Κάρμεν Μάουρα: Οι σκηνοθέτες της και ο φύλακας άγγελός της επιλέγουν για εκείνη!

Η Κάρμεν Μάουρα είναι μια από τις σπουδαιότερες και πιο εμβληματικές μορφές του ισπανικού κινηματογράφου. Η συνεργασία της με τον Πέδρο Αλμοδόβαρ σημάδεψε μια ολόκληρη εποχή και έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην άνθηση του ισπανικού σινεμά από τη δεκαετία του ’80 και έπειτα. Ξεκίνησαν να συνεργάζονται στην αρχή της δεκαετίας του ’80 σε ταινίες όπως το «Η Πέπι, η Λούσι, η Μπομ και τα Άλλα Κορίτσια» (Pepi, Luci, Bom y otras chicas del montón) (1980), το «Μια Ζωή Ταλαιπωρία» (¿Qué he hecho yo para merecer esto!) (1984) και το «Νόμο του Πόθου» (La ley del deseo) (1987), καταλήγοντας στο θρυλικό «Γυναίκες στα Πρόθυρα Νευρικής Κρίσης» (1988), που αποτέλεσε σημείο καμπής τόσο για τον Αλμοδόβαρ όσο και για την ίδια. Παρά τον διάσημο καλλιτεχνικό τους «τσακωμό», η σχέση τους δεν τελείωσε εκεί…

Η συνέντευξη

Στις «Μάγισσες του Θουγαραμούρδι» υποδύεσαι μια μάγισσα, η οποία όμως είναι ταυτόχρονα εχθρική και καλή. Αν περνούσατε μια μέρα ως καλή μάγισσα, και μια άλλη μέρα ως κακή, που θα ξόδευες τη μαγική σου ενέργεια;

Το καλό με τον χαρακτήρα που υποδύομαι στην ταινία είναι ότι η κακιά μάγισσα δεν έχει κόμπλεξ. Δεν αισθάνεται σαν καλή μάγισσα, θα ήταν μια νεράιδα.

Κι αν ήταν νεράιδα;

Θα έδινε πολλά, πολλά χρήματα στον ισπανικό κινηματογράφο. Και αν ήταν κακιά μάγισσα, θα άλλαζε τον υπουργό Πολιτισμού (αναφορά στον José Ignacio Wert Ortega, στο πλαίσιο της κυβέρνησης του πρωθυπουργού Μαριάνο Ραχόι), ο οποίος έχει ορίσει τον ΦΠΑ στο 20%. Αλλά αυτό δεν το λέω εγώ· θα το έλεγε μια μάγισσα.

Την εποχή της κρίσης, στην Ελλάδα, έκλεισαν τη Δημόσια Τηλεόραση, έκλεισαν το Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ), και διαφαίνεται ότι αυτό θα επεκταθεί και στην Ευρώπη σε πολλούς τομείς που σχετίζονται με την τέχνη. Πως σας ακούγεται αυτό; 

Νομίζω ότι το πρόβλημα αφορά όλους μας, κάποιους από εμάς σε μεγαλύτερο βαθμό ενώ σε άλλους (λιγότερο), καλή ώρα σαν εμένα που μεγάλο μέρος της ζωής μου στο Παρίσι, που ναι μεν περνούν δύσκολα (αλλά όχι τόσο τραγικά). Μία είναι η λύση αυτή τη στιγμή: Πρακτικότητα και αισιοδοξία. Και δεδομένου ότι το ταλέντο είναι ένα πράγμα που δεν μπορεί να μας αφαιρεθεί, νομίζω ότι θα τα καταφέρουμε μια χαρά. Εσείς (στην Ελλάδα) είστε σε πολύ άσχημη κατάσταση, αλλά το ίδιο κι εμείς (στην Ισπανία). Και οι Γάλλοι επίσης έχουν πρόβλημα. Και οι Γερμανοί «μας ενοχλούν». (…) Δεν ξέρω αν αυτό συμβαίνει στην Ελλάδα, αλλά στην Ισπανία ο κόσμος έχει γίνει πολύ πιο υποστηρικτικός, κάτι που δεν συμβαίνει, για παράδειγμα, στο Παρίσι.

Δεν φοβάστε τις μεταλλάξεις ή τις υποκριτικές προκλήσεις αν αντιλαμβάνομαι σωστά…

Το μόνο πράγμα στο οποίο είμαι καλή στη ζωή μου είναι να είμαι ηθοποιός. Έτσι, όταν μου δίνουν ένα κείμενο (σ.σ. σενάριο) που μπορώ να το κατανοήσω, μου το εξηγούν, μου βάζουν τα (κατάλληλα) ρούχα και μου δίνουν τη σκούπα. Αν είμαι μια εγκληματίας γυναίκα ή μου δώσουν το κοστούμι εύκολα μεταμορφώνομαι σε μάγισσα. Μεταμορφώνομαι εξίσου εύκολα με ένα καλό σενάριο και σε τρανσέξουαλ (αναφορά στη συνεργασία της με τον Πέδρο Αλμοδόβαρ στο «Νόμο του Πόθου»). Δεν είναι δύσκολο για μένα να μεταλλαχτώ. Δεν μπορώ να το εξηγήσω αλλά το κάνω με μεγάλη ευκολία. Όταν ξεκινούν τα γυρίσματα, είναι σαν να μπαίνει ο χαρακτήρας μέσα μου, αλλά χωρίς να χρειάζεται να σκεφτώ πολύ ή να το υπερ-αναλύσω. Και βγαίνει (με φυσικότητα). Αλλά δεν έχω καμία δυσκολία να παίξω μια ηθοποιό. Είναι κάτι στο οποίο είμαι καλή από τα παιδικά μου χρόνια. (Οι μεταμορφώσεις για εμένα) κάθε άλλο παρά πρόβλημα είναι. Το πιο σημαντικό πράγμα σε εμένα είναι να φτάνω στο πλατό, να γνωρίζω το σενάριο, (να εμπιστεύομαι) τον σκηνοθέτη, να ξέρω «όσα δεν λέγονται». Και, τότε, αυτό που κάνω γίνεται πιστευτό. Δεν ξέρω πώς, το καταφέρνω. Είναι κάτι σαν παιχνίδι για μένα. Είναι όπως όταν ήμασταν μικροί και έλεγες «Εσύ είσαι ο μπαμπάς, εγώ είμαι η μαμά, αυτός είναι το μωρό». Τότε υπάρχουν παιδιά που παίζουν καλά και υπάρχουν παιδιά που δεν το πιστεύουν. Η αδελφή μου ήταν απαίσια σε «αυτό το παιχνίδι», σε σύγκριση με μένα, δεν είχε καμία «απόχρωση». Πηγαίναμε στο πάρκο με τα παιδιά και έλεγα “Si no llueve, llueve que llueve” και έκανα τα πάντα (παιγνιώδες λογοπαίγνιο που μπορεί να αποδοθεί «Ακόμα κι όταν δε βρέχει… πάλι βρέχει!»). Είναι λοιπόν ένα παιχνίδι και παραμένει (για εμένα παραμένει) ένα παιχνίδι. Χαίρομαι γιατί δεν φοβάμαι ποτέ κανέναν χαρακτήρα ή καμία σκηνή. Όλα τα βγάζω εις πέρας, ειλικρινά, με τεράστια ευκολία. Υπάρχουν πράγματα -όπως το να σηκώνεσαι νωρίς, να εργάζεσαι ακόμα και αν είσαι άρρωστος- που είναι λίγο σκληρά, αλλά ο χαρακτήρας μου λέει ότι «είσαι μάγισσα και αυτοί είναι οι σύντροφοί σου», οπότε τα ξεχνώ όλα και γίνομαι αυτό που μου προτείνει ο ρόλος με μηδενική δυσκολία.

Σαν μια παράξενη βιωμένη «Νόρα» από το γνωστό θεατρικό;

Συμφωνώ με τη Νόρα και το παράδειγμα σου. Είναι σαν κουκλόσπιτο. Είμαι τυχερή που είμαι πολύ καλή σε αυτό, αλλά δεν είμαι πραγματικά περήφανη γι’ αυτό, επειδή είναι το μόνο πράγμα στο οποίο είμαι πραγματικά καλη. Δεν ξέρω πώς να κάνω πολλά άλλα πράγματα.

Συνεργάζεστε με τον Πέδρο Αλμοδόβαρ για την ταινία “Álex de la Iglesia”. Πώς είναι να δουλεύεις με αυτούς τους σκηνοθέτες;

Είναι όλοι διαφορετικοί επειδή είναι Αλμοδόβαρ , τον τάδε και τον δείνα. Έχω εργαστεί στη Λατινική Αμερική σε πολλά μέρη. Δουλεύω με πρωτοεμφανιζόμενους σκηνοθέτες συχνά-πυκνά. Ο καθένας είναι κάτι το διαφορετικό. (…) Είναι επίσης πολύ σημαντικό να γνωρίζεις με ποιον δουλεύεις, γιατί λες στον εαυτό σου: «Θυμάμαι όταν δούλευα με εκείνο το δημιουργό που δεν με άφηνε να κουνήσω τα χέρια μου». Άλλοι το λατρεύουν όταν χειρονομούμε σε ένα ρόλο. Για άλλους ένα «χοντροκοπιά» είναι ένα πράγμα. Για άλλους είναι κάτι το σπουδαίο. Εγώ συνήθως μελετώ λίγο τον σκηνοθέτη, πέρα από τη μελέτη του κειμένου, εξετάζω και το άτομο που πρόκειται να συνεργαστεί μαζί μου. Και η μεγαλύτερη ικανοποίησή μου είναι να κάνω αυτό που θέλει ο σκηνοθέτης. Θέλω να πω, μου αρέσει να νιώθω ότι με «χειραγωγούν» λίγο, να μου λένε να κάνω αυτό και εκείνο. Δεν είμαι μια ηθοποιός που έρχεται και λέει ότι «θα δημιουργήσω, δεν ξέρω τι, δεν ξέρω πότε». Όχι, πρέπει να μου ξεκαθαρίζουν τι θέλουν και εγώ το κάνω. Και η μεγαλύτερη ικανοποίησή μου είναι η άμεση ανταπόκριση του σκηνοθέτη. Δηλαδή, ότι ένας σκηνοθέτης, αν κάνεις αυτό που σου ζητάει να κάνεις, στο τέλος του γυρίσματος, σε αγαπάει περισσότερο και από την οικογένειά του. (Τους σκηνοθέτες πρέπει) να τους υπακούμε. Ξέρουν τι είναι για αυτούς φυσικό. Δίνουν οδηγίες για να εκπληρώσουν το όραμά τους. Αν μου πουν «πρέπει να πεις αυτή την πρόταση όρθια», θα την πω όρθια. Αν θέλουν να οδηγήσω ποδήλατο (και δεν ξέρω), θα μάθω! Τα πάντα μπορούν να ειπωθούν με κάθε δυνατό τρόπο. (Αυτό) το έμαθα αυτό με τις πρώτες μου ταινίες, με τον Πέδρο Αλμοδόβαρ, ο οποίος με ανάγκασε να πω πράγματα που έμοιαζαν εξωφρενικά. Και έμαθα ότι μπορείς να πεις τα πάντα, με ρεαλισμό (…) και όποτε τους αρέσει. Να είστε υπάκουοι στο ρόλο και στα λάθη που κάνουν στη ζωή τους (οι χαρακτήρες).

Εσείς, είστε ευγνώμονας στα λάθη που κάνατε;

Αποκλειστικά επαγγελματικά με ρωτάτε; Έχω κάνει πολλά λάθη αλλά κάποιες φορές είχα δίκιο. Δεν βρίσκω λόγο ανησυχίας στα λάθη. Ναι, έχω κάνει πολλά λάθη ειδικά στην προσωπική μου ζωή αλλά και στην επαγγελματική μου ζωή. Έχω επίσης κάνει μερικά πολύ απαίσια πράγματα, αλλά επειδή οι άνθρωποι με αγαπούν, τα ανέχονται όσα έκανα. Δεν με τρομάζει όταν κάνω κάτι που δεν λειτουργεί πραγματικά ή κάτι παραπλήσιο. Οι άνθρωποι μου με αποδέχονται έτσι. (Στον κινηματογράφο) είμαστε σαν οικογένεια· όλοι έχουν μπει στην προσωπική μου ζωή και ανέχονται τα πάντα, ακόμα και όταν γίνομαι (μέσα-έξω) πιο άσχημη ή πιο όμορφη. Δεν διστάζουν να μου το πουν. Έχω κάνει πολλά λάθη. Πολλά όμως! Αλλά αυτά δεν με προσδιορίζουν στο ακέραιο γιατί συνεχίζω και προσπαθώ.

Πιστεύατε όταν ξεκινούσε η καριέρα σας ότι θα ήσασταν γνωστή σε όλο τον κόσμο; 

Όχι. Αυτό το οφείλω στις ταινίες του Πέδρο Αλμοδόβαρ. Με έμαθαν άνθρωποι μακριά από τις χώρες που δουλεύω, όπως τη Ρωσία (σ.σ. έχει γυρίσει και εκεί ταινία). Για εμένα πλέον είναι κάθε γης και πατρίς όσον αφορά τον κινηματογράφο. Πάντα όμως ο δρόμος με φέρνει στην Ισπανία. Είναι η οικογένεια μου.

Τι έχετε μάθει από την εμπειρία που συλλέξατε σε ζωή και επάγγελμα; 

Λειτουργώ ως φωτογραφική, ή κινηματογραφική μηχανή. Συγκρατώ εικόνες και πληροφορίες. Σε αυτό με βοήθησε η ζωή στην Ισπανία. Δεν έχω φτάσει τα 100 χρόνια και ήδη έχω εμπειρία στο θέατρο. Πριν από 40 χρόνια ίσως να μην ήξερα καν τι είναι να παίζεις θέατρο. (…) στην καθημερινότητα μου φοβάμαι και δεν ξέρω το λόγο. Όταν όμως συνδιαλέγομαι με τη «φωτογραφική μηχανή» δεν φοβάμαι ποτέ. Δεν με τρομάζουν οι δύσκολες σκηνές, ούτε ένας χαρακτήρας. (…) Ξέρω πως η ζωή ήταν πολύ δύσκολη για μένα προσωπικά. Η ζωή είναι πολύ περίπλοκη αλλά πολύ ζωντανή. Η ζωή είναι η πιο απλή σκέψη στη ζωή μου. Οι περισσότερες μεγάλες ηθοποιοί θέλουν να είναι «εκθαμβωτικές» στην οθόνη. Εγώ… προτιμώ να είμαι εγώ. Αυτό είναι το σωστό.

Πώς επιλέγετε τους κανόνες σας; Τί θέλετε από τη ζωή σας τώρα;

Λέγεται ότι πολλές ηθοποιοί, μεγάλες σταρ (…) θέλουν να γίνουν βασίλισσες στην οθόνη. Θέλουν να επιλέγουν οποιονδήποτε τρελό ρόλο από διαφορετικούς χαρακτήρες. Πώς επιλέγω αυτούς τους ρόλους (και βάζω κανόνες); Με τη διαίσθησή μου (…) και την εμπειρία που φέρουν οι συνεργασίες. (Πλέον) δεν παίρνω την καριέρα μου πολύ σοβαρά. Ποτέ δεν ήθελα να φτάσω στην κορυφή της υποκριτικής. Και δες· έχω κερδίσει και βραβείο συνολικής καριέρας στο Σαν Σεμπαστιάν. Για μένα όλα είναι ένα παιχνίδι. Είναι ακριβώς ένα παιχνίδι. Δεν τους δίνω μεγάλη σημασία· κάνω κάποιες επιλογές.

Αν πχ. τώρα με καλέσει ένας πρωτοεμφανιζόμενος σκηνοθέτης και έχει μια ταινία που διαδραματίζεται στην ύπαιθρο -και αν θέλω πραγματικά να πάω στην εξοχή-, θα μου είναι πιο εύκολο να αποδεχτώ την πρόταση του χωρίς σκέψη. Δεν με πειράζει αν δεν έχει πείρα. Νομίζω ότι έχω ενεργοποιημένο ένα φύλακά άγγελο που με φροντίζει. Έχω απόλυτη εμπιστοσύνη σε ό,τι έρχεται στη ζωή μου. Αυτός ο άγγελος, μου συμπεριφέρεται πολύ καλά επειδή κάνω πολλή διαφήμιση στα ταλέντα του. Διαφημίζω τον φύλακα άγγελό μου όπου και αν πάω, ακόμα και στο Λος Άντζελες.

---

Παρά τη ρήξη στη σχέση τους μετά το «Γυναίκες στα Πρόθυρα Νευρικής Κρίσης», η Κάρμεν Μάουρα και ο Πέδρο Αλμοδόβαρ έσμιξαν ξανά επαγγελματικά σχεδόν δύο δεκαετίες αργότερα στην ταινία «Γυρνάω Πίσω» (Volver, 2006), αποδεικνύοντας ότι το σινεμά μπορεί να γεφυρώσει ακόμη και τις πιο έντονες προσωπικές διαφορές, όταν υπάρχει αμοιβαίος σεβασμός και καλλιτεχνική μαγεία. Όσο για την ταινία που έγινε η αφορμή να «σκοτωθούν», το «Γυναίκες στα Πρόθυρα Νευρικής Κρίσης», επαναπροβάλλεται στις μεγάλες οθόνες και συνεχίζει να είναι ξεκαρδιστικό!