμήματα του μνημείου, όπως στα εσωτερικά πρανή των προμαχώνων Αγ. Ανδρέα Παντοκράτορα, στην Λ. Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, στο μικρό τριγωνικό πλάτωμα που έχει διαμορφωθεί σε επίπεδο λίγο ψηλότερο από τη λεωφόρο Πλαστήρα, εσωτερικά του προμαχώνα Μαρτινέγκο, στο τμήμα της ανατολικής  τάφρου του προμαχώνα Ιησού, επί της οδού Χαρ. Τρικούπη και στο τμήμα της ανατολικής τάφρου περιμετρικά του ερειπωμένου κτηρίου των Κυλινδρόμυλων Καστρινάκη, επί της Λ. Ικάρου.

– Η μελέτη ανάδειξης και αποκατάστασης των χαμηλών πλατειών και στοών των Ενετικών Τειχών, με τη δημιουργία χώρων επίσκεψης, πολιτιστικών εκδηλώσεων και  αναψυχής. Οι χώροι αυτοί είναι:

• Η βορειοδυτική χαμηλή πλατεία και στοά του προμαχώνα Παντοκράτορα,
• Η βορειοδυτική χαμηλή πλατεία (νυν ανοιχτό θέατρο Βηθλεέμ) και η νοτιοανατολική χαμηλή πλατεία (νυν ανοιχτός κινηματογράφος Βηθλεέμ) του προμαχώνα Βηθλεέμ, με τις αντίστοιχες στοές.
• Η δυτική χαμηλή πλατεία του προμαχώνα Μαρτινέγκο.
• Η βορειοανατολική χαμηλή πλατεία (πλησίον της έκθεσης Ν. Καζαντζάκη) του προμαχώνα Ιησού,
• Η νοτιοδυτική χαμηλή πλατεία και στοά του προμαχώνα Βιτούρι,
• Το βορειοανατολικό τμήμα του προμαχώνα Βιτούρι (νυν άλσος προσκόπων),
• Η πύλη του Αγίου Γεωργίου.
• Η ομώνυμη πύλη του προμαχώνα Σαμπιονάρα.

– Η μελέτη φωτισμού ανάδειξης του συνόλου του μνημειακού περιβόλου, των πυλών και της τάφρου.

– Η μελέτη προσβασιμότητας (κάθετη σύνδεση) στον επιπρομαχώνα Μαρτινέγκο (τάφος Ν. Καζαντζάκη).

– Η επικαιροποίηση της οικονομοτεχνικής μελέτης για τη διαχείριση και λειτουργία του μνημείου της ενετικής οχύρωσης και η δημιουργία Κανονιστικού Πλαισίου.

– Η εκπόνηση γενικού σχεδίου Master-Plan για την παραλιακή ζώνη (παράκτιο τείχος και ευρύτερη περιοχή των Ενετικών Νεωρίων), προκειμένου να προσδιοριστούν οι χρήσεις και οι μελλοντικές παρεμβάσεις στο παραλιακό μέτωπο.

– Η μελέτη εξωραϊσμού, ανάπλασης και διαμόρφωσης της δυτικής τάφρου της οδού Εφόδου.

– Η μελέτη εξωραϊσμού – διαμόρφωσης της δυτικής τάφρου του προμαχώνα Βηθλεέμ και του προμαχώνα Μαρτινέγκο, από το Κομμένο Μπεντένι έως το Κηποθέατρο Ν. Καζαντζάκη, με χώρους άθλησης και αναψυχής, η μελέτη ανακαίνισης του αναψυκτήριου και απομάκρυνσης της Υπηρεσίας Πρασίνου του Δήμου Ηρακλείου από την τάφρο.