Τζαφάρ Παναχί: Τιμητικό Βραβείο για το σύνολο της καριέρας του στο 20ό Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ρώμης

Από τις Κάννες οι βραβεύσεις συνεχίζουν στη Ρώμη. Ο λόγος για το φετινό νικητή του Χρυσού Φοίνικα Τζαφάρ Παναχί που θα προστεθεί ένα ακόμα βραβείο στην καριέρα του. Ο μεγάλος Ιρανός όμως δεν θα ταξιδέψει απλά στη Ρώμη και το Φεστιβάλ της για να παραλάβει ένα ακόμα βραβείο. Ο δημιουργός, θα παρουσιάσει στο κοινό τη νέα του ταινία «Ένα απλό ατύχημα», που τιμήθηκε με τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ Καννών 2025. Την ανακοίνωση έκανε ο πρόεδρος του Ιδρύματος «Cinema per Roma», Σαλβατόρε Ναστάζι, ύστερα από πρόταση της καλλιτεχνικής διευθύντριας Πάολα Μαλάνγκα.

Πιο συγκεκριμένα, ο Τζαφάρ Παναχί θα παραλάβει το Τιμητικό Βραβείο για το σύνολο του έργου του στο 20ό Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Ρώμης, που θα πραγματοποιηθεί από τις 15 έως τις 26 Οκτωβρίου 2025. Η ημέρα της βράβευσης θα ανακοινωθεί τις επόμενες μέρες.

Το φεστιβάλ θα τιμήσει τον σκηνοθέτη, έναν από τους σπουδαιότερους δημιουργούς στην ιστορία του ιρανικού σινεμά και έναν από τους κορυφαίους σύγχρονους auteur, που έχει βραβευθεί στα σημαντικότερα διεθνή φεστιβάλ. Το «Ένα απλό ατύχημα» έχει συγκινήσει όπου έχει προβληθεί μέχρι στιγμής και όλα δείχνουν πως κατευθύνεται ταχύτατα προς τις Οσκαρικές υποψηφιότητες.

Για πρώτη φορά ύστερα από δεκαπέντε χρόνια, ο Παναχί παραμερίζει τον εαυτό του από το επίκεντρο (σ.σ. χαρακτηριστικό γνώρισμα των πρόσφατων ταινιών του), δίνοντας ξανά δείγματα της ζωντανής του κινηματογραφικής ματιάς, όπου συνυπάρχουν η κοινωνική δέσμευση, η φορμαλιστική τόλμη και -σχεδόν απαράμιλλη- μια ελευθερία έμπνευσης.

Το βραβείο θα του απονείμει ο βραβευμένος με Όσκαρ σκηνοθέτης Τζιουζέπε Τορνατόρε.

Ποιος είναι ο Τζαφάρ Παναχί;

Ο Τζαφάρ Παναχί (Μιάνεχ, 1960) είναι ένας από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες στην ιστορία του ιρανικού κινηματογράφου και από τους κορυφαίους σύγχρονους auteur. Σε ηλικία μόλις είκοσι ετών στάλθηκε στο μέτωπο του πολέμου Ιράν–Ιράκ, όπου έκανε τα πρώτα του βήματα στον κινηματογράφο, καταγράφοντας οπτικά στρατιωτικές επιχειρήσεις.

Μετά τις πρώτες μικρού μήκους ταινίες του, έγινε βοηθός του μεγάλου Αμπάς Κιαροστάμι, ακολουθώντας τον στα γυρίσματα της ταινίας «Μέσα στους ελαιώνες» (1994). Το 1995 έκανε το μεγάλου μήκους ντεμπούτο του με το «Το λευκό μπαλόνι», που απέσπασε τη Χρυσή Κάμερα στο Φεστιβάλ Καννών, ως μια μικρή ηθική ιστορία μέσα από τα μάτια ενός παιδιού.

Ακολούθησε το «Καθρέφτη»ς (1997), ξαναγυρίζοντας στο θέμα της παιδικής ηλικίας και της σχέσης της με τον κόσμο των ενηλίκων, προσθέτοντας αυτή τη φορά μια έντονα μετακινηματογραφική διάσταση.

Το 2000, ο «Κύκλος» – που διασταυρώνει τις ιστορίες οκτώ γυναικών στην Τεχεράνη – κέρδισε τον Χρυσό Λέοντα στη Βενετία και εγκαινίασε μια περίοδο αριστουργημάτων, που συνεχίστηκε με το αλησμόνητο «Χρυσάφι του αίματο»ς (2003), σε σενάριο Κιαροστάμι, βασισμένο σε πραγματική ιστορία, το οποίο βραβεύθηκε στις Κάννες (Un Certain Regard).

Ακολούθησε το «Offside» (2006), για μια ομάδα κοριτσιών που μεταμφιέζονται σε αγόρια για να παρακολουθήσουν αγώνα της εθνικής ποδοσφαίρου, το οποίο απέσπασε την Αργυρή Άρκτο στο Βερολίνο.

Τον Ιούλιο του 2009 συνελήφθη επειδή συμμετείχε σε τελετή μνήμης διαδηλωτή που σκοτώθηκε στις κινητοποιήσεις κατά την επανεκλογή του Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ. Το 2010 του απαγορεύτηκε να γυρίζει ταινίες για είκοσι χρόνια.

Παρά την απαγόρευση, το 2011 γύρισε μαζί με τον Μοτζτάμπα Μιρταχμασμπ το ντοκιμαντέρ «Αυτό δεν είναι ταινία» (Κάννες), όπου κατέγραψε τη δική του προσωπική οδύσσεια, δημιουργώντας ένα ιδιαίτερο κινηματογραφικό υβρίδιο – βιογραφικό, ποιητικό, πολιτικό και επαναστατικό ταυτόχρονα.

Ακολούθησαν τα «Κλειστή Κουρτίνα» (2013 – Αργυρή Άρκτος σεναρίου), «Ταξί στην Τεχεράνη» (2015 – Χρυσή Άρκτος), όπου κινηματογραφούσε συνομιλίες μέσα στο αυτοκίνητό του, και το «Τρία πρόσωπα» (2018), ένα ταξίδι στην ιρανική επαρχία που συνδυάζει ντοκιμαντέρ και μυθοπλασία και απέσπασε το βραβείο σεναρίου στις Κάννες.

Το 2022 υπέγραψε ένα ακόμη αριστούργημα, το «Αρκούδες δεν υπάρχουν», μια ταινία που στοχάζεται πάνω στην κατάσταση της χώρας του αλλά και στον ρόλο του ίδιου του κινηματογράφου. Ο Παναχί δεν μπόρεσε να παραστεί στην πρεμιέρα της ταινίας στη Βενετία, όπου κέρδισε το Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής, επειδή είχε συλληφθεί ξανά με κατηγορίες «αντι-καθεστωτικής προπαγάνδας».

Αποφυλακίστηκε το 2023 και δύο χρόνια αργότερα παρουσίασε το λαμπρό «Ένα απλό ατύχημα», που απέσπασε τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες. Για πρώτη φορά ύστερα από δεκαπέντε χρόνια, κάνει στην άκρη ο ίδιος ως «παρουσία» μέσα στο έργο του, προσφέροντας ακόμη μία μαρτυρία της εκρηκτικής του κινηματογραφικής φαντασίας, όπου συναντιούνται η κοινωνική συνείδηση, η αισθητική τόλμη και η απόλυτη ελευθερία δημιουργίας.

Στην Ελλάδα η ταινία θα διανεμηθεί στα τέλη Οκτώβρη