Κυτταρικός μηχανισμός προστασίας έναντι περιβαλλοντικών απειλών στα φυτά

Η φύση μοιάζει να παραδίδεται στο αναπότρεπτο και ο κύκλος της οδύνης του πλανήτη κλείνει υπό το βάρος της φυσικής εξέλιξης και του αστάθμητου ανθρώπινου παράγοντα.

Οι τρύπες στο οικοσύστημα με την εξαφάνιση και καταστροφή ειδών περνούν απαρατήρητες, αλλά καθορίζουν την ίδια την ύπαρξη του ανθρώπου. Πόσο εφικτή είναι η προσαρμογή των φυτών στον άξενο πλανήτη των συνεχών μεταβολών και των αιφνίδιων μεταπτώσεων των θερμοκρασιών;   

Ο Παναγιώτης Μόσχου, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, απαντά επί του ερευνητικού πεδίου.

«Βρήκαμε πρόσφατα ότι τα φυτά διαθέτουν κάποιους μοριακούς “φρουρούς”, έχουν στα γονίδια τους κάποιες πληροφορίες άμυνας, προκειμένου να αντιμετωπίσουν κλιματικές δυσκολίες, όταν κάτι δεν πάει καλά στο περιβάλλον». Έτσι στο Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας αναπτύσσεται ένα  είδος μηχανισμού «πολιτικής προστασίας», για την δημιουργία νέων κυτταρικών σχηματισμών, που ενεργοποιείται σε περιπτώσεις εκτάκτου ανάγκης, όπως π.χ. σε έναν καύσωνα. Ένα είδος κώδικα, τον οποίο οι επιστήμονες στην Κρήτη τον ξαναγράφουν, φιλοδοξώντας  να εισάγουν νέα χαρακτηριστικά σε φυτά ή άλλους οργανισμούς που θα τους προσδώσουν ανθεκτικότητα.

Τα φυτά υφίστανται ένα “σοκ” με τις απότομες ή ακραίες αλλαγές της θερμοκρασίας και μέχρι στιγμής δεν έχουν προσαρμοστεί σε αυτές που τελούνται μέσα σε λίγα 24ωρα. Υφίστανται στωικά τις συνέπειες σε αντίθεση με τα ζώα, όπως λέει ο κ. Μόσχου.

«Εάν επιλέξουμε μέσω γενετικών τροποποιήσεων από κάποιους πληθυσμούς κάποια σταγονίδια στο DNA των κυττάρων, που έχουν την πληροφορία της ταχείας ανταπόκρισης στις αλλαγές της θερμοκρασίας αυτό προσφέρει περισσότερες πιθανότητες επιβίωσης στα είδη».

Το ποιο σημαντικό είναι ότι λόγω της εξέλιξης τα φυτά δεν έχουν μάθει να προσαρμόζονται σε κυμαινόμενες αλλαγές θερμοκρασίας. Τα σύμπλοκα πρωτεΐνης-RNA των φυτών που μοιάζουν με μικρές σταγόνες (γνωστά ως βιομοριακά συμπυκνώματα) επιτρέπουν την ταχεία προσαρμογή τους στο κλιματικό στρες.

Το τι συμβαίνει σε ένα εργαστήριο με ερευνητές από όλο τον κόσμο οι οποίοι αναζητούν μεθόδους αύξησης της παραγωγής, δεν φαίνεται να απασχολούν ιδιαίτερα την κοινωνία.

Ο κ. Μόσχος είναι περισσότερο από σαφής: «Αν μέσα στα επόμενα πενήντα χρόνια δεν επιτευχθεί ο διπλασιασμός της αγροτικής παραγωγής το ανθρώπινο είδος θα πεινάσει. Χρειάζεται 70% αύξηση της παραγωγής για να αντιμετωπιστούν επισιτιστικές ανάγκες, αλλά δεδομένης της κλιματικής αλλαγής αυτό μοιάζει εξαιρετικά δύσκολο. Χρειάζεται γνώση για την αποσόβηση των κινδύνων».

Διπλασιασμός της αγροτικής παραγωγής σημαίνει διπλασιασμό των απαιτούμενων πόρων, δηλαδή του νερού για τις καλλιέργειες. Δυστυχώς αυτός ο πόρος του πλανήτη παραμένει ίδιος και σταθερά μειούμενος. Η γεωργία ξοδεύει το 70% των υδάτων, η βιομηχανία το 20% και η οικιακή κατανάλωση το 10%. Όσο αυξάνονται οι διατροφικές ανάγκες ενός διαρκώς αυξανόμενου πληθυσμού τόσο πιο γρήγορα το νερό θα εξαφανιστεί και η γή θα περιμένει κάποιες χιλιάδες χρόνια για το καταστροφικό πέρασμα ενός κομήτη να αδειάσει τα υδάτινα αποθέματά του στον πλανήτη.

Με την αμεριμνησία της άγνοιας και την σιγουριά της ανοησίας, οι πληθυσμοί πορεύονται με βολονταριστικά συνθήματα εκτός πραγματικότητος, ενθαρρυνόμενοι από την απληστία των κηρύκων της αέναης ανάπτυξης, τις παρωχημένες ιδεοληψίες πολιτικών και τα υποκριτικά ηθικολογικά στηρίγματα ακλόνητων πλήν έωλων θεσμών. Εάν το ανθρώπινο είδος δεν λάβει αποστάσεις από ότι νομίζει πως γνωρίζει και γενναίες αποφάσεις, αναπόφευκτα θα ακολουθήσει η σκληρή και βίαιη φυσική επιλογή.