Όταν η αρχαιολογική σκαπάνη φέρνει στο φως θησαυρούς στα Κερδύλλια Σερρών…

Περίπου έξι χιλιόμετρα από την αρχαία Αμφίπολη η αρχαία Άργιλος, αποκαλύπτεται και προκαλεί θαυμασμό.

Ο δημοσιογράφος της ΕΡΤ Βασίλης Αναστασιάδης παρακολουθεί το έργο ενός ανθρώπου που αφιέρωσε την ζωή του στην ανασκαφή της περιοχής.

Ο Ζακ Περό (Jacques Perreault), καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ- συνδιευθυντής της Ελληνοκαναδικής Αποστολής των συστηματικών ανασκαφών της Aρχαίας Αργίλου, κάθε χρόνο φέρνει δεκάδες φοιτητές από τον Καναδά και τις ΗΠΑ, να κάνουν το μάθημα τους σε μια επιτόπια ανασκαφική έρευνα. Και αυτή η προσπάθεια απέδωσε καρπούς.  

Όπως αναφέρει ο κ. Περό, η αρχαία Άργιλος ήταν μια αιγαιοπελαγίτικη  αποικία των Ανδρίων, που δημιουργήθηκε το 655 π.Χ., σε μια έκταση περίπου 150 στρεμμάτων, στον λόφο Παλαιόκαστρο. Η συγκεκριμένη περιοχή επελέγη γιατί ήταν πλούσια σε γεωργικά προϊόντα, πρώτες ύλες- ξυλεία, μεταλλεύματα και δίπλα στις εκβολές του Στρυμόνα. Όσον αφορά το όνομα Άργιλος, αυτό οφείλεται στο είδος του πηλού που αφθονεί στις εκβολές του ποταμού.

Ο μόχθος των αρχαιολόγων επί τριάντα τρία αποκάλυψε ένα εμπορικό κέντρο με δυο σειρές καταστημάτων, η πρώτη με 12 και η δεύτερη με 10, τα οποία εμπορεύονταν λάδι, τρόφιμα, κτερίσματα, μυροδοχεία, ειδώλια, χάλκινες στλεγγίδες και σιδερένια όπλα, τα οποία δίνουν μια εικόνα της οργάνωσης της πόλεως, αλλά και των εμπορικών σχέσεων με άλλα κέντρα. Ο κ. Περό περιγράφει την ανακάλυψή του ως «έναν χαμένο κρίκο στην ιστορία της ανάπτυξης της εμπορικής αρχιτεκτονικής».

Οι αρχαιολόγοι γνώριζαν ότι τέτοιες μεγάλες στοές, με καταστήματα στο εσωτερικό τους, χτίστηκαν αιώνες αργότερα, γύρω στο 300 π.Χ. Θεωρούσαν ότι η έννοια των καταστημάτων εμφανιζόταν αρκετούς αιώνες αργότερα. Η νέα ανακάλυψη, που αποδεικνύει ότι τα καταστήματα χτίστηκαν για την κατασκευή και πώληση προϊόντων ήδη από το 600 π.Χ., ανατρέπει για άλλη μια φορά όσα θεωρούντο δεδομένα. Το εν λόγω εμπορικό κέντρο, ένα πολυκατάστημα της εποχής, που εκτεινόταν σε πολλά τετραγωνικά μέτρα, είχε σε κάθε κατάστημα τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του ιδιοκτήτη ή ενοικιαστή.   

Για τον Γιώργο Γκάλιο, πρόεδρο της κοινότητας Κερδυλλίων και αρχιφύλακα στο μουσείο Αμφιπόλεως, η όλη ανασκαφή παραμένει το πιο σημαντικό έργο για την περιοχή και αναφέρει ότι το άψογα διατηρημένο ελαιοτριβείο που βρέθηκε κάτω από ένα οίκημα είναι το αρχαιότερο που ανακαλύφθηκε στον ελληνικό χώρο. Όπως λέει συνδράμει με όλες του τις δυνάμεις για να βοηθήσει την ομάδα των ανασκαφών.

Ο Ζακ Περό είναι Επίτιμο Μέλος της Ελληνικής Αρχαιολογικής Εταιρείας και Επίτιμος Δημότης Αμφιπόλεως, αφού οι μελέτες του ταξίδεψαν τον κόσμο της αρχαιολογίας και της ιστορίας στο εμπόριο των Ελλήνων στην αρχαία Μεσόγειο, τον ελληνικό αποικισμό, τον αποικιακό πολεοδομικό σχεδιασμό, σε διάφορες πτυχές της ελληνικής παραγωγής και ιδιαίτερα την κεραμική. 

Η Άργιλος είναι η ανατολικότερη αποικία ενός δικτύου εμπορικών σταθμών και μία από τις τέσσερις που ίδρυσε η Άνδρος, ενώ οι άλλες τρεις, η Σάνη, η Άκανθος και τα Στάγειρα, βρίσκονται στην ανατολική ακτή της Χαλκιδικής. Για το πώς ιδρύθηκαν οι αποικίες της Άνδρου αναφέρει κείμενο του Πλουτάρχου. Φαίνεται επίσης ότι υπήρξε μια γρήγορη αστικοποίηση του χώρου, ενώ οι Αργίλιοι ίδρυσαν μία, ίσως και δύο αποικίες-δορυφόρους: το Κερδύλλιον, στο ανατολικό όριο της επικράτειάς τους και την Τράγιλο, η οποία σηματοδοτούσε το βόρειο όριο της. Πιθανότατα κατά το δεύτερο τέταρτο του 6^ου αι. η Άργιλος πέρασε από την κατάσταση της αποικίας σε αυτήν της πόλεως. Χάρη στην στρατηγική θέση της αποικίας της, του Κερδυλλίου, η οποία κυριαρχούσε στον Στρυμόνα από τα ύψη του ομώνυμου όρους, μπορούσε να παρατηρεί όλες τις δραστηριότητες στην περιοχή γύρω από την  προϊστορική πόλη των Εννέα Οδών,^[1]η οποία φέρεται ότι βρισκόταν δίπλα στον τύμβο Καστά.

[1] ^{Jacques-Yves Perreault et Zisis Bonias, Argilos aux VIIe – VIe siècles, Publications du Centre Camille Jullian Lieu d’édition : Aix-en-Provence, 13 février 2020, [Η Άργιλος τον 7ο – 6ο αιώνα].}