Γιατί οι θαλάσσιες χελώνες επιτίθενται σε λουόμενους;

Μια επίθεση από ένα ζώο στην θάλασσα δεν συνεπάγεται απαραίτητα ένα ανησυχητικό μοτίβο. Όταν όμως δεν αποτελεί μεμονωμένο γεγονός τότε έχει κάποια αιτία.

Ο Δημήτρης Φυτίλης, υπεύθυνος του Κέντρου Διάσωσης Θαλάσσιας Χελώνας “ΑΡΧΕΛΩΝ”, δίνει την δική του εξήγηση για τα επαναλαμβανόμενα περιστατικά επιθέσεων χελωνών, που αν μη τι άλλο δεν είναι σαρκοφάγα και μέχρι πρότινος δεν ήταν επιθετικά.

«Οι χελώνες δεν είναι κατοικίδια. Κάποιοι που έχουν επιχειρήσεις συγκεκριμένα στην περιοχή του Πόρτο-Ράφτι, ακολουθούσαν μια πρακτική για να προσελκύουν πελάτες. Τάιζαν τα ζώα για να προσεγγίζουν την ακτή και τα χρησιμοποιούσαν ως ατραξιόν για τα μαγαζιά τους. ακολούθησε ενημέρωση από τους αρμοδίους και σταμάτησαν, με αποτέλεσμα να μειωθούν και οι επιθέσεις.

Το ίδιο ισχύει σε κάθε περιοχή. Έχουν βγεί ανακοινώσεις, ο κόσμος ενημερώνεται και το λιμενικό προειδοποιεί και βρίσκεται σε εγρήγορση, σύμφωνα με τον κ. Φυτίλη.

«Δεν πρέπει να αλλάζει η συμπεριφορά των ζώων με την ανθρώπινη παρέμβαση και να διαταράσσεται το περιβάλλον και οι συνήθειες τους».  

Μπορεί οι χελώνες να επιτίθενται γιατί οι άνθρωποι τις αντιμετωπίζουν ως οικόσιτα. Ωστόσο, τα τελευταία τέσσερα χρόνια καταγράφεται ανεξήγητη επιθετικότητα και των φαλαινών. Τι άλλαξε τόσο απροσδόκητα στην συμπεριφορά τους;

Με τρόμο είδαν οι επιβάτες του ιστιοπλοϊκού “Champagne” ένα κοπάδι από  φάλαινες όρκες να επιτίθενται στο σκάφος τους στο Στενό του Γιβραλτάρ την νύχτα της 4^ης  Μαΐου 2023, όπως έγραψε το ειδησεογραφικό πρακτορείο Reuters. Το πλήρωμα ειδοποίησε την ισπανική ακτοφυλακή, που έσπευσε να τους ρυμουλκήσει, έχοντας ξοπίσω τους το κοπάδι των φαλαινών. Σε άλλη περίπτωση, το πρωί της 12^ης Μαΐου 2024 οι επιβαίνοντες στην θαλαμηγό Alboran Cognac διεσώθησαν από διερχόμενο δεξαμενόπλοιο, αλλά το φαινόμενο εντείνεται και οι επιθέσεις αυξάνονται κάθε χρόνο. Τα περιστατικά επιθέσεων φαλαινών εναντίον σκαφών ξεκίνησαν το 2020, και μέχρι στιγμής έστειλαν στον βυθό πέντε πλοία που έπλεαν γύρω από την Ιβηρική χερσόνησο και στα ανοικτά του Μαρόκου. Παρόμοιο συμβάν σημειώθηκε και σε πλοίο στην Σκωτία., ενώ υπήρξαν και μερικές περιπτώσεις με αλιευτικά σκάφη και καταμαράν.

Έχουν αναφερθεί περίπου 744 περιστατικά  με όρκες, οι οποίες δεν περιορίζονται σε μια απλή εμβολή, σύμφωνα με την Ομάδα Εργασίας Atlantic Orca (GTOA). Οι φάλαινες  προσεγγίζουν κρυφά από την πρύμνη και προσπαθούν έως και μια ώρα, προκειμένου να καταστρέψουν ειδικά το πηδάλιο του σκάφους, το οποίο στην συνέχεια το καταδιώκουν έως ότου φτάσει σε λιμάνι και μάλιστα οι μελέτες δείχνουν πως εκπαιδεύουν τα μικρά τους πως θα το επιτύχουν.[1] Προφανώς αυτό δεν συμβαίνει για την εύρεση τροφής, ούτε πρόκειται για παιχνίδια των κητών. Κάποιοι επιστήμονες θεωρούν ότι οι όρκες όπως και τα περισσότερα θαλάσσια θηλαστικά έχουν μια ανεπτυγμένη γλώσσα επικοινωνίας και ενημερώνονται για περιστατικά τραυματισμού η θανατώσεως κάποιων μελών του κοπαδιού τους από ανθρώπους, με αποτέλεσμα να τους καθιστούν στόχους. Κατ’ άλλους, οι φάλαινες μιμούνται η μια την συμπεριφορά της άλλης και η πρώτη διδάξασα είναι η “White Gladis”, η οποία υπέστη κάποιο τραυματισμό από σκάφος. Έκτοτε, ως επικεφαλής μιας επιθετικής “συμμορίας“ από πέντε όρκες, σπέρνουν τον τρόμο.   Οι επιστήμονες ερευνούν σε αχαρτογράφητα νερά σε αυτό που αποκαλούν η  «εξέγερση της όρκας». Ή μήπως ένα νέο φαινόμενο, πολυπαραγοντικό εξαπλώνεται στις θάλασσες; Οι επιθέσεις, συμπεριλαμβανομένων των κινήτρων των φαλαινών και εσχάτως των χελωνών, παραμένουν μυστήριο για τους ειδικούς.

[1] ^{Killer whales of the Strait of Gibraltar, an endangered subpopulation showing a disruptive behavior, Ruth Esteban, Alfredo López, Álvaro Garcia de los Rios, Marisa Ferreira,… Marine Mammal Science, Vol. 38, Issue 4,08 June 2022}