Χωρίς πρόοδο οι διαπραγματεύσεις Ρωσίας – Ουκρανίας: Το παρασκήνιο, οι παράλληλες επαφές και η στάση των Ευρωπαίων

Ρωσία και η Ουκρανία συμφώνησαν σε μια ανταλλαγή κρατουμένων μεγάλης κλίμακας, δήλωσαν ότι θα ανταλλάξουν ιδέες για μια πιθανή εκεχειρία και συζήτησαν μια πιθανή συνάντηση μεταξύ του Βολοντίμιρ Ζελένσκι και του Βλαντιμίρ Πούτιν στις πρώτες απευθείας συνομιλίες τους μετά από τρία χρόνια την Παρασκευή.

Αλλά μετά τις πολυαναμενόμενες συνομιλίες στην Κωνσταντινούπολη, οι οποίες διήρκεσαν λίγο περισσότερο από 90 λεπτά, υπήρξαν λίγα σημάδια πιο σημαντικής προόδου προς τον τερματισμό του τριετούς πολέμου.

Το Κίεβο επιδίωκε μια «άνευ όρων εκεχειρία» για να σταματήσει μια σύγκρουση που έχει καταστρέψει μεγάλα τμήματα της Ουκρανίας και έχει εκτοπίσει εκατομμύρια ανθρώπους. Η Μόσχα έχει απορρίψει επανειλημμένα αυτές τις εκκλήσεις και η μόνη συγκεκριμένη συμφωνία φαινόταν να είναι μια συμφωνία για ανταλλαγή 1.000 κρατουμένων για τον καθένα.

Οι δύο πλευρές δήλωσαν επίσης ότι θα «παρουσιάσουν το όραμά τους για μια πιθανή μελλοντική κατάπαυση του πυρός», δήλωσε ο επικεφαλής διαπραγματευτής της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Μεντίνσκι. Η Ρωσία έλαβε επίσης υπόψη το αίτημα της Ουκρανίας για συνάντηση των Προέδρων Πούτιν και Ζελένσκι, είπε. «Συνολικά, είμαστε ικανοποιημένοι με τα αποτελέσματα και έτοιμοι να συνεχίσουμε τις επαφές», πρόσθεσε ο Μεντίνσκι.

Ο Ουκρανός υπουργός Άμυνας Ρουστέμ Ουμέροφ δήλωσε ότι το Κιέβο πιστεύει ότι το επόμενο βήμα μετά τις σημερινές συνομιλίες με τη ρωσική αντιπροσωπεία για τον πόλεμο θα πρέπει να είναι η συνάντηση των ηγετών των δύο χωρών. Ο Ουμέροφ δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι πρώτη προτεραιότητα στις σημερινές συνομιλίες στην Κωνσταντινούπολη ήταν να διασφαλισθεί η ανταλλαγή των αιχμαλώτων πολέμου και η δεύτερη να διασφαλισθεί η κατάπαυση του πυρός, προσθέτοντας ότι το επόμενο βήμα θα πρέπει να είναι οι συνομιλίες σε επίπεδο ηγετών. Διότι, όπως λένε τα μέλη της ουκρανικής αντιπροσωπείας, υπάρχουν πολύ σημαντικά ζητήματα τα οποία μπορούν να αποφασιστούν μόνο σε ανώτατο επίπεδο, σε επίπεδο κορυφής.

Επεσήμαναν επίσης ότι η ρωσική πλευρά διατύπωσε μια σειρά από απαράδεκτες απαιτήσεις, ωστόσο η ουκρανική πλευρά προτίμησε να μην πυροδοτήσει περαιτέρω την αντιπαράθεση και επέλεξε να προτείνει να παραμείνει ήρεμη. Είπαν ακόμη ότι ο πρόεδρος Ζελένσκι είναι έτοιμος για άμεσες συνομιλίες.

Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν, ο οποίος προήδρευσε των συνομιλιών, δήλωσε ότι οι πλευρές «συμφώνησαν κατ’ αρχήν να συναντηθούν ξανά» και θα παρουσιάσουν «εγγράφως» ιδέες για κατάπαυση του πυρός. Αλλά η πρόοδος σε πιο θεμελιώδη ζητήματα φάνηκε ελάχιστη.

Το παρασκήνιο των συζητήσεων και οι παράλληλες επαφές

Χρειάστηκαν τρία χρόνια πολέμου για να βρεθούν στον ίδιο χώρο για απευθείας συνομιλίες αντιπροσωπείες Ρωσίας και Ουκρανίας, σε μεγάλη απόσταση μεταξύ τους και χωρίς χειραψίες πριν την έναρξη και με τον οικοδεσπότη Χακάν Φιντάν να μιλά για μία σημαντική ευκαιρία για να γίνει η αρχή.

“Θα πρέπει να αδράξουμε αυτή την ευκαιρία για να προχωρήσουμε μπροστά προς το μονοπάτι της ειρήνης. Κάθε μέρα καθυστέρησης σημαίνει ακόμη περισσότερες απώλειες. Αξιότιμοι προσκεκλημένοι, καθώς ζωές συνεχίζουν να χάνονται στον πόλεμο, είναι απαραίτητο να εφαρμοστεί κατάπαυση του πυρός το συντομότερο δυνατόν” τόνισε ο Φιντάν.

Εξ αρχής οι δύο πλευρές έφτασαν στην αίθουσα με εκ διαμέτρου αντίθετους στόχους. Για την Ουκρανία προτεραιότητα ήταν η 30ήμερη κατάπαυση του πυρός. Και για τη Ρωσία να συνεχίσουν οι συνομιλίες από εκεί που είχαν διακοπεί το 2022 και να συζητηθούν οι ριζικές αιτίες της διαμάχης. Μέσα σε λιγότερο από δύο ώρες, φάνηκε το αδιέξοδο.

“Οι ρωσικές απαιτήσεις είναι εκτός πραγματικότητας και ξεπερνούν κάθε όριο σε αυτά που έχουν συζητηθεί μέχρι τώρα. Περιλαμβάνουν τελεσίγραφα για να αποσυρθεί η Ουκρανία από τα εδάφη της, για να γίνει κατάπαυση και θέτουν και άλλες απαγορευτικές προϋποθέσεις” δήλωσε ουκρανός αξιωματούχος.

Συνομιλίες στην Κωνσταντινούπολη είχε και ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών. Μεταξύ αυτών και μία τριμερής συνάντηση με την αντιπροσωπεία της Ουκρανίας και της Τουρκίας. Ακολούθησε μια μικρή ξενάγηση από τον Χακάν Φιντάν και τον Ιμπραήμ Καλίν στο Ντολμά Μπαχτσέ.

Αγνοώντας τις παραινέσεις όλων να βρεθεί στην Κωνσταντινούπολη, ο Βλαντιμίρ Πούτιν είχε τηλεδιάσκεψη στο Κρεμλίνο με τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας.

Έντονο παρασκήνιο για πιθανή συνάντηση Τραμπ – Πούτιν

Στον Λευκό Οίκο φαίνεται πως θα επιχειρήσουν να δρομολογήσουν μια συνάντηση Τραμπ – Πούτιν. Το πώς, το πού και το πότε παραμένουν άγνωστα, ωστόσο ο ίδιος ο Τραμπ έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι χωρίς να συναντηθούν οι δυο τους δεν μπορεί να υπάρξει απεμπλοκή.

Δημοσίως μάλιστα υποβαθμίζει την απουσία Πούτιν από την Τουρκία, καθώς δεν θέλει να φανεί ότι το παίρνει προσωπικά και συνεχίζει να λέει ότι θέλει να βρεθεί λύση για την λήξη του πολέμου.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ επιστρέφει στην Ουάσιγκτον οπότε θα υπάρξει μια καλύτερη εικόνα τις επόμενες ώρες για το πώς βλέπει τις τελευταίες εξελίξεις, πώς σκοπεύει να κινηθεί, αν προτίθεται να πιέσει για κυρώσεις, τι στάση θα κρατήσει απενατι στους ευρωπαίους, τι θα κάνει με ένα νομοσχέδιο που βρίσκεται στο Κογκρεσο- και έχει ισχυρότατη στήριξη – για σκληρή απάντηση προς την Μοσχα, και κυρίως τι χρονικά περιθώρια θα δώσει στον Πούτιν για να προσέλθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Αυτή την στιγμή δεν υπάρχει καμία απάντηση για όλα αυτά, σημειώνει η ανταποκρίτρια του ΕΡΤNews στην Ουάσινγκτον, Λένα Αργύρη.

Η κλήση στον Τραμπ και οι αντιδράσεις των Ευρωπαίων ηγετών

Το ουκρανικό ζήτημα κυριάρχησε και στην 6η Σύνοδο της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας που έλαβε χώρα στα Τίρανα.

Νωρίτερα, οι ηγέτες Γαλλίας, Γερμανίας, Βρετανίας, Πολωνίας και ο πρόεδρος της Ουκρανίας στο περιθώριο της συνόδου επικοινώνησαν τηλεφωνικά με τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Ντόναλντ Τραμπ, σύμφωνα με τον εκπρόσωπό του Βολοντίμιρ Ζελένσκι.

«Μόλις είχαμε μια συνάντηση με τον Πρόεδρο Ζελένσκι και στη συνέχεια μια τηλεφωνική επικοινωνία με τον Πρόεδρο Τραμπ για να συζητήσουμε τις εξελίξεις στις διαπραγματεύσεις σήμερα και η ρωσική θέση είναι σαφώς απαράδεκτη και όχι για πρώτη φορά», δήλωσε ο Κιρ Στάρμερ στους δημοσιογράφους αργότερα.

Προτεραιότητα της Ουκρανίας είναι η άνευ όρων κατάπαυση του πυρός, επισημαίνει ο ίδιος, ο οποίος υπογραμμίζει ότι αν η ρωσική αντιπροσωπεία δεν μπορεί να συμφωνήσει σε κατάπαυση, είναι σαφές ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν θέλει να τελειώσει τον πόλεμο. Παράλληλα, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι ζήτησε κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας σε περίπτωση που οι συνομιλίες ναυαγήσουν.

Spoke with @POTUS together with President Macron, Federal Chancellor Merz, Prime Ministers Starmer and Tusk. We discussed the meeting in Istanbul.

Ukraine is ready to take the fastest possible steps to bring real peace, and it is important that the world holds a strong stance.… pic.twitter.com/CG3pAnN5Ip

— Volodymyr Zelenskyy / Володимир Зеленський (@ZelenskyyUa) May 16, 2025

Στο ίδιο μήκος κύματος και οι Ευρωπαίοι ηγέτες. Ο Εμανουέλ Μακρόν εκτίμησε ότι η Ρωσία δεν επιθυμεί να συνάψει συμφωνία κατάπαυσης του πυρός και ότι πρέπει να ασκηθεί αυξημένη πίεση. Είναι «απαράδεκτο το γεγονός ότι η Ρωσία και ο Πρόεδρος (Βλαντιμίρ) Πούτιν δεν έχουν απαντήσει για δεύτερη φορά στις απαιτήσεις που έχουν διατυπώσει οι Αμερικανοί, με την υποστήριξη της Ουκρανίας και των Ευρωπαίων», δήλωσε ο Μακρόν. «Συνεχίζουμε να αγωνιζόμαστε για την ειρήνη, συνεχίζουμε να στηρίζουμε τον Πρόεδρο Ζελένσκι και να συντονιζόμαστε στενά με τις Ηνωμένες Πολιτείες» πρόσθεσε.

Ο Βρετανός πρωθυπουργός δηλώνει ότι η ρωσική θέση είναι απαράδεκτη και ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ουκρανία ευθυγραμμίζουν στενά τις απαντήσεις τους. «Ως αποτέλεσμα αυτής της συνάντησης με τον Πρόεδρο Ζελένσκι και της συζήτησης με τον Πρόεδρο Τραμπ, τώρα ευθυγραμμιζόμαστε και συντονίζουμε στενά τις απαντήσεις μας και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε», δήλωσε ο Βρετανός πρωθυπουργός.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση επεξεργάζεται ένα νέο πακέτο κυρώσεων για να αυξήσει την πίεση προς τη Ρωσία, δήλωσε προσερχόμενη η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ενώ και από την πλευρά του ΝΑΤΟ ο Μαρκ Ρούτε, ο γενικός γραμματέας είπε ότι ο Πούτιν έκανε ένα λάθος κατεβάζοντας μια αντιπροσωπεία χαμηλού επιπέδου στην Κωνσταντινούπολη λίγο νωρίτερα από την ελληνική πλευρά.

Ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς εξέφρασε την απογοήτευσή του. «Οι διπλωματικές προσπάθειες που έχουμε καταβάλει μέχρι στιγμής δυστυχώς απέτυχαν λόγω της απροθυμίας της Ρωσίας να κάνει τα πρώτα βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση», δήλωσε ο Μερτς.

Ο Τουσκ είχε ένα παρόμοιο μήνυμα, υπογραμμίζοντας παράλληλα ότι προτεραιότητα είναι «η διατήρηση της πλήρους ενότητας μεταξύ των Ευρωπαίων και Αμερικανών εταίρων μας στο ουκρανικό ζήτημα».

Ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, Κωνσταντίνος Τασούλας, ο οποίος μίλησε σε στρογγυλό τραπέζι αναφορικά με την ασφάλεια και την άμυνα εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αναφέρθηκε στην κρισιμότητα αυτής της Συνόδου για το Ουκρανικό. Σημείωσε ότι η Ελλάδα υποστηρίζει πλήρως τις προσπάθειες για ειρήνη στην Ουκρανία, λέγοντας ότι η πρόταση για άμεση και άνευ όρων κατάπαυση του πυρός για 30 ημέρες θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για μια δίκαιη και βιώσιμη ειρήνη.

Κυβερνητικές πηγές: Η Ελλάδα πυλώνας σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή

Οι γεωπολιτικές εξελίξεις με επίκεντρο την Ουκρανία, αλλά και τη Μέση Ανατολή είναι ραγδαίες, ραγδαίες είναι και οι διεργασίες που λαμβάνουν χώρα σε πολλά επίπεδα, καθώς συμπίπτουν πολλά διεθνή φόρα.

Στη σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ στην Αττάλεια ουσιαστικά προετοιμάστηκε η Σύνοδος Κορυφής των ηγετών της Συμμαχίας τον Ιούνιο στη Χάγη, όπου και αναμένονται κομβικές αποφάσεις τόσο γενικότερα για το μέλλον του ΝΑΤΟ, όσο και ειδικότερα για το μείζον ζήτημα των αμυντικών δαπανών, με την Αθήνα να έχει εκφράσει επανειλημμένως τις θέσεις της για την ανάγκη ενίσχυσης της ευρωπαϊκής άμυνας, αλλά και την ανάγκη συγχρονισμού της ΕΕ με το ΝΑΤΟ και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Σε αυτό το πλαίσιο, κυβερνητικές πηγές επισημαίνουν ότι η Ελλάδα θα συνεχίσει να δρα υπέρ της ασφάλειας και της σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο, αποτελώντας αξιόπιστο συνομιλητή όλων των χωρών της ευρύτερης περιοχής, χωρίς να ετεροκαθορίζει την εξωτερική πολιτική της, αλλά και χτίζοντας πολύπλευρες σχέσεις στρατηγικού βάθους με ισχυρές περιφερειακές δυνάμεις.

Οι ίδιες πηγές υπενθυμίζουν ως παράδειγμα τη στρατηγική συνεργασία με την Ιταλία και την Αίγυπτο, χώρες με τις οποίες η Ελλάδα έχει υπογράψει συμφωνίες οριοθέτησης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, που θεωρούνται παράδειγμα σεβασμού τόσο των αρχών του Διεθνούς Δικαίου και δη του Δικαίου της Θάλασσας, αλλά και των αρχών της καλής γειτονίας.

Ο πρωθυπουργός την Τρίτη θα προεδρεύσει στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών με αντικείμενο την θαλάσσια ασφάλεια.

Ρεπορτάζ: Άννα Παπασωτηρίου, Κάτια Αντωνιάδη, Λένα Αργύρη, Πιέρρος Τζανετάκος
Επιμέλεια: Ζέτα Κονταξή