Σε κλίμα βαθιάς συγκίνησης κορυφώθηκαν το πρωί της Δευτέρας 29 Σεπτεμβρίου, στο σημείο της εκτέλεσης, οι εκδηλώσεις μνήμης για τους σαράντα εννέα Προκρίτους της Παραμυθιάς, που εκτελέστηκαν «σαν σήμερα» το 1943 από τα γερμανικά στρατεύματα Κατοχής με τη συνεργασία ένοπλων μουσουλμάνων της περιοχής. Προηγήθηκε αρχιερατική θεία λειτουργία, χοροστατούντος του Μητροπολίτη Παραμυθιάς κ. Σεραπίωνα, και ακολούθησε η τελετή στο μνημείο, παρουσία πλήθους πολιτών και εκπροσώπων της πολιτείας και των αρχών.
Το «παρών» έδωσαν, μεταξύ άλλων, ο βουλευτής Θεσπρωτίας Βασίλης Γιόγιακας, ο Περιφερειάρχης Ηπείρου Αλέξανδρος Καχριμάνης, οι δήμαρχοι Σουλίου Αθανάσιος Ντάνης, Ηγουμενίτσας Παναγιώτης Νταής, Φιλιατών Βασίλης Τζίγκος και Ζίτσας Μιχάλης Πλιάκος, η πρόεδρος του Περιφερειακού Συμβουλίου Σταυρούλα Μπραίμη – Μπότση, ο ανώτερος διοικητής Φρουράς, αντισυνταγματάρχης Ιωάννης Καρράς, ο αστυνομικός διευθυντής Θεσπρωτίας Γεώργιος Αζέλης, ο διοικητής της 3ης ΠΕΔΙΛΣ πλοίαρχος Λ.Σ. Κωνσταντίνος Κορίζης, ο διοικητής των πυροσβεστικών υπηρεσιών Θεσπρωτίας πύραρχος Δημήτριος Τσουμάνης και η διοικήτρια του Νοσοκομείου Φιλιατών Ηλιάνα Καϊντάση, μαζί με περιφερειακούς και δημοτικούς συμβούλους, φορείς και συλλόγους.
Στον χαιρετισμό του ο δήμαρχος Σουλίου Αθανάσιος Ντάνης υπογράμμισε τη διαρκή υποχρέωση της τοπικής κοινωνίας «να κρατά ζωντανή τη μνήμη και να την μετατρέπει σε πράξη πολιτισμού και δημοκρατίας», ενώ ο Περιφερειάρχης Ηπείρου Αλέξανδρος Καχριμάνης, στην κεντρική ομιλία, αναφέρθηκε στον επίσημο χαρακτηρισμό της Παραμυθιάς ως «Μαρτυρικής Πόλης» και έθεσε εκ νέου το ζήτημα των γερμανικών αποζημιώσεων, ως ηθικό και ιστορικό αίτημα που παραμένει ανοιχτό. Οι παρεμβάσεις κατέδειξαν την ανάγκη θεσμικής θωράκισης των μνημείων, της εκπαιδευτικής αξιοποίησης των ιστορικών τεκμηρίων και της ενίσχυσης δράσεων ιστορικής μνήμης που απευθύνονται κυρίως στη νέα γενιά.
Στο τελετουργικό της ημέρας κυριάρχησαν οι σιωπές: το προσκύνημα στο μνημείο, η ανάγνωση των ονομάτων των εκτελεσθέντων, η κοινή υπόμνηση του ξημερώματος της 29ης Σεπτεμβρίου 1943, όταν οι 49 προύχοντες—ιερείς, δάσκαλοι, επαγγελματίες, δημόσιοι υπάλληλοι—οδηγήθηκαν στο απόσπασμα.
Μέσα από τη μαρτυρία του Αντώνη Δρίμτζια, που ως παιδί έζησε τα γεγονότα και έχασε τον πατέρα του, ανασύρονται εικόνες από τη «νύχτα των συλλήψεων» (27 προς 28 Σεπτεμβρίου), τις λίστες των καταδοτών, τον εκφοβισμό της πόλης και τον τρόπο που στήθηκε η επιχείρηση αντιποίνων. «Ήταν 7 το πρωί… Απανωτές ριπές ακούστηκαν σε όλη την Παραμυθιά. Θρήνος στην κάθε γειτονιά», θυμάται, δίνοντας ανθρώπινη διάσταση στο συλλογικό τραύμα.
Η ιστορική αναφορά συμπληρώνεται από τα πορίσματα της έρευνας του καθηγητή Παιδαγωγικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Αθανάσιου Γκότοβου για τη συγκυρία του Σεπτεμβρίου του 1943, την εγγύτητα προς πιθανό συμμαχικό μέτωπο απόβασης, την εμπλοκή της μουσουλμανικής ηγεσίας της Θεσπρωτίας και τις μεθοδεύσεις της γερμανικής διοίκησης. Στη δημόσια συζήτηση τίθεται η μεταπολεμική δικαστική εκκρεμότητα, με αναφορές στη «δίκη των στρατηγών» και τις μετέπειτα μαρτυρικές καταθέσεις που δεν οδήγησαν σε πλήρη απόδοση ευθυνών για τα εγκλήματα στην Παραμυθιά.
Η φετινή τελετή, με τη μεγάλη συμμετοχή κόσμου, ανέδειξε τον διπλό άξονα «μνήμης και ευθύνης»: μνήμης, ως δέσμευσης να μη λησμονηθεί το γεγονός και οι άνθρωποί του· ευθύνης, ως διαρκούς εγρήγορσης, αλλά και ως απαίτησης για ουσιαστική στήριξη ερευνών, εκδόσεων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων που θα κρατούν ζωντανό το νήμα της ιστορικής αλήθειας.
Στο κλείσιμο, η αναφορά στο παραδοσιακό μοιρολόι—«Παραμυθιά, γιατί φορείς τα μαύρα; / Οι Γερμανοί μού σκότωσαν 49 καμάρια…»—λειτουργεί ως κοινός τόπος πένθους και υπόσχεσης: ότι το «παρόν» κάθε Σεπτέμβρη δεν είναι απλή τυπικότητα, αλλά πράξη συλλογικής αυτογνωσίας.
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Γίνε μέλος στο κανάλι μας στο Viber
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος