Πολλά υποσχόμενη η νέα μέθοδος προσυμπτωματικού ελέγχου για HPV

Κάθε χρόνο διαγιγνώσκονται στον κόσμο περίπου 500.000 γυναίκες με καρκίνο τραχήλου μήτρας (το 80% των οποίων ζουν σε αναπτυσσόμενες χώρες) και δυστυχώς περίπου οι μισές (275.000) καταλήγουν από τη νόσο. Στην Ευρώπη, ο αριθμός νέων περιστατικών ανά έτος ανέρχεται περίπου σε 50.000, στις ΗΠΑ στις 13.000, και στην Ελλάδα 400. Σύμφωνα με τους ειδικούς, με τη νέα μέθοδο προσυμπτωματικού ελέγχου HPV DNA test μπορεί να μειωθεί κατά 75% η θνησιμότητα και να εξοικονομηθούν περισσότερα από 3,5 εκατ. ευρώ για το εθνικό σύστημα υγείας της χώρας μας.

Τα οφέλη για τη γυναίκα και το σύστημα υγείας με την υιοθέτηση νέων μεθόδων προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο τραχήλου της μήτρας, ανέδειξαν σε συνέντευξη τύπου που πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 24 Νοεμβρίου 2015, πανεπιστημιακοί από τον χώρο της υγείας.

“Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ο τέταρτος πιο συχνός τύπος καρκίνου στις γυναίκες, αντιπροσωπεύοντας το 9% της παγκόσμιας επίπτωσης του καρκίνου. Η θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το στάδιο στο οποίο βρίσκεται κατά τη διάγνωση, κάτι το οποίο επιτυγχάνεται μέσω του προσυμπτωματικού ελέγχου” ανέφερε κατά τη συνέντευξη ο καθηγητής Οικονομικών της Υγείας στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, Ιωάννης Κυριόπουλος.

Μίλησαν, επίσης, ο Θεόδωρος Αγοραστός, Καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Διευθυντής της Δ’  Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής και Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Έρευνας και Αντιμετώπισης του Ιού των Θηλωμάτων (HPV), ο Αναστάσιος Σκρουμπέλος, Health Economics Manager-Roche Hellas, Εξωτερικός Επιστημονικός Συνεργάτης της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας και η Μανιώ Κορλέτη, αντιπρόεδρος του Ομίλου Εθελοντών κατά του Καρκίνου “ΑγκαλιάΖΩ”.

Τα οφέλη για τη γυναίκα 

Τα νέα δεδομένα στην πρόληψη του καρκίνου τραχήλου της μήτρας προκύπτουν από την κλινική μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε δείγμα 4.009 γυναικών στη χώρα μας το διάστημα 2012-2014 από την ερευνητική ομάδα HERMES (“HEllenic Real life Multicentric cErvical Screening” study group) σε πανεπιστημιακές κλινικές και εργαστήρια πέντε πόλεων της Ελλάδας. “Η ευαισθησία του τεστ Παπανικολάου για να αναγνωρίσει τις γυναίκες με προκαρκινική αλλοίωση στον τράχηλο, ανήλθε στο 53,7%, ενώ η αντίστοιχη ευαισθησία του HPV DNA test ήταν 100%”, αναφέρει Θεόδωρος Αγοραστός, Καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Διευθυντής της Δ’ Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής και Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Έρευνας και Αντιμετώπισης του Ιού των Θηλωμάτων (HPV). “Ουσιαστικά από τη μελέτη, πιστοποιήσαμε την υπεροχή του HPV DNA test έναντι του τεστ Παπανικολάου ως μέθοδο πληθυσμιακού ελέγχου για την πρόληψη του καρκίνου τραχήλου της μήτρας. Η ανίχνευση του ιικού DNA με ταυτόχρονη ανίχνευση της ύπαρξης των τύπων 16 και 18 -των δύο πλέον ογκογόνων τύπων του ιού- θα μπορούσε να αποτελέσει μια πλέον αξιόπιστη μεθοδολογία πληθυσμιακού ελέγχου πρώτης γραμμής για την πρόληψη του καρκίνου τραχήλου της μήτρας, ιδιαίτερα σε γυναίκες μεγαλύτερες των 30 ετών. Με το HPV DNA test η προληπτική επανεξέταση μπορεί να γίνεται κάθε 3 χρόνια”, προσθέτει.

Τα οφέλη για το Σύστημα Υγείας και τον ΕΟΠΥΥ

Στο πλαίσιο μελέτης που διενήργησε η Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ), διερευνήθηκε η επίπτωση διαφόρων στρατηγικών προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο τραχήλου της μήτρας στον προϋπολογισμό υγείας της κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα. Ειδικότερα, σε σχέση με την κυτταρολογική εξέταση, η υιοθέτηση του HPV DNA test εμφανίζεται ως μία οικονομικά αποδοτική επιλογή και σε αρκετές των περιπτώσεων εκτιμάται ότι προσδίδει μεγαλύτερο όφελος σε όρους υγείας (ποιοτικά προσαρμοσμένα έτη ζωής) και ταυτόχρονα απαιτεί συνολικά λιγότερους υγειονομικούς πόρους δημιουργώντας έτσι εξοικονομήσεις (cost-saving intervention) για τα συστήματα υγείας και την κοινωνική ασφάλιση.

ΑγκαλιάΖΩ: Ούτε μία γυναίκα με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας

“Ούτε μία γυναίκα με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας” δήλωσε στο πλαίσιο της Συνέντευξης Τύπου η Μανιώ Κορλέτη, Αντιπρόεδρος του Ομίλου Εθελοντών κατά του Καρκίνου “ΑγκαλιάΖΩ” επικοινωνώντας το μήνυμα της καμπάνιας που υλοποιείται με στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού για τη σημασία της πρόληψης. “Στη χώρα μας 250 γυναίκες από τα 600 περίπου νέα περιστατικά χάνουν κάθε χρόνο τη μάχη με τον καρκίνο. Είναι ο μόνος γυναικολογικός καρκίνος ο οποίος θα μπορούσε να προληφθεί, όμως μόνο το 30% κάνει τακτικό γυναικολογικό έλεγχο. Σκοπός του Ομίλου Εθελοντών κατά του Καρκίνου ΑγκαλιάΖΩ, είναι να πείσει τις αρμόδιες Αρχές προκειμένου το HPV DNA test να ενταχθεί στα αποζημιούμενα test από το εθνικό σύστημα υγείας και να καταστεί εξέταση ρουτίνας”.

Τι είναι ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (ΗPV)

O HPV είναι μικρός DNA-ιός, η μόλυνση από τον οποίο μπορεί είτε να μην προκαλέσει καμία αλλοίωση (άτομα-φορείς) ή να προκαλέσει εμφάνιση καλοηθών θηλωματωδών αλλοιώσεων (κονδυλωμάτων) ή προκαρκινικών αλλοιώσεων του γεννητικού συστήματος (δυσπλασιών), οι οποίες αν δεν αντιμετωπιστούν, μπορούν να εξελιχθούν σε καρκίνο, ιδιαίτερα στην πρωκτογεννητική περιοχή. Μέχρι σήμερα έχουν περιγραφεί περί τα 118 διαφορετικά στελέχη του ΗΡV, τα οποία διαφέρουν μεταξύ τους (>10%) ως προς την γενετική τους δομή. Περί τα 30 στελέχη έχουν εντοπιστεί στα επιθήλια ή το δέρμα της πρωκτογεννητικής περιοχής σε άντρα ή και γυναίκα, ενώ τα άλλα στελέχη προσβάλλουν συνήθως το δέρμα σε άλλες περιοχές του σώματος, τα επιθήλια στην στοματική κοιλότητα και το ανώτερο αναπνευστικό και σπάνια άλλους ιστούς. Ορισμένα στελέχη (π.χ. 6,11,42,43,44) προκαλούν συνήθως τα γνωστά κονδυλώματα, τα οποία είναι καλοήθεις αλλοιώσεις. Παράλληλα, τα στελέχη αυτά συσχετίζονται σχετικά σπάνια με εμφάνιση νεοπλασματικών αλλοιώσεων και γι’ αυτό αναφέρονται ως στελέχη «χαμηλού κινδύνου». Αντίθετα, άλλα στελέχη (π.χ.16,18,31,33,35,39,45,51,56,57) θεωρούνται υπεύθυνα για την εκδήλωση προκαρκινικών και καρκινικών αλλοιώσεων και γι’ αυτό αναφέρονται ως “υψηλού κινδύνου”.

Πώς μεταδίδεται ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων- ΗPV

Η μετάδοση του ιού επιτελείται κατά κύριο λόγο, αλλά όχι αποκλειστικά, με την σεξουαλική επαφή. Ο ιός προσβάλλει τα επιθήλια ή το δέρμα της γεννητικής περιοχής μετά από μικροτραυματισμούς των ιστών αυτών που επισυμβαίνουν συνήθως κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής. Ανίχνευση του ιού έχει πιστοποιηθεί και στον δημιουργούμενο καπνό κατά την καταστροφή των ΗPV-αλλοιώσεων, καθώς και σε εσώρουχα και άλλα αντικείμενα. Παρ’ όλα αυτά δεν έχει αποδειχθεί ότι ο ιός μπορεί να μεταδοθεί μέσω αντικειμένων, αν και κάτι τέτοιο δεν μπορεί να αποκλειστεί παντελώς. Η μετάδοση του ιού μέσω στοματικής σεξουαλικής επαφής είναι δυνατή, αν και η πιθανότητα αυτή υπολογίζεται ότι είναι πολύ μικρή. Γι’ αυτό και οι HPV-αλλοιώσεις στην στοματική κοιλότητα είναι σπάνιες.

Η κάθετη μετάδοση του ιού κατά τον τοκετό από την έγκυο μητέρα με ΗPV -μόλυνση του γεννητικού σωλήνα στο νεογνό είναι δυνατή. Η μετάδοση αφορά κατά κανόνα στα χαμηλού κινδύνου στελέχη του ιού (6,11,42-44) και στις μητέρες με εκδήλωση κονδυλωματωδών αλλοιώσεων και όχι στις μητέρες με προκαρκινικές αλλοιώσεις του τραχηλικού επιθηλίου. Δεδομένο θεωρείται, βέβαια, ότι ο κίνδυνος μετάδοσης του ιού στο παιδί και εμφάνισης στην συνέχεια της λεγόμενης νεογνικής\βρεφικής λαρυγγικής θηλωμάτωσης είναι πάρα πολύ μικρός και δεν υπερβαίνει το 1\4000 σε μητέρες οι οποίες εμφανίζουν κλινικά αναγνωρίσιμα μεμονωμένα κονδυλώματα κατά τον χρόνο του τοκετού ή (ακόμη λιγότερο) κατά το προηγούμενο εξάμηνο. Ως εκ τούτου σ΄ αυτές τις περιπτώσεις δεν δικαιολογείται η διενέργεια καισαρικής τομής. Όταν διαπιστωθεί σε ένα μέλος ενός ζεύγους η ύπαρξη του ιού, τότε θεωρείται πολύ πιθανό ότι και το άλλο μέλος είναι μολυσμένο, ανεξάρτητα από την εκδήλωση ορατών αλλοιώσεων .

Ποιος κινδυνεύει να μολυνθεί από τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων ΗΡV

Κάθε άτομο το οποίο είναι σεξουαλικά ενεργό είναι δυνατόν να έχει μολυνθεί από τον HPV. Ανεξάρτητα από αυτό, η μόλυνση είναι συχνότερη σε σεξουαλικά ενεργά άτομα νεαρής ηλικίας, με υψηλότερο ποσοστό επιπολασμού σε νεαρές γυναίκες ηλικίας 16 έως 25 ετών. Ο κίνδυνος HPV-μόλυνσης αυξάνεται όσο μικρότερη είναι η ηλικία έναρξης της σεξουαλικής δραστηριότητας, όσο μεγαλύτερος ο αριθμός των σεξουαλικών συντρόφων και όσο με περισσότερους σεξουαλικούς συντρόφους έχουν ή είχαν επαφές οι τελευταίοι. Ο κίνδυνος αυτός έχει υπολογισθεί ότι αυξάνεται κατά 15% περίπου ανά νέο σεξουαλικό σύντροφο.

Πώς μπορεί κανείς να προφυλαχθεί από την μόλυνση από τον ιό

Λέγεται ότι ο μόνος τρόπος προφύλαξης από την HPV-μόλυνση είναι η σεξουαλική αποχή. Η χρήση προφυλακτικού, σύμφωνα με ορισμένες κλινικές μελέτες, μειώνει σε έναν βαθμό την πιθανότητα μόλυνσης από τον ιό, ενώ σε άλλες φαίνεται ότι δεν βοηθάει στην αποφυγή της μόλυνσης- παράλληλα βέβαια εμποδίζει την μετάδοση άλλων σεξουαλικά μεταδιδομένων νοσημάτων και γι’ αυτό η χρήση του συνιστάται ούτως ή άλλως. Αντίθετα, η χρήση άλλων μέσων, τα οποία αναφέρεται ότι μειώνουν την πιθανότητα HPV- μόλυνσης, όπως ειδικών κρεμών, κολπικών υπόθετων γέλης κ.ά., δεν συνιστώνται διότι η αποτελεσματικότητα τους είναι άκρως επισφαλής. Άρα, ο μόνος τρόπος ουσιαστικής προστασίας είναι το εμβόλιο έναντι του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων.

Γιατί να κάνω HPV test;

Ο ρόλος που διαδραματίζει ο HPV στην ανάπτυξη καρκίνου τραχήλου της μήτρας είναι γνωστός μόλις τα τελευταία 40 χρόνια. Το 1976, ο Γερμανός ιολόγος Harald Zur Hausen, πρώτος δημοσίευσε τα ευρήματα μίας μελέτης που αφορούσε στη σύνδεση μεταξύ του Ιού των Ανθρωπίνων Θηλωμάτων και του καρκίνου τραχήλου της μήτρας. Το 1997, ο Ολλανδός ερευνητής Jan M. Walboomers δημοσίευσε ευρήματα που καταδείκνυαν ότι σχεδόν στο 100% των περιπτώσεων καρκίνου τραχήλου της μήτρας υπήρχε μόλυνση από τον HPV.

Η μόλυνση από HPV οδηγεί απαραιτήτως στην ανάπτυξη του καρκίνου τραχήλου της μήτρας;

Όχι. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων οι μολύνσεις από HPV απομακρύνονται μόνες τους από τον οργανισμό. Ωστόσο, εάν ο HPV επιμείνει -συνήθως χωρίς να δίνει φανερά συμπτώματα –μπορεί να οδηγήσει σε ανωμαλίες (δυσπλασία) στα κύτταρα του τραχήλου της μήτρας, οι οποίες μπορεί να εξελιχθούν σε σοβαρότητα από ήπιο, μέτριο, σοβαρό έως και σε διηθητικό καρκίνο. Η διαδικασία αυτή, από τη στιγμή της μόλυνσης έως την εκδήλωση καρκίνου μπορεί να διαρκέσει από 10 έως 15 χρόνια.

Γιατί οι γυναίκες θα πρέπει να υποβάλλονται σε προσυμπτωματικό έλεγχο;

Οι προληπτικοί προσυμπτωματικοί έλεγχοι έχουν συντελέσει στη μείωση των ποσοστών θνησιμότητας από καρκίνο τραχήλου της μήτρας.

Ποια η διαφορά του τεστ ΠΑΠ από το HPV test;

Το δείγμα στο τεστ ΠΑΠ εξετάζεται από ανθρώπινο μάτι με τη βοήθεια μικροσκοπίου. Το αποτέλεσμα λοιπόν μπορεί να είναι υποκειμενικό. Το HPV test είναι πιο αντικειμενικό, δεδομένου ότι βασίζεται στην ανίχνευση του DNA των τύπων του HPV υψηλού κινδύνου, αυτοματοποιημένα και χωρίς παρέμβαση του χειριστή.

Ρεπορτάζ: Τζένη Χαραλαμπίδου