Χάλκη – Το  «Ξεκίνημα των Σφουγγαράδων»

Ποια σκέψη, ποιο γέμισμα του φεγγαριού, γέννησε την συνήθεια του ταξιδιού ενός πλοίου, που πάντα κουβαλούσε έναν θάνατο, να σηκώνει άγκυρα την επομένη ημέρα του πάσχα, όταν θεωρητικά γιορτάζεται μια ανάσταση;

Μια αναπαράσταση, μια υπενθύμιση της ίδιας ιστορίας που επί χιλιετίες επαναλαμβανόταν κάθε άνοιξη, μέχρι πριν από λίγες δεκαετίες, λαμβάνει χώρα στην Χάλκη με το «Ξεκίνημα των Σφουγγαράδων». Εκεί συναντώνται οι απόγονοι των σφουγγαράδων, αυτοδυτών από την Σύμη και την Κάλυμνο.

Για 4^η χρονιά το δρώμενο αναβιώνει το σαλπάρισμα των καραβιών, για τις ακτές της βορείου Αφρικής, αμέσως μετά το πάσχα. Ήταν ένας αποχαιρετισμός συχνά χωρίς γυρισμό, όπως αναφέρει ο Βαγγέλης Φραγκάκης, δήμαρχος Χάλκης. Προερχόμενος  από οικογένεια σφουγγαράδων, θυμάται την συγκίνηση του πατέρα του, όταν αποχαιρετούσε τον παππού του, ο οποίος μπάρκαρε σε ένα σκάφος, μη γνωρίζοντας αν θα τον ξαναδεί.

Η «Κυρά της Καλύμνου», σιωπηλά παρακολουθεί τους άνδρες που ετοιμάζονται να αποχαιρετήσουν γυναίκες, μάνες αδέλφια και παιδιά, γνωρίζοντας ότι αυτή μπορεί να είναι η τελευταία φορά που τους βλέπουν. Οι βουτηχτάδες των σφουγγαριών κινούσαν με ενθουσιασμό, με τραγούδια και μουσική, για να δώσουν κουράγιο σε εκείνους που έμεναν πίσω. Η ιστορία επαναλαμβάνεται στην άκρη του μόλου, εκεί όπου χαροκαμένες γυναίκες έβλεπαν τα κατάρτια να χάνονται στον νότο και έστηναν καρτέρι έως τον επόμενο Οκτώβριο για τον γυρισμό. Ήταν η αρχή και το τέλος του κόσμου για όλο το νησί. Οι γυναίκες ακολουθούσαν το αρχαίο τελετουργικό φορώντας άσπρα μαντήλια κατά τον αποχαιρετισμό και μέχρι την επιστροφή των ανδρών έβαζαν τα μαύρα. Οι περισσότερες δεν τα έβγαζαν ξανά, γιατί κάθε οικογένεια μετρούσε και μια απώλεια.

Ανέβαιναν στις κορυφές και στέκονταν στα απόκρημνα βράχια, μετρώντας τον χρόνο σαν τον Αιγαία που περίμενε να δεί το άσπρο πανί στο σκάφος του Θησέα.  Ένας ετήσιος φόρος αίματος και μάτια απλανή στο κενό του ορίζοντα.