Η «Κιβωτός λημνιακών σπόρων»

Αυτό που είναι γνωστό ως θρησκευτικός μύθος γίνεται αναγκαιότητα σε δύσκολους καιρούς. Η διαφύλαξη των σπόρων της γης, έχει ξεκινήσει εδώ και χρόνια διεθνώς.

Η διατήρηση του φυτογενετικού πλούτου της Λήμνου με τις τοπικές ποικιλίες είναι ο στόχος της γεωπόνου τεχνολόγου Δανάης Σφακιανού, που εργάζεται για μια οικολογική οργάνωση. Μεταξύ άλλων στόχος είναι διατήρηση των αγρο-οικοσυστημάτων και της τοπικής  αγρο-διατροφικής κληρονομιάς.

Η Λήμνος είναι μια περιοχή με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όπου τα τελευταία δέκα χρόνια η “Κιβωτός λημνιακών σπόρων” συλλέγει παλιούς σπόρους, οι οποίοι είναι το αποτέλεσμα της επιλογής αιώνων από τους γεωργούς συλλέγονται, προκειμένου να επιστρέψουν με αυτούς στην καλλιέργεια. Η “Κιβωτός” μεσολαβεί αποστέλλοντας αυτό το υλικό σε εκείνους που επιθυμούν να το καλλιεργήσουν.   

Φυσικά η συντήρηση των σπόρων απαιτεί ειδικούς χώρους αποθήκευσης και αυστηρές συνθήκες υγρασίας και θερμοκρασίας. Συστηματική συλλογή και καταγραφή των σπόρων πραγματοποιείται από τις κατά τόπους κοινωνίες σε συνεργασία με επιστήμονες και έχουν αποσταλεί στην τράπεζα γενετικού υλικού του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού “Δήμητρα”, όπου φυλάσσονται πάνω από 6.000 σπόροι διαφορετικών φυτικών ειδών. Άλλωστε ο Οργανισμός διαθέτει τους κατάλληλους χώρους αποθήκευσης σε ψυκτικούς θαλάμους με θερμοκρασίες που κυμαίνονται από 0 έως +4o C για μέση διάρκεια διατήρησης και από -20 έως -22o C για μακρά διατήρηση. Έτσι, οι σπόροι μπορεί να διατηρηθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα διατηρώντας και την βιωσιμότητά τους, δηλαδή την φυτρωτική ικανότητά τους.[1]

Παλιές ξεχασμένες, ή βελτιωμένες ποικιλίες, οι οποίες στα χαρακτηριστικά τους περικλείουν το γεωμορφολογικό ανάγλυφο κάθε περιοχής και την ποικιλία των μικρο-κλιματικών συνθηκών, δημιουργούν συνθήκες επισιτιστικής ασφάλειας στον πληθυσμό της χώρας.

Ανάλογη τράπεζα σπόρων με αυτόν της “Δήμητρας”, λειτουργεί από το 2001 από το Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων, με σκοπό την διατήρηση αυτοφυών ειδών της Κρήτης. Ένα σημαντικό επιστημονικό έργο, καθώς η μακροχρόνια διατήρηση επιτυγχάνεται μέσω αποθήκευσης συλλογών σπερμάτων, οι οποίες αντιπροσωπεύουν την γενετική ποικιλότητα των φυτών, σε θάλαμο κατάψυξης (-20° C).

[1] ^{ΔΗΜΗΤΡΑ, Τράπεζα Γενετικού Υλικού: Διατήρηση και αξιοποίηση της γενετικής ποικιλότητας, Δρ Φωτεινή Μυλωνά, Αναπληρώτρια Ερευνήτρια Υπεύθυνη Τράπεζας Γενετικού Υλικού Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης & Φυτογενετικών Πόρων, ΤΕΥΧΟΣ 20.}