Κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο υποχρεώνονται πλέον να θεσπίσουν σαφείς κανόνες, μετά από μια τεράστια αύξηση των δικαστικών υποθέσεων για το κλίμα. Νέα έκθεση του Climate Litigation Network εξετάζει πώς δέκα χρόνια δικαστικών υποθέσεων συνέβαλαν στη θεμελίωση «δεσμευτικών νομικών υποχρεώσεων» για ηγέτες και μεγάλους ρυπαντές ώστε να προστατέψουν τους πολίτες από τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης.
Πολλές από αυτές τις νομικές μάχες εμπνεύστηκαν από την υπόθεση Urgenda, η οποία σηματοδότησε την πρώτη φορά που ένα δικαστήριο σε ολόκληρο τον κόσμο διέταξε μια κυβέρνηση να λάβει πιο αυστηρά μέτρα για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Η απόφαση αυτή εκδόθηκε μετά από προσφυγή του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Urgenda, σε συνεργασία με σχεδόν 1.000 πολίτες, ζητώντας από τα ολλανδικά δικαστήρια να υποχρεώσουν την κυβέρνηση να τηρήσει τις δεσμεύσεις της για μείωση των εκπομπών, προστασία του κοινού και προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Οι κλιματικές υποθέσεις επαναφέρουν την εμπιστοσύνη και τη δύναμη στους πολίτες
Η έκθεση, με τίτλο «Θεμελιώνοντας το κοινό μας μέλλον: Πώς δέκα χρόνια κλιματικών υποθέσεων δημιούργησαν μια νομική αρχιτεκτονική για την κλιματική προστασία», υποστηρίζει ότι η άνοδος της κλιματικής δικαστικής δράσης συνιστά άμεση απάντηση στην αποτυχία των κυβερνήσεων και των εταιριών να αντιμετωπίσουν την «καθοριστική πρόκληση της εποχής μας».
Σε παγκόσμιο επίπεδο, σχεδόν 9 στους 10 ανθρώπους (89%) επιθυμούν οι κυβερνήσεις τους να καταβάλουν περισσότερες προσπάθειες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, ωστόσο μόνο 1 στους 5 πιστεύει ότι η κυβέρνησή του θα τηρήσει τις υποσχέσεις της.
«Σε αυτό το πλαίσιο, η κλιματική δικαστική δράση έχει εξελιχθεί σε μέσο αποκατάστασης της εμπιστοσύνης και της ισχύος των πολιτών», αναφέρει η έκθεση.
«Οι δικαστικές διαδικασίες επιτρέπουν στους πολίτες να αναζητούν λογοδοσία μέσω ανεξάρτητων δικαστηρίων, που υπόσχονται να εξετάσουν την υπόθεσή τους βάσει νόμου και όχι υπό την πίεση βραχυπρόθεσμων πολιτικών σκοπιμοτήτων» σημειώνουν οι συγγραφείς της έκθεσης.
Οι γραμμές άμυνας που καταρρέουν
Το να μηνύσει κανείς μια κυβέρνηση ή μια πολυεθνική εταιρεία κάποτε έμοιαζε αδύνατο, ωστόσο, οι παραδοσιακές γραμμές άμυνας πλέον αμφισβητούνται. Από τη δεκαετία του 1990, οι εταιρείες βασίζονταν σε τρία βασικά επιχειρήματα για να «αποφύγουν τη λογοδοσία» στα δικαστήρια. Πρόκειται για τρεις βασικές γραμμές άμυνας: την «άμυνα του αφήστε το στην πολιτική», που υποστηρίζει ότι η κλιματική πολιτική είναι υπερβολικά περίπλοκη για να κριθεί από τα δικαστήρια, την «άμυνα της σταγόνας στον ωκεανό», που ισχυρίζεται ότι ένα μόνο κράτος ή μια εταιρεία είναι πολύ μικρής σημασίας σε παγκόσμιο επίπεδο για να υπέχει εκτελεστές νομικές υποχρεώσεις και την «άμυνα του επιλέγουμε τους δικούς μας στόχους», σύμφωνα με την οποία κυβερνήσεις και επιχειρήσεις μπορούν να καθορίζουν ανεξέλεγκτα το επίπεδο και το χρονοδιάγραμμα των μειώσεων των εκπομπών τους.
Η νομική βαρύτητα αυτών των επιχειρημάτων έχει μειωθεί, επιφέροντας αυστηρότερους κλιματικούς στόχους και αλλαγές στη νομοθεσία σε χώρες όπως η Βραζιλία, η Γερμανία, η Ιρλανδία, οι Κάτω Χώρες και η Νότια Κορέα. Αυτό έθεσε τις βάσεις για να μπορούν κοινότητες να αμφισβητούν ακόμη «άτρωτους» γίγαντες ορυκτών καυσίμων όπως η Shell και η TotalEnergies.
Η κλιματική αλλαγή στις αίθουσες των δικαστηρίων
Η έκθεση παρουσιάζει μια σειρά επιτυχημένων υποθέσεων που ακολούθησαν την υπόθεση Urgenda.
- Πακιστάν (2015): Ο Ασγκάρ Λεγκέαρ μήνυσε την πακιστανική κυβέρνηση, ζητώντας να κάνει περισσότερα για την προστασία της χώρας από τις ολοένα πιο σοβαρές κλιματικές επιπτώσεις. Το Ανώτατο Δικαστήριο της Λαχώρης αποφάσισε υπέρ του, διατάσσοντας τη σύσταση της Επιτροπής Κλιματικής Αλλαγής και την άμεση εφαρμογή των προβλεπόμενων πολιτικών.
- Ελβετία: Μέλη της Klimaseniorinnen αμφισβήτησαν τη κλιματική αδράνεια της κυβέρνησης ως παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου κατέληξε σε ιστορική απόφαση ότι η Ελβετία πράγματι παραβίασε τις υποχρεώσεις της επειδή δεν υιοθέτησε ένα επαρκές σχέδιο για τη μείωση των εκπομπών.
- Αυστραλία: Η δικαστική υπόθεση Pabai κατά της Κοινοπολιτείας της Αυστραλίας, προσέλκυσε την προσοχή για την υπαρξιακή απειλή που συνιστά η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και η κλιματική αλλαγή για τις κοινότητες των νησιών του Πορθμού Τόρες. Σε αυτήν την υπόθεση, δύο ηλικιωμένοι από τα νησιά του Πορθμού Τόρες υπέβαλαν ομαδική αγωγή κατά της Αυστραλιανής Κυβέρνησης το 2021 για την άνοδο της στάθμης της θάλασσας που απειλούσε την κοινότητά τους.
- Περού – Γερμανία (2015): Ο ορειβάτης και αγρότης Σαούλ Λουτσιάνο Λιούγια προσέφυγε κατά της RWE, τον μεγαλύτερο παραγωγό ηλεκτρικής ενέργειας στη Γερμανία, υποστηρίζοντας ότι οι εκπομπές της συνέβαλαν στο λιώσιμο των παγετώνων στο Περού και ότι η εταιρεία έπρεπε να συνεισφέρει στο κόστος των αντιπλημμυρικών έργων στην πόλη Χουαράζ. Παρότι η υπόθεση απορρίφθηκε, η απόφαση του δικαστηρίου ορίζει ότι, εάν ένας μεγάλος ρυπαντής δεν λάβει «προστατευτικά μέτρα», μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνος για τα αντίστοιχα κόστη, ακόμη και πριν συμβεί η ζημιά.
Συνολικά, η έκθεση αναφέρει ότι αυτού του είδους οι υποθέσεις δημιούργησαν τα νομικά θεμέλια που καθορίζουν πώς πρέπει να μειώνουν οι κυβερνήσεις τις εκπομπές για να αποτρέψουν τα χειρότερα. Αυτό περιλαμβάνει τον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας στον 1,5°C — όπως προβλέπει η Συμφωνία του Παρισιού — και τη δυνατότητα οι μεγάλοι ρυπαντές να λογοδοτούν για τις κλιματικές ζημιές.
Διαβάστε επίσης: Διεθνές Δικαστήριο Χάγης: Η αδράνεια απέναντι στην κλιματική αλλαγή συνιστά παραβίαση του διεθνούς δικαίου.
«Η ηθική υποχρέωση έγινε νομική»
«Αυτό που πριν από δέκα χρόνια ήταν μια ηθική επιταγή, έχει πλέον γίνει νομική», λέει η Σάρα Μιντ, συν-διευθύντρια του Climate Litigation Network.
«Οι μεγάλοι ρυπαντές- οι κυβερνήσεις και οι εταιρείες που ευθύνονται περισσότερο για την κλιματική αλλαγή- έχουν καθήκον να συμβάλουν στις παγκόσμιες προσπάθειες για την ανάσχεση της επικίνδυνης κλιματικής αλλαγής» τόνισε.
Η Μιντ πρόσθεσε ότι οι εταιρείες με τις υψηλότερες εκπομπές παγκοσμίως δεν πρέπει να μπορούν να «ρυπαίνουν ατιμώρητα» και να κερδοσκοπούν εις βάρος του κοινού συμφέροντος, υποστηρίζοντας ότι τα δικαστήρια πλέον καλύπτουν το χαμένο έδαφος.
Ο Ντένις βαν Μπέρκλε, νομικός σύμβουλος της Urgenda, δήλωσε ότι την τελευταία δεκαετία, οι άνθρωποι έχουν χρησιμοποιήσει τα δικαστήρια για να δημιουργήσουν ένα πλαίσιο λογοδοσίας από το μηδέν.
«Ποτέ δεν ήμασταν σε καλύτερη θέση για να χρησιμοποιήσουμε το νόμο για να προστατεύσουμε τους ανθρώπους και τον πλανήτη από την κλιματική αλλαγή» πρόσθεσε.
ΠΗΓΗ: Euronews
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Γίνε μέλος στο κανάλι μας στο Viber
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος
