Τιμ Μπέρνερς-Λι: «Γιατί διέθεσα δωρεάν τον Παγκόσμιο Ιστό»

Στα 34 του χρόνια, ο Τιμ Μπέρνερς-Λι είχε την ιδέα για τη δημιουργία ενός Παγκόσμιου Ιστού (World Wide Web). Όπως περιγράφει σε άρθρο του που δημοσιεύτηκε στον Guardian, εκμεταλλεύτηκε κάθε ευκαιρία να μοιραστεί το όραμά του – είτε παρουσιάζοντάς το σε συναντήσεις, είτε σχεδιάζοντάς το σε πίνακα για όποιον ενδιαφερόταν, ακόμη και ζωγραφίζοντάς το στο χιόνι με ένα μπαστούνι του σκι.

Μιλούσε συνέχεια για αυτό στους προϊσταμένους του στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Πυρηνικών Ερευνών (CERN) όπου εργαζόταν τότε, οι οποίοι αρχικά θεωρούσαν την ιδέα «λίγο εκκεντρική», αλλά τελικά υπέκυψαν και του επέτρεψαν να δουλέψει πάνω σε αυτή. Όπως αναφέρει στο άρθρο του, τον είχε συνεπάρει η ιδέα να συνδυάσει δύο προϋπάρχουσες τεχνολογίες υπολογιστών: το διαδίκτυο και το υπερκείμενο (hypertext), το οποίο παίρνει ένα απλό έγγραφο και το ζωντανεύει προσθέτοντας «συνδέσμους».

Ο Μπέρνερς-Λι πίστευε ότι η παροχή στους χρήστες ενός απλού τρόπου πλοήγησης στο διαδίκτυο θα απελευθέρωνε τη δημιουργικότητα και τη συνεργασία σε παγκόσμιο επίπεδο. Όπως αναφέρει στο άρθρο του, αν μπορούσες να ανεβάσεις οτιδήποτε στον ιστό, με τον καιρό θα περιλάμβανε τα πάντα.

Όμως, για να περιέχει ο παγκόσμιος ιστός τα πάντα, ήταν απαραίτητο να μπορούν να τον χρησιμοποιούν όλοι. Αυτό ήταν ένα μεγάλο ζητούμενο. Δεν μπορούσε επίσης να απαιτεί από τους χρήστες να πληρώνουν για κάθε αναζήτηση ή ανάρτηση που έκαναν. Για να πετύχει λοιπόν, έπρεπε να είναι δωρεάν. Γι’ αυτό, το 1993, έπεισε τους διευθυντές του στο CERN να δωρίσουν τα πνευματικά δικαιώματα του Παγκόσμιου Ιστού, θέτοντάς τον στο δημόσιο τομέα.

Σήμερα, όμως ο Μπέρνερς-Λι αναρωτιέται εάν είναι ακόμη δωρεάν ο παγκόσμιος ιστός. Όχι εντελώς, εκτιμά. Ορισμένες μεγάλες πλατφόρμες συλλέγουν δεδομένα χρηστών για εμπορικούς μεσάζοντες ή ακόμα και για καταπιεστικά καθεστώτα. Αναπτύσσονται αλγόριθμοι που είναι εθιστικοί εκ προμελέτης και βλάπτουν την ψυχική υγεία των εφήβων. Το εμπόριο προσωπικών δεδομένων σίγουρα δεν ταιριάζει με την οπτική του Μπέρνερς-Λι για έναν δωρεάν παγκόσμιο ιστό.

Σε πολλές πλατφόρμες, δεν είμαστε πλέον οι πελάτες, αλλά το προϊόν, τονίζει. Τα δεδομένα μας, ακόμη κι αν είναι ανώνυμα, πωλούνται σε φορείς στους οποίους δεν προοριζόταν να φτάσουν, οι οποίοι μπορούν στη συνέχεια να μας στοχεύουν με περιεχόμενο και διαφημίσεις. Αυτό περιλαμβάνει κακόβουλο περιεχόμενο που οδηγεί σε πραγματική βία, διαδίδει παραπληροφόρηση, βλάπτει την ψυχολογική μας ευημερία και υπονομεύει την κοινωνική συνοχή.

Ο Μπέρνερς-Λι πιστεύει πως έχουμε την τεχνική δυνατότητα να επιστρέψουμε αυτή τη δύναμη στους ανθρώπους. Πριν από πάνω από μια δεκαετία, ο επιστήμονας ανέπτυξε μαζί με την ομάδα του στο MIT, την πλατφόρμα Solid, ένα διαλειτουργικό πρότυπο ανοιχτού κώδικα. Σε αυτή την πλατφόρμα τα δεδομένα παραμένουν υπό τον έλεγχο του χρήστη. Οι χρήστες μπορούν να αποφασίσουν αν θα τα δώσουν ή όχι.

Εσείς δημιουργείτε όλα αυτά τα δεδομένα και για αυτό θα πρέπει να σας ανήκουν

«Κάπου ανάμεσα στην αρχική μου ιδέα για το web 1.0 και την άνοδο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ως μέρος του web 2.0, πήραμε τον λάθος δρόμο. Τώρα βρισκόμαστε σε ένα νέο σταυροδρόμι, όπου πρέπει να αποφασίσουμε αν η τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) θα χρησιμοποιηθεί για το καλό ή για το κακό της κοινωνίας. Πώς μπορούμε να μάθουμε από τα λάθη του παρελθόντος; Πρώτον, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι οι πολιτικοί δεν θα καθυστερήσουν όπως έγινε με τα κοινωνικά μέσα. Ο χρόνος για να αποφασίσουμε το μοντέλο διακυβέρνησης για την ΤΝ ήταν χθες, οπότε πρέπει να δράσουμε με επείγοντα τρόπο» γράφει ο επιστήμονας στο άρθρο του.

Το 2017, ο Μπέρνερς-Λι πρότεινε τo «Charlie», ένα μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης που λειτουργεί όπως ο γιατρός ή ο δικηγόρος, δεσμευμένο από κανόνες και κώδικες δεοντολογίας υπέρ του ατόμου. Γιατί να μην μπορούμε να υιοθετήσουμε τα ίδια πλαίσια και για την ΤΝ, αναρωτιέται ο επιστήμονας. Έχουμε μάθει από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι η εξουσία ανήκει στις μονοπωλιακές εταιρείες που ελέγχουν και συλλέγουν προσωπικά δεδομένα. Δεν μπορούμε να αφήσουμε το ίδιο να συμβεί με την ΤΝ, τονίζει.

Κατά τον Μπέρνερς-Λι, η απογοήτευση από τη δημοκρατία στον 21ο αιώνα πηγάζει σε μεγάλο βαθμό από την καθυστέρηση των κυβερνήσεων να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των πολιτών. Το τοπίο της βιομηχανίας ΤΝ είναι έντονα ανταγωνιστικό, και η ανάπτυξη και η διακυβέρνηση καθορίζονται από εταιρείες.

«Διέθεσα δωρεάν τον Παγκόσμιο Ιστό γιατί πίστευα ότι θα άξιζε μόνο αν είχαν όλοι πρόσβαση σε αυτόν. Σήμερα, πιστεύω ότι αυτό ισχύει περισσότερο από ποτέ. Η ρύθμιση και η παγκόσμια διακυβέρνηση είναι τεχνικά εφικτές, αλλά εξαρτώνται από την πολιτική βούληση. Αν μπορέσουμε να την συγκεντρώσουμε, έχουμε την ευκαιρία να αποκαταστήσουμε τον παγκόσμιο ιστό ως εργαλείο συνεργασίας, δημιουργικότητας και συμπόνιας πέρα από τα πολιτιστικά σύνορα. Ήρθε η ώρα να επιστρέψουμε τη δύναμη στους ανθρώπους και να πάρουμε ξανά τον έλεγχο του Παγκόσμιου Ιστού. Δεν είναι αργά» καταλήγει ο επιστήμονας.

ΠΗΓΗ: Guardian