Κοινότητες συγκατοίκησης ηλικιωμένων  

Μια πρακτική που ισχύει σε πολλές χώρες της δυτικής Ευρώπης, για την κοινή στέγαση, γνωστή και ως “γειτονιές φιλικές για ηλικιωμένους”, έρχεται και στην Ελλάδα.   

Η Mαλάμω Στεργίου ιδρύτρια της Μ.Κ.Ο “ΝΑΜΑ”, μιλά για την μοναξιά ως ένα πρόβλημα που απασχολεί όλες τις ηλικίες. Απλώς στην τρίτη ηλικία, μετά την σύνταξη, οι άνθρωποι μένουν κλεισμένοι στο σπίτι καθηλωμένοι μπροστά στην τηλεόραση. Σε αυτό συχνά προστίθενται και οι απώλειες αγαπημένων, με το φορτίο της θλίψεως, να επιβαρύνει την πνευματική κατάσταση.

Εκείνο που δείχνει ανυπέρβλητο για όσους ζούν μόνοι είναι η ανασφάλεια του τι μπορεί να συμβεί μέσα στην κατοικία σε περίπτωση κάποιου προβλήματος υγείας, ή ενός ατυχήματος. Δεν υπάρχει κάποιος να ενδιαφερθεί, να κτυπήσει την πόρτα, να καταλάβει ότι έπεσε, κτύπησε, έπαθε κάτι που χρήζει ιατρικής βοήθειας. Ποιος θα τον βρεί και πότε;  

Η πρόταση της κ. Στεργίου εξελίσσεται σε ένα πείραμα. Ψάχνοντας για το αν και πως οι  άνθρωποι μπορούν να συγκατοικήσουν για μια εβδομάδα σε ένα ξενοδοχείο στην Αιδηψό, διαπίστωσε μια μεγάλη ικανοποίηση από τους συμμετέχοντες. Η αντίδραση ήταν απολύτως θετική στην εμπειρία και η ομάδα μεγάλωσε. «Η ιδέα απλώνεται έπειτα από 3,5 χρόνια».  

Οι ηλικιωμένοι συχνά είναι έντονα δεμένοι με το σπίτι τους, όπου έχουν την αίσθηση της οικειότητας, της αυτονομίας και της ατομικότητας, τα οποία αρνούνται να θυσιάσουν και δεν τα προσφέρει ένα ιδρυματοποιημένο περιβάλλον.

Η λύση είναι κάπου αλλού. Στην Ολλανδία μέσω του Συλλόγου Humanitas ενός εθελοντικού Οργανισμού, φοιτητές προτρέπονται να ζουν σε διαμερίσματα ηλικιωμένων χωρίς ενοίκιο, με αντάλλαγμα να περνούν 30 ώρες τον μήνα μαζί τους. Αυτό ισχύει όχι μόνο στον Δήμο του Deventer των 100.000 κατοίκων με την πανεπιστημιούπολη, όπου τα υψηλά ενοίκια καθιστούν την κατοικία απλησίαστη. Οι εθελοντές της Humanitas υποστηρίζουν τους συμμετέχοντες μέσω δραστηριοτήτων που επικεντρώνονται κυρίως στην στήριξη της οικογένειας, του κοινωνικού δικτύου και παρακολουθούν την πρόοδό τους.  

Στην Αυστρία των εννέα εκατομμυρίων, 1,6 εκατ. ζούν μόνοι, εκ των οποίων η πλειονότης είναι γυναίκες μεταξύ 55- 65 ετών. Προς αποφυγή παρεξηγήσεων μόνο το 2,6% (ή 57.000 άτομα) κάτω των 25 ετών ζουν μόνα σε δικό τους νοικοκυριό. Το πρόβλημα εντοπίζεται στις μεγαλύτερες ηλικίες. Σε αυτές η τάση της συγκατοίκησης οφείλεται εν μέρει στο ότι περισσότερα άτομα πλέον ζουν σε σχέσεις χωρίς παιδιά ή τα παιδιά τους έχουν φύγει από το σπίτι.

Γερμανία και Αυστρία έχουν προ πολλού δημιουργήσει μικρές κοινότητες, στην επαρχία και περιφερειακά των πόλεων σε συγκροτήματα, όπου κάθε ηλικιωμένος έχει το δικό του διαμέρισμα, αλλά μοιράζονται κοινόχρηστους χώρους και κοινωνική υποστήριξη. Οι κοινότητες συστέγασης ηλικιωμένων προσφέρουν μια ενδιάμεση λύση για άτομα της τρίτης ηλικίας, τα οποία δεν θέλουν να ζουν σε κάποιο ίδρυμα, ή μόνα στο σπίτι τους, αλλά προτιμούν την παρέα των συνομηλίκων τους. Καλλιεργούν κήπους, μαγειρεύουν, μαστορεύουν, παίζουν παιγνίδια μοιράζονται τα γεύματα και τις γιορτές τους, ενώ κάθε ένας προσφέρει στον κοινό χώρο, ανάλογα με τις ικανότητες και τις σωματικές του δυνατότητες. Μπορεί κάποιος να επιλέξει λίγες ώρες μοναξιάς, αλλά πάντα οι συγκάτοικοι της μικρής του κοινότητας θα τον επισκεφτούν και θα ενδιαφερθούν, θα ρωτήσουν αν είναι καλά και θα συζητήσουν το όποιο πρόβλημα του για να τον βοηθήσουν.