Τα «χίλια δέντρα ξαναγεννιούνται» στις Μουριές Κιλκίς

Ένα δάσος, το οποίο οι παλαιότεροι θυμούνται ως τόπο αναψυχής, ξαναγεννιέται, κοντά στο χωριό Μουριές λίγα χιλιόμετρα βορειότερα από την λίμνη Δοϊράνη.

Η δημοσιογράφος της ΕΡΤ Ειρήνη Συράκη μεταφέρει τους τηλεθεατές σε ένα Διατηρητέο μνημείο της Φύσεως.

Δέντρα 400 έως και 500 ετών αναπτύχθηκαν σε μια έκταση περίπου 600 στρεμμάτων, απομεινάρι ενός μεγαλύτερου δάσους που αναπτύχθηκε στο παρελθόν, στο πλούσιο από τα ιζήματα των ποταμών έδαφος της περιοχής. Για πολλά χρόνια είχε μείνει κλειστό στους επισκέπτες, οι οποίοι εν μέρει ευθύνονται για την σταδιακή του εξαφάνιση. Το έδαφος πατιέται από οχήματα και περιπατητές και οι σπόροι των δέντρων δεν μπορούν να βλαστήσουν, όπως εξηγεί ο Γιώργος Καραγιάννης, διευθυντής δασών Κιλκίς. Σε συνδυασμό οι υψηλές θερμοκρασίες  των τελευταίων ετών, η ανθρώπινη παρουσία χωρίς περιορισμούς και η μείωση των υπόγειων αποθεμάτων ύδατος είχαν ως αποτέλεσμα να πεθαίνουν τα δέντρα χωρίς απογόνους. Αυτά εμπόδισαν την αναγέννηση του δάσους.

Η Αικατερίνη Ψιώτα, αναπληρώτρια δασάρχης Κιλκίς, αναφέρει ότι προ 25ετίας η δασική υπηρεσία απαγόρευσε την είσοδο στο κοινό για την προστασία τόσο του δάσους όσο και των επισκεπτών, καθώς κινδύνευαν από την πτώση κάποιου ξεραμένου κορμού. Το Δάσος των Μουριών είναι ένα από τα ελάχιστα εναπομείναντα μνημεία της φύσης στην Ευρώπη, αλλά χωρίς προφύλαξη πέθαινε από το 1986 όταν χρησιμοποιήθηκε ως χώρος αναψυχής.

Οι σπόροι της αναγέννησης δεν περιορίζονται σε μια φύτευση, η οποία δεν μπορεί να γίνεται ως “happening”, αλλά να έπεται σοβαρής μελέτης που ακολουθεί τους φυσικούς μηχανισμούς αναγέννησης ενός οικοσυστήματος. Με την απαγόρευση εισόδου στα “Χίλια Δέντρα” ξεκίνησε μια μελέτη για ήπιες παρεμβάσεις που θα βοηθήσουν την αναγέννηση. Σύμφωνα με την κ. Ψιώτα, δημιουργήθηκαν λιθόστρωτα μονοπάτια 2.000 χλμ., προσβάσιμα και σε ΑμεΑ, για να διευκολύνουν εκείνους που θα περιηγηθούν στο δάσος, με ενημερωτικές πινακίδες και σημεία ανάπαυσης, ενώ δημιουργήθηκε και ένα παρατηρητήριο για την προστασία των αιωνόβιων δέντρων. Ωστόσο, η επισκεψιμότητα θα γίνεται οργανωμένα και κατόπιν αδείας της δασικής υπηρεσίας με συνοδεία ενός αρμοδίου.

Η επίσκεψη στα γαλλικά δάση είναι μια διαδικασία με πολύ αυστηρούς κανόνες, καθώς οι μελέτες δείχνουν ότι η συντριπτική πλειοψηφία των πυρκαγιών, το 96%, προκαλούνται από ανθρώπινη δραστηριότητα. Φυσικές αιτίες, όπως οι κεραυνοί, ευθύνονται μόνο για το 2-4%. Μεταξύ των κύριων ανθρωπογενών αιτιών περιλαμβάνονται: η καύση γεωργικών αποβλήτων, η απρόσεκτη χρήση γυμνής φλόγας ή αποτσίγαρων, οι τεχνικές βλάβες στα μηχανήματα και ο σκόπιμος εμπρησμός. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι πυρκαγιές δεν ξεκινούν στα ίδια τα δάση. Πάνω από το 80% πιστεύεται ότι ξεκινούν από γεωργική γη ή βοσκοτόπια, πριν εξαπλωθούν σε κοντινά δάση, τουλάχιστον στην γειτονική Βουλγαρία. Όπως επίσης επισημαίνει το WWF, το ποσοστό των πυρκαγιών στις ΗΠΑ, που προκαλούνται από ανθρώπους φτάνει σχεδόν το 85%, είτε από αμέλεια είτε από εκούσιες εμπρηστικές ενέργειες.[1]

Παρεμφερή αναμένονται τα στοιχεία και για την Ελλάδα ή άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Επομένως η κλιματική αλλαγή έχει πολύ μικρότερο μερίδιο ευθύνης από αυτό που της αποδίδεται.  

[1] ^{Over 90% of forest fires in Bulgaria caused by human activity, WWF warns, 21 Jul 2025, https://wwfcee.org/news/over-90-of-forest-fires-in-bulgaria-caused-by-human-activity-wwf-warns#:~:text=What’s%20fueling%20the%20flames?,before%20spreading%20into%20nearby%20woodlands.}

^{Humans and Wildfire, April 15, 2025, https://www.nps.gov/articles/wildfire-causes-and-evaluation.htm#:~:text=Nearly%2085%20percent*%20of%20wildland%20fires%20in,of%20the%20two%20natural%20causes%20of%20fires.}