22 χρόνια από τη σφαγή στη Σρεμπρένιτσα

Βελιγράδι – 11/07/2017

Από τον ανταποκριτή της ΕΡΤ στη Σερβία, Νίκο Πέλπα

Συμπληρώνονται σήμερα 22 χρόνια από τη σφαγή στη Σρεμπρένιτσα, όταν οι σερβικές δυνάμεις, με επικεφαλής το στρατηγό Ράτκο Μλάντιτς, σκότωσαν 8372 Βόσνιους μουσουλμάνους. Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης το Φεβρουάριο του 2007 χαρακτήρισε τη σφαγή στη Σρεμπρένιτσα ΄΄Γενοκτονία΄΄, ωστόσο, έκρινε ότι δεν υπήρχε άμεση εμπλοκή της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Στη Σρεμπρένιτσα σήμερα πραγματοποιούνται εκδηλώσεις μνήμης για τα θύματα της σφαγής με τη συμμετοχή συγγενών και χιλιάδων πολιτών της Βοσνίας. Στις εκδηλώσεις δε συμμετέχουν οι αρχές της Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας (RS), όπου υπάγεται εδαφικά η Σρεμπρένιτσα αλλά ούτε και ο σερβικής εθνότητας δήμαρχος της πόλης, Μλάντεν Γκρούιτσιτς.

Στις 11 Ιουλίου του 1995 οι σερβικές στρατιωτικές δυνάμεις εισέβαλαν στη Σρεμπρένιτσα χωρίς να συναντήσουν σοβαρή ένοπλη αντίσταση. Δύο χρόνια νωρίτερα η πόλη είχε κηρυχτεί προστατευμένη ζώνη από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και αποτέλεσε καταφύγιο για δεκάδες χιλιάδες μουσουλμάνους από τις γύρω περιοχές. Κατά την εισβολή των Σέρβων μέσα στην πόλη βρίσκονταν περισσότεροι από 40000 πρόσφυγες. Περίπου 20000 από αυτούς, όταν ξεκίνησε η επίθεση των Σέρβων, αναζήτησαν καταφύγιο στην περιοχή Πότοτσαρι, όπου βρισκόταν η βάση του ολλανδικού τάγματος, που είχε αναλάβει από τον ΟΗΕ την προστασία του θύλακα. Ένα μεγάλος αριθμός αμάχων, περίπου 15000, κυρίως άνδρες και έφηβοι, διέφυγαν στα γύρω δάση, προσπαθώντας να φτάσουν σε περιοχές που ελέγχονταν από το βοσνιακό στρατό. Οι Σέρβοι από τις 11 Ιουλίου που κατέλαβαν την πόλη και μέχρι τις 19 Ιουλίου προχώρησαν σε μαζικές εκτελέσεις ανδρών και εφήβων στο Πότοτσαρι, αφού προηγουμένως εκκένωσαν την περιοχή, μεταφέροντας τις γυναίκες και τα μικρά παιδιά με λεωφορεία στην Tούζλα. Ταυτόχρονα, το σερβικό πυροβολικό έβαλε ακατάπαυστα κατά των αμάχων που προσπαθούσαν να διαφύγουν μέσα από τα δάση. Την ίδια στιγμή, δυνάμεις του σερβικού πεζικού αλλά και άνδρες των σερβικών παραστρατιωτικών ομάδων, που δρούσαν στην περιοχή, αναπτύχθηκαν στις παρυφές των δασών, περιμένοντας όσους γλύτωναν από τις οβίδες του πυροβολικού. Αυτοί που παραδίδονταν συλλαμβάνονταν, εκτελούνταν και θάβονταν σε ομαδικούς τάφους. Μέχρι σήμερα έχουν βρεθεί 21 ομαδικοί τάφοι. Τα οστά που βρέθηκαν στους τάφους αυτούς ταυτοποιήθηκαν από το DNA και ετάφησαν στο μνημειακό κέντρο του Πότοτσαρι, όπου κείτονται όλα τα θύματα της σφαγής. Συνολικά έχουν ανακαλυφθεί και ταυτοποιηθεί τα οστά 6838 θυμάτων, ενώ οι έρευνες για την ανεύρεση των υπολοίπων συνεχίζονται.

Οι αρχές της Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας αμφισβητούν τα στοιχεία για τα θύματα, υποστηρίζοντας ότι ο αριθμός των νεκρών μουσουλμάνων κυμαίνεται γύρω στις 5000, εκ των οποίων πολλοί σκοτώθηκαν στις μάχες. Η Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας και η Σερβία δεν αποδέχονται τον χαρακτηρισμό ΄΄Γενοκτονία΄΄ που αποδόθηκε στη σφαγή από το διεθνές δικαστήριο της Χάγης. O Έφραιμ Ζούροφ, κυνηγός ναζιστών και διευθυντής του ΄΄Simon Wiesenthal Center΄΄ επίσης δεν συμφωνεί με τον όρο ΄΄Γενοκτονία΄΄. «Οι Σέρβοι στη Σρεμπρένιτσα δεν σκότωσαν γυναίκες και μικρά παιδιά. Γενοκτονία είναι όταν προσπαθείς να αφανίσεις πλήρως ένα έθνος και αυτό δεν μπορεί να συμβεί όταν αφήνεις τις γυναίκες να ζήσουν…», δήλωσε ο Έφραιμ Ζούροφ, σχολιάζοντας την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης.

Για τη σφαγή στην Σρεμπρένιτσα καταδικάστηκαν από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την Γουγκοσλαβία (ICTY) σχεδόν όλοι οι υπεύθυνοι. Στον τότε πολιτικό ηγέτη των Σέρβων της Βοσνίας Ράντοβαν Κάρατζιτς επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης 40 ετών, ενώ οι στρατηγοί που συμμετείχαν άμεσα στην επιχείρηση καταδικάστηκαν σε ισόβιο κάθειρξη. Η δίκη του τότε αρχηγού των Σερβικών ενόπλων δυνάμεων στρατηγού Ράτκο Μλάντιτς βρίσκεται σε εξέλιξη.