Στην πολύπτυχη εμπλοκή της χώρας μας στη δίνη του Β’ΠΠ,το Ηράκλειο παρουσιάζει μια ιστορική “μοναδικότητα”.
Υπήρξε η μόνη ελληνική πόλη, στην οποία σημειώθηκαν σφοδρές οδομαχίες σχεδόν σε ολόκληρη την έκταση του οικιστικού της ιστού. Αυτό συνέβη καθώς το μεσημέρι της 21ης Μαϊου, ένα ισχυρό τμήμα αλεξιπτωτιστών, κατάφερε να διασπάσει την άμυνα των ελληνικών τμημάτων στο νότιο τμήμα των παλαιών ενετικών τειχών και μέσω της παραλιακής λεωφόρου να προελάσει με στόχο την κατάληψη του λιμένα. Η ταχύτατη ωστόσο ανασυγκρότησης των αμυνομένων οδήγησε τους εισβολείς σε μια θανάσιμη παγίδα στα μεσαιωνικά στενά της πόλης, καθώς βρέθηκαν να βάλλονται από κάθε δυνατή κατεύθυνση και σημείο, όχι μόνο από στρατιώτες, αλλά και από χωροφύλακες και άριστους στην σκόπευση ενόπλους πολίτες. Το γερμανικό τμήμα υποχρεώθηκε να διασπαστεί. Μια μεγάλη ομάδα κατάφερε να κινηθεί προς το κέντρο της πόλης και η άλλη βρέθηκε να αμύνεται κοντά στο ενετικό φρούριο της Θάλασσας. Οι διαρκείς αντεπιθέσεις των ελληνικών τμημάτων και η αδυναμία των εκτός πόλης αλεξιπτωτιστών να ενισχύσουν τους συναδέλφους τους οδήγησε στην πλήρη εξόντωση του τμήματος εισβολής το απόγευμα της ίδιας ημέρας. Ελάχιστοι διέφυγαν. Δεκάδες έχασαν την ζωή τους και περίπου 80 υποχρεώθηκαν να παραδοθούν. Αυτοί οι Γερμανοί αιχμάλωτοι “χρησιμοποιήθηκαν” την επόμενη ημέρα από τον Φρούραρχο Ταγματάρχη Τσαγκαράκη ως “αντίβαρο” για την απελευθέρωση δεκάδων πολιτών που είχαν συλλάβει ως ομήρους στην περιοχή του Γαζίου. Ο Τσαγκαράκης απέστειλε τελεσίγραφο στον διοικητή του “δυτικού τομέα” Ταγματάρχη Σουλτς, με το οποίο ζητούσε να πάψουν οι αλεξιπτωτιστές να χρησιμοποιούν ως ανθρώπινες ασπίδες τους αμάχους, διαφορετικά θα προέβαινε στην εκτέλεση των αιχμαλώτων. Οι Έλληνες όμηροι πράγματι απελευθερώθηκαν.
Σήμερα 83 χρόνια μετά τη μάχη ο δήμος Ηρακλείου, τιμώντας την ιστορία της πόλης και τους μαχητές της στη “Μάχη της Κρήτης” προχωρά στην τοποθέτηση πινακίδων που ενημερώνουν τον επισκέπτη για κάθε γεγονός που συνέβη σε κάθε ένα από συγκεκριμένα έξι σημεία στην διάρκεια του Μαϊου του 1941. Πρόκειται, για μια πρωτοβουλία του ίδιου του Δημάρχου Αλέξη Καλοκαιρινού, που υλοποιείται από τον Δήμο Ηρακλείου και το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης.
Σε κάθε ένα από αυτά τα σημεία, μια ειδική κατασκευή, φέρει αναρτημένη την ιστορική τεκμηρίωση και πληροφοριακό υλικό με την μορφή σύντομων κειμένων και οπτικών τεκμηρίων, καθώς και με σύνδεσμο (QR code) προς την ιστοσελίδα του Δήμου Ηρακλείου, όπου υπάρχει εκτενέστερο φωτογραφικό υλικό και κείμενα. Η πρωτοβουλία έχει στόχο να υπενθυμίσει και να αναδείξει αυτά τα σημεία όπου διεξήχθησαν έντονες μάχες κατά τη προσπάθεια των αλεξιπτωτιστών να καταλάβουν την πόλη αλλά και οι διαπραγματεύσεις για την παράδοση της, μετά από την αποχώρηση των Βρετανικών στρατευμάτων. Οι έξι πινακίδες – στήλες τοποθετήθηκαν στο σημείο που έπεσε νεκρός ο Ταγματάρχης Τζουλάκης στην ομώνυμη οδό, στα Λιοντάρια, στην αρχή της οδού 1866, στη συμβολή των οδών Δικαιοσύνης και Έβανς, στην πλ. Αγ. Δημητρίου και στην πλ. 18 Άγγλων.
Η πρωτοβουλία αναπτύχθηκε φέτος πιλοτικά και πρόθεση του Δημάρχου Ηρακλείου είναι η εκτενέστερη ανάπτυξη των Σημείων Μνήμης το 2025 και η αξιοποίηση τους για πολιτιστικές και εκπαιδευτικές εκδηλώσεις με ελεύθερη συμμετοχή του κοινού. Για την ανάπτυξη του περιεχομένου αξιοποιήθηκαν οι αρχειακές συλλογές του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης, καθώς και εκδόσεις που βασίστηκαν σε προσωπικές εμπειρίες προσώπων που συμμετείχαν στα γεγονότα. Σημαντική ήταν η συμβολή των ειδικευμένων ερευνητών της περιόδου Κώστα Μαμαλάκη και Γιάννη Πρεκατσουνάκη, οι οποίοι παραχώρησαν αρχειακό υλικό.
Σύνταξη – Ρεπορτάζ: Γιώργος Παπαδάκης
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Γίνε μέλος στο κανάλι μας στο Viber
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος