Θα είναι τελικά διατηρητέο το Ideal;

Θα είναι τελικά διατηρητέο το Ideal; Γιατί δεν υπήρχε καμία αναφορά για τον κινηματογράφο Ίριδα στην ανακοίνωση που απασχολεί τις τελευταίες μέρες τον κινηματογραφόφιλο κόσμο; Ο κινηματογράφος Άστορ θα παραμείνει στα ίδια χέρια και τα επόμενα χρόνια με όλες αυτές τις αλλαγες στο κινηματογραφικό τοπίο στο κέντρο της Αθήνας; Όταν κυκλοφορήσει το ΦΕΚ που θα αφορά αυτή την υπόθεση, η διατύπωση θα παραμείνει ίδια με την ανακοίνωση; 

Περισσότερα ερωτήματα παρά απαντήσεις προκύπτουν από την απόφαση του ΚΕΣΑ σχετικά με τη διατηρητέα λειτουργία των κινηματογράφων Ιντεάλ και Άστορ. Η απόφαση του ΚΕΣΑ διανεμήθηκε στην αρχή άκριτα από αρκετά μέσα, στη συνέχεια όμως, σχετικά με τη διατηρητέα χρήση της αίθουσας του Ιντεάλ, εξοργίζει τους λάτρεις του κινηματογράφου που συν-υπέγραψαν για τη διάσωση του, καθώς στο Ιντεάλ θα επιτρέπονται και άλλες χρήσεις, με ότι αυτό συνεπάγεται.

Διαβάζοντας ανάμεσα από τις γραμμές γίνεται κατανοητό πως οι νέοι ιδιοκτήτες του χώρου που στεγάζεται το «Ιντεάλ» πέτυχαν τον αρχικό τους στόχο και επιθυμία και με το κατάλληλο επικοινωνιακο σχεδιασμό -και τη βοήθεια πολλών φορέων- λανθασμένα πέρασε ως νίκη των κινηματογραφόφιλων. Αλίμονο όμως. 

Με ανακοίνωση του το Κεντρικό Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας αποφάσισε το χαρακτηρισμό της χρήσης των κινηματογράφων IDEAL και ΑΣΤΟΡ ως διατηρητέων… μόνο που λίγες γραμμές παρακάτω κρυβόταν η αλήθεια: 

Συγκεκριμένα, το συμβούλιο κατά́ τη συνεδρίασή του την Παρασκευή 28 Απριλίου 2023 αποφάσισε πως πρέπει να χαρακτηριστεί διατηρητέα η χρήση του ιστορικού κινηματογράφου IDEAL ο οποίος λειτουργεί σε κτίριο που βρίσκεται στον περιβάλλοντα χώρο των διατηρητέων κτιρίων, Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Αθηνών, κτίριο Prokesch Von Osten πρώην Ελληνικόν Ωδείον και Μέγαρο Σλήμαν Μελά. Μονο που οι επόμενες λέξεις επιβεβαιώνουν τη στάχτη στα μάτια που έπεφτε με το τσουβάλι τις προηγούμενες μέρες από φορείς που φρόντιζαν επιμελώς να προσθέτουν στις «μαχητικές» τους ανακοινώσεις το «διατηρητέο» πάντα αγκαλιά με «την πιθανή πολυμορφική αλλαγή χρήσης». 

Στο δελτίο τύπου λοιπόν  αναφερόταν πως στους «χώρους της διατηρητέας χρήσης του κινηματογράφου θα επιτρέπεται η λειτουργία και άλλων πολιτιστικών χρήσεων καθώς και η χρήση του Συνεδριακού Κέντρου»· με λόγια απλά ότι η όποια διατηρητέα ομπρέλα για την μπόρα που ξέσπασε δεν διασφαλιζει από τα λασπόνερα την λειτουργία του 102 ετών Ιντεάλ στη μορφή που είναι τώρα. Αυτό δίνει πλέον επισφράγιση στο δικαίωμα των νέων ιδιοκτητών να μετασχηματίσουν τον κινηματογράφο σε συνεδριακό χώρο, που θα μπορεί μεταξυ άλλων να φιλοξενεί κινηματογραφικες προβολες, όχι όμως να είναι αμιγώς κινηματογράφος ή κινηματοθέατρο.

Με ανακοίνωση τους οι αιθουσάρχες των κινηματογράφων Ιντεάλ και Άστορ είχαν απαντήσει τότε στην τοποθέτηση του πρωθυπουργού αλλά και της υπουργού Πολιτισμού, επισημαινοντας ότι κάθε άλλη χρήση ισοδυναμεί με το αντίθετο των προσδοκούμενων.

«Tο θέμα εισήχθη προς συζήτηση στο ΚΕΣΑ έπειτα από την επιστολή που απέστειλε τον Δεκέμβριο 2022 η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη στον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστα Σκρέκα, καθώς με βάση το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, η αρμοδιότητα της κήρυξης διατηρητέας χρήσης ανήκει αποκλειστικά στο ΥΠΕΝ».

Ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες θέλουν τους εκπροσώπους του νέου ξενοδοχειακού χώρου να έχουν έρθει σε συνεννόηση με μεγάλο πολυμεσικό δίκτυο που δραστηριοποιείται και στον κινηματογραφικό χώρο -αλλά και γνωστή εταιρία διανομής- για να αναλάβει υπηρεσίες που θα δικαιολογούν τη χρήση. Άλλοι υποστηρίζουν ότι με αυτή την απόφαση «αυτό που υπέγραψαν, αυτό πήραν» δηλαδή κτιριακές εγκαταστάσεις που μπορούν να τις αναπλάσουν αρκεί να μην χαλάσει η αρχιτεκτονική του κτιρίου.

«Όταν αναμειχθούν οι χρήστες της αίθουσας, αυτό δεν εξασφαλίζει καθόλου τη χρήση της ως κινηματογράφου. Το Ιντεάλ ήταν, είναι και πρέπει να παραμείνει κινηματογράφος, γιατί μόνο έτσι θα μπορέσει να παίξει το ρόλο του ως πολιτιστικό μέσο, και να διατηρήσει το κοινό του», αναφέρει στο ERTnews o κριτικός κινηματογράφου και ιδρυτής του Φεστιβάλ Κινηματογράφου «Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου», Νίνος Φένεκ Μικελίδης. Προσπαθώντας ρεαλιστικά να βρει τη χρυσή τομή, και γνωρίζοντας πως οι αποφάσεις μεθοδευμένα έχουν ληφθεί, θα συμπληρώσει: «Μόνη υποχώρηση που θα μπορούσε να γίνει είναι, επειδή μέχρι σήμερα το Ιντεάλ χρησιμοποιούνταν ως χειμερινή αίθουσα, να αποφασιστεί πως από Σεπτέμβριο μέχρι Ιούνιο θα χρησιμοποιείται αποκλειστικά ως κινηματογράφος και κατά τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο δύναται να χρησιμοποιείται και για άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις».

Ο κινηματογράφος Άστορ είχε πιο σαφείς τοποθετήσεις στην ίδια ανακοίνωση, που δείχνουν πως προς το παρόν η λειτουργία και η χρήση του βρίσκεται εκτός κινδύνου.

«Χαρακτηρίζει διατηρητέα τη χρήση του ιστορικού κινηματογράφου ΑΣΤΟΡ ο οποίος λειτουργεί σε κτίριο που βρίσκεται στο ισόγειο επταώροφου κτιρίου (6 όροφοι και πατάρι με δώμα), χαρακτηρισμένου ως διατηρητέο (ΦΕΚ 314/Δ/21-05-84) και έργο τέχνης (ΦΕΚ 331/Β/9- 06-81), με την επωνυμία “Μέγαρο Εφεσίου”».

Ο Βασίλης Κεχαγιάς, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου ανέφερε στο ERTnews: «Ναι, η επιμονή των ανθρώπων της τέχνης -και κυρίως του κινηματογράφου- υποχρέωσε τους κυβερνώντες να καταφύγουν σε μια φόρμουλα σωτηρίας των κινηματογραφικών αιθουσών Άστορ και Ιντεάλ, έστω και αν το δεύτερο (το οποίο αποτελεί και το αυθεντικά ιστορικό σινεμά) παραδίδεται πλέον σε διευρυμένη χρήση. Για να επιτευχθεί αυτό υπήρξε ουσιαστική «καταφυγή» στον νόμο της Μελίνας, όπως υφάνθηκε για τη σωτηρία των σαράντα δύο θερινών κινηματογράφων των Αθηνών, κάτι που έστω και την τελευταία στιγμή έσωσε την τιμή του πολιτισμού, απειλημένη από την παμφάγα εκμετάλλευση».

Η ανησυχία του από μια τέτοια πράξη, επεκτείνεται και στη συμπρωτεύουσα: «Φυσικά, στη συνείδηση της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (Π.Ε.Κ.Κ.), πάντα η έβδομη τέχνη θα έχει την πρωτοκαθεδρία, κάτι που την οδηγεί στην υποδοχή της απόφασης με ένα πικρό χαμόγελο. Με ένα μέρος του προεδρείου του σωματείου να προέρχεται από τη Θεσσαλονίκη, δεν μπορεί παρά να ανησυχεί διαρκώς για τη μοίρα των αιθουσών, αφού η «συμπρωτεύουσα» έχει μείνει με πέντε αίθουσες, πλην πολυκινηματογράφων – κατά το καβαφικό, «πλην Λακεδαιμονίων». Από εκεί και πέρα, τα χτυπήματα της πανδημίας και της συνδρομητικής πλατφόρμας, τσάκισαν τη σπονδυλική στήλη της κοινωνικής διάστασης του κινηματογράφου, λες και θα μπορούσε κάποιος να την αποκόψει από την ίδια τη φύση της έβδομης τέχνης, σίγουρα της δημιούργησαν ανεξίτηλες αναπηρίες, όπως φαίνεται, όμως, αντέχει…».

Στην ανακοίνωση δεν υπήρχε καμία αναφορά για τον κινηματογράφο Ίριδα που λειτουργει ως κινηματογραφική λέσχη συνδεδεμένη με κρατική πανεπιστημιακή δομή· αυτή η σιγή έχει σχολιαστεί ήδη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως προαποφασισμένη διακοπή λειτουργίας αυτού του πολιτιστικού χωνευτηρίου που συνδέεται άμεσα με ομάδες φοιτητών.

Με αφορμή τη συμμετοχή του στις δράσεις Ίριδα Visions, ο κριτικός κινηματογράφου του Αθηνοράματος Γιάννης Καντέας Παπαδόπουλος, επεσήμανε σε δήλωση του στο ERTnews: «Ο Κινηματογραφικός Τομέας του ΠΟΦΠΑ απο τον περασμένο Νοέμβριο διοργανώνει κάθε εβδομάδα, πάντα δωρεάν, αληθινά ποιοτικές πολιτιστικές εκδηλώσεις κάτω από την ομπρέλα του “Ίριδα Visions”. Στην ουσία, απλώς βρήκε έναν πιο εξωστρεφή τρόπο να διαδώσει τις πολύτιμες δράσεις που κάνει διαχρονικά. Αλλά και να επισημανθεί, έτσι, γιατί πρέπει να προστατευθεί η συνέχεια του ΠΟΦΠΑ, καθώς και η χρήση χώρων σαν την Ίριδα από εκείνον. Πρόκειται, βέβαια, για μια τελείως διαφορετική περίπτωση από εκείνη των Ιντεάλ – Άστορ. Ωστόσο, ένα από τα πράγματα που τα ενώνει είναι ο κίνδυνος που διατρέχουν να σταματήσουν να είναι χώροι πολιτισμού, ώστε να αντικατασταθούν μάλλον από ξενοδοχειακές μονάδες. Πιθανή εξέλιξη η οποία θα επιταχύνει την ερημοποίηση του κέντρου, καθώς θα το αποξενώσει από τους κατοίκους της πόλης».

Η αποπροσανατολιστική ανακοίνωση ολοκληρώθηκε με την παρακάτω αναφορά, χρυσώνοντας το χάπι σε όσους διάβασαν ανάμεσα από τις γραμμές. «Να σημειωθεί ότι ο χαρακτηρισμός των χρήσεων 47 θερινών κινηματογράφων και δύο κτιρίων θερινών κινηματογράφων με την ΥΑ 20768/4198/9-7-1997 – ΦΕΚ 648/Δ/25-7-1997, είχε γίνει επίσης από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων».

Σε προηγούμενο κείμενό μας έχουμε αναφέρει λεπτομερώς το χρονικό αλλά και τα σημεία που χρησιμοποιήθηκαν με διπλωματικό τρόπο ώστε να επικοινωνήθει η διάσωση δύο εκ των τριών κινηματογράφων, ενώ στην ουσία τα καλά νέα αφορούν μόνο τον κινηματογράφο «Άστορ». Διπλωματικός -αν όχι και καθαρός εμπαιγμός- λοιπόν είναι ο τίτλος που κυκλοφορεί στα social media και υποδηλώνει πως είναι διατηρητέα πλέον η χρήση των κινηματογράφων Ιντεάλ και Άστορ.

Σε αυτόν τον σύνδεσμο εξακολουθούν να συγκεντρώνονται υπογραφές για τη διάσωση των κινηματογράφων.