Ρουμανία – Πολωνία – Πορτογαλία: Η εκλογική «σούπερ Κυριακή» της Ευρώπης

Εκατομμύρια ψηφοφόροι σε Ρουμανία, Πολωνία και Πορτογαλία προσέρχονται σήμερα στις κάλπες σε μια εκλογική «σούπερ Κυριακή» για τη Γηραιά Ήπειρο που θα καθορίσει την πορεία των δημοκρατιών στις τρεις χώρες, σε μια περίοδο αυξημένων πολιτικών και οικονομικών εντάσεων.

Στη Ρουμανία, ο ακροδεξιός υποψήφιος είναι το φαβορί στον επαναληπτικό προεδρικό γύρο, ενώ στον βαθιά πολωμένο πρώτο γύρο της Πολωνίας, ένας φιλελεύθερος, ένας συντηρητικός και ένας ακροδεξιός υποψήφιος ανταγωνίζονται για το ποιοι θα προχωρήσουν στο δεύτερο γύρο.

Στην Πορτογαλία, η οποία διεξάγει πρόωρες βουλευτικές εκλογές μόλις 14 μήνες μετά την τελευταία προσφυγή στις κάλπες, η πολιτική κατάσταση δεν φαίνεται να ανατρέπεται, εκτός συγκλονιστικού απροόπτου.

Ρουμανία

Η αρχική ψηφοφορία του περασμένου Νοεμβρίου ακυρώθηκε και ο ακροδεξιός υποψήφιος Καλίν Γκεοργκέσκου που κατήγαγε μια σοκαριστική νίκη αποκλείστηκε από τις σημερινές εκλογές εν μέσω εκτεταμένων ανησυχιών για ρωσική παρέμβαση και άλλες παρατυπίες. Ο διάδοχός του, ο 38χρονος υπερεθνικιστής Τζορτζ Σίμιον, επικριτικός προς την ΕΕ και θαυμαστής του Τραμπ θα αντιμετωπίσει στον δεύτερο γύρο τον κεντρώο ανεξάρτητο υποψήφιο Νικουσόρ Νταν, σε μια ψηφοφορία που οι αναλυτές χαρακτήρισαν την πιο σημαντική στην μετακομμουνιστική ιστορία της χώρας. Ο 55χρονος δήμαρχος του Βουκουρεστίου, χαρακτήρισε τον επαναληπτικό γύρο ως μια μάχη μεταξύ «μιας φιλοδυτικής και μιας αντιδυτικής κατεύθυνσης για τη Ρουμανία».

Ο  Τζορτζ Σίμιον, ο οποίος φοράει καπέλα της Maga, προωθεί μια κοινωνικά συντηρητική ατζέντα και επιθυμεί την «μελονοποίηση» της Ευρώπης και την παύση της στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία, κέρδισε άνετα τον πρώτο γύρο με 41% των ψήφων, σχεδόν διπλάσιο ποσοστό από τον αντίπαλό του.

Οι πιο πρόσφατες δημοσκοπήσεις όμως δείχνουν ότι η διαφορά μεταξύ των δύο μειώνεται, ενώ μία τους φέρνει στήθος με στήθος.

Εκμεταλλευόμενος το κύμα απογοήτευσης των ψηφοφόρων από τα κυρίαρχα κόμματα της Ρουμανίας, ο Σιμιόν έχει υποσχεθεί, αν κερδίσει, να διορίσει ως πρωθυπουργό τον Καλίν Γκεοργκέσκου, τον νικητή των ακυρωμένων εκλογών του περασμένου Νοεμβρίου.

Η ψηφοφορία παρακολουθείται στενά από την ΕΕ, καθώς είναι πιθανό να προκύψει άλλος ένας παράγοντας αναστάτωσης στην περιοχή, μετά την Ουγγαρία και τη Σλοβακία.

Ο πρόεδρος της Ρουμανίας έχει ημιεκτελεστικό ρόλο με σημαντικές εξουσίες σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, εθνικής ασφάλειας, αμυντικών δαπανών και διορισμών δικαστών. Εκπροσωπεί επίσης τη χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ στη διεθνή σκηνή και μπορεί να ασκήσει βέτο σε σημαντικές ψηφοφορίες της ΕΕ.

Πολωνία

Το διακύβευμα είναι επίσης υψηλό στην χώρα αυτή της Βόρειας Ευρώπης, κυρίως για την κυβέρνηση του Ντόναλντ Τουσκ. Η σημερινή ψηφοφορία θα περιορίσει τη λίστα των υποψηφίων που θα κατέβουν στον δεύτερο γύρο των εκλογών για την προεδρία της χώρας, έναν ρόλο που ασκεί κάποια επιρροή στην εξωτερική και αμυντική πολιτική, αλλά έχει και ισχυρές εξουσίες άσκησης βέτο για νόμους που ψηφίζονται από το κοινοβούλιο.

Από το 2023, η χώρα κυβερνάται από τον Πολιτικό Συνασπισμό του Τουσκ, μια ιδεολογικά ποικιλόμορφη και πολιτικά εύθραυστη συμμαχία φιλοδημοκρατικών κομμάτων. Η κεντρική υπόσχεση του συνασπισμού ήταν να αντιστρέψει τις αμφιλεγόμενες και εκτεταμένες αλλαγές που επιδιώχθηκαν κατά τη διάρκεια των οκτώ ετών διακυβέρνησης από το εθνικολαϊκιστικό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS).

Ωστόσο, η δυνατότητα της κυβέρνησης να τηρήσει τις υποσχέσεις της ψαλιδίστηκε επανειλημμένα από το δικαίωμα βέτο που είχε ο πρόεδρος, μια θέση που κατέχει από το 2015 ο Αντρέι Ντούντα, στενός πολιτικός σύμμαχος της προηγούμενης κυβέρνησης και ένθερμος υποστηρικτής του Ντόναλντ Τραμπ.

Μια νίκη στις προεδρικές εκλογές θα εδραίωνε τη θέση της κυβέρνησης και θα μπορούσε να τη βοηθήσει να εκπληρώσει ορισμένες από τις φιλελεύθερες υποσχέσεις της σε κοινωνικά ζητήματα, όπως η άμβλωση και τα δικαιώματα της κοινότητας ΛΟΑΤΚΙ+.

Έχοντας σταθερά προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις, ο Ράφαλ Τρζασκόφσκι, ο 53χρονος κεντρώος δήμαρχος της Βαρσοβίας και ανώτερο μέλος του Πολιτικού Συνασπισμού, είναι ο εκλεκτός του σχηματισμού που ηγείται ο Τουσκ.

Ο κύριος αντίπαλός του είναι ο 42χρονος συντηρητικός Κάρολ Ναβρόκι, ο οποίος είναι τυπικά ανεξάρτητος αλλά έχει την υποστήριξη του PiS. Ο ελάχιστα γνωστός ιστορικός ελπίζει να προσφέρει ένα νέο πρόσωπο και μια ρήξη με την πολωτική κληρονομιά της λαϊκιστικής δεξιάς κυβέρνησης, εμμένοντας παράλληλα στα βασικά της μηνύματα για την κυριαρχία, την παράνομη μετανάστευση και την απογοήτευση από τις πράσινες πολιτικές.

Οι Τρζασκόφσκι και Ναβρόκι είναι σχεδόν βέβαιοι ότι θα κερδίσουν τις δύο πρώτες θέσεις και θα περάσουν στον επαναληπτικό γύρο την 1η Ιουνίου.

Ο 38χρονος Σλάβομιρ Μέντζεν, ηγέτης του ακροδεξιού κόμματος της Συνομοσπονδίας, είναι το αουτσάιντερ της ψηφοφορίας, ο οποίος για λίγο ανταγωνίστηκε με τον Ναβρόκι για τη δεύτερη θέση, όμως έχει εξασθενήσει τον τελευταίο μήνα.

Παρουσιάζοντας τον εαυτό του ως εκπρόσωπο μιας νεότερης γενιάς που είναι απογοητευμένη από την κυρίαρχη πολιτική, έκανε προεκλογική εκστρατεία με ένα πρόγραμμα ριζικής απορρύθμισης και φορολογικών περικοπών. Σφοδρός επικριτής της ΕΕ και αντίπαλος της απελευθέρωσης της μετανάστευσης, των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ+ και των νόμων για τις αμβλώσεις, πιστεύεται ότι προετοιμάζεται για τις βουλευτικές εκλογές του 2027.

Πορτογαλία

Οι κάλπες στη χώρα της Ιβηρικής αναμένεται να προσφέρουν τις λιγότερες συγκινήσεις από την άποψη της έκβασης του εκλογικού αποτελέσματος και της ανακήρυξης του νικητή. Η Πορτογαλία οδεύει προς τις τρίτες πρόωρες γενικές εκλογές μέσα σε τρία χρόνια. Ο κεντροδεξιός πρωθυπουργός, Λουίς Μοντενέγκρο, πυροδότησε την προσφυγή στη λαϊκή ετυμηγορία σε απάντηση στα συνεχή ερωτήματα σχετικά με τις επιχειρηματικές δραστηριότητες της οικογένειάς του.

Ο Μοντενέγκρο, ηγέτης της Δημοκρατικής Συμμαχίας (AD) που κυβερνά την Πορτογαλία μετά την οριακή νίκη που κατήγαγε στις περσινές εκλογές, βρίσκεται υπό ασφυκτικό έλεγχο για μια εταιρεία συμβούλων προστασίας δεδομένων που ίδρυσε το 2021 και την οποία μεταβίβασε στη σύζυγό του και τους γιους του το επόμενο έτος.

Αντιμέτωπος με κατηγορίες για πιθανή σύγκρουση συμφερόντων, ο Μοντενέγκρο – που έχει αρνηθεί οποιαδήποτε παράβαση ή ηθική παραβίαση – ζήτησε ψήφο εμπιστοσύνης για την κυβέρνησή του τον Μάρτιο, λέγοντας ότι ήθελε «να τερματίσει την ατμόσφαιρα των μόνιμων υπαινιγμών». Όμως έχασε την ψηφοφορία και προκηρύχθηκαν νέες εκλογές.

Πρόσφατες δημοσκοπήσεις δείχνουν ένα αποτέλεσμα παρόμοιο με την προηγούμενη φορά που στήθηκαν κάλπες, με το AD να συγκεντρώνει περίπου 33%, το Σοσιαλιστικό Κόμμα (PS) της αντιπολίτευσης στο 26% και το ακροδεξιό κόμμα Τσέγκα στο 17%.

Ο Μοντενέγκρο φαίνεται πιθανό να μην καταφέρει για άλλη μια φορά να εξασφαλίσει την πλειοψηφία των εδρών στο Κοινοβούλιο, ακόμη και αν καταλήξει σε συμφωνία με το μικρό κόμμα της Φιλελεύθερης Πρωτοβουλίας, το οποίο συγκεντρώνει περίπου 6% στις δημοσκοπήσεις. Έτσι, ίσως τελικά δυσκολευτεί να κυβερνήσει, ειδικά αν το Σοσιαλιστικό Κόμμα υλοποιήσει τις απειλές του να αντιταχθεί στη νομοθετική του ατζέντα.

Παρόλο που ο Μοντενέγκρο έχει διατηρήσει την γενική του υπόσχεση να μην προχωρήσει σε συμφωνίες με το Τσέγκα, η κυβέρνησή του έχει κατηγορηθεί ότι κολακεύει την άκρα δεξιά, ιδιαίτερα μετά την ανακοίνωση της απέλασης 18.000 παράτυπων μεταναστών κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας.

Στις προηγούμενες εκλογές, το AD είχε κερδίσει 80 έδρες έναντι 78 του PS, ενώ το Τσέγκα, του οποίου ηγείται ο πρώην σχολιαστής ποδοσφαίρου Αντρέ Βεντούρα, είχε σημειώσει εντυπωσιακή αύξηση της δύναμής του από 12 σε 50 έδρες.

Πηγή: The Guardian