Η τελευταία καταδικασμένη σε θάνατο μάγισσα μπορεί να πέθανε ελεύθερη

Έως και 60.000 αποκαλούμενες «μάγισσες» πιστεύεται ότι εκτελέστηκαν σε ολόκληρη την Ευρώπη κατά τη διάρκεια του 1600 και του 1700, με δεκάδες χιλιάδες ακόμα να έχουν δικαστεί. Ωστόσο, νέα έρευνα δείχνει ότι μια Αγγλίδα που δικάστηκε για μαγεία και καταδικάστηκε σε απαγχονισμό, μπορεί να γλίτωσε από τη θηλιά. Η Άλις Μόλαντ (Alice Molland) – η οποία εδώ και καιρό κατείχε το τραγικό ρεκόρ της τελευταίας γυναίκας στην Αγγλία που απαγχονίστηκε ως «μάγισσα» – καταδικάστηκε σε θάνατο το 1685. Πάνω από τρεις αιώνες αργότερα, το 1996, τοποθετήθηκε μια πλάκα για να τιμήσει την εκτέλεσή της στον τόπο της καταδίκης της, το Κάστρο Έξετερ στο Ντέβον της νοτιοδυτικής Αγγλίας. Αλλά μετά από μια δεκαετία αναζήτησης στα αρχεία, ο Μαρκ Στόιλ (Mark Stoyle), καθηγητής πρώιμης σύγχρονης ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον του Ηνωμένου Βασιλείου, πιστεύει ότι η «Alice Molland» ήταν στην πραγματικότητα η Έιβις Μόλαντ (AvisMolland) – και πέθανε ελεύθερη γυναίκα το 1693, οκτώ χρόνια μετά την υποτιθέμενη εκτέλεση.

H Μόλαντ καταδικάστηκε στην αγχόνη για «μαγεία στα σώματα της Τζοάν Σνελ (Joane Snell), Γουίλμοτ Σνελ (Wilmott Snell) και Άγκνες Φιρζ (Agnes Furze)» τον Μάρτιο του 1685, σύμφωνα με τα αρχεία του δικαστηρίου. Παραμένει για πολύ καιρό μυστήριο για τους ιστορικούς αφού το μόνο ίχνος θανατικής καταδίκης σημειώθηκε με ένα σύμβολο τροχού και τη λέξη «susp[enditur]», καταδικάζοντάς την στην κρεμάλα. Η καταδίκη της αποκαλύφθηκε το 1891.

Αλλά ο Στόιλ πιστεύει ότι ένας δικαστικός υπάλληλος θα μπορούσε να είχε ακούσει λανθασμένα το όνομα της κατηγορούμενης. Το 2013 βρήκε μια αναφορά στην Έιβις Μόλαντ – ένα ασυνήθιστο επώνυμο στο Έξετερ – που υποδηλώνει ότι ήταν στη φυλακή μόλις τρεις μήνες μετά την καταδίκη της “Άλις”. Τον Ιούνιο του 1685, η Έιβις Μόλαντ εμφανίζεται στα δικαστικά αρχεία ως πληροφοριοδότης για μια πιθανή εξέγερση, τη στιγμή που ο δούκας του Monmouth επιχειρούσε μια εξέγερση εναντίον του βασιλιά. Φαίνεται να έχει καταθέσει για έναν ταραχοποιό κρατούμενο στη φυλακή του Έξετερ – υποδηλώνοντας ότι και αυτή ήταν φυλακισμένη, τρεις μήνες μετά τη δίκη της «Άλις».

Καθώς η φυλακή γέμισε με εξεγερμένους, ο Στόιλ πιστεύει ότι η Έιβις μπορεί να είχε πάρει αναστολή. Πέθανε ελεύθερη γυναίκα οκτώ χρόνια αργότερα. Τάφηκε στο νεκροταφείο της εκκλησίας του Αγίου Δαυίδ, κοντά στο σημερινό σιδηροδρομικό σταθμό. Αν και δεν μπορεί να αποδείξει ότι η Έιβις ήταν η Άλις, ο Στόιλ λέει ότι η Μόλαντ, ήταν η βασική υποψήφια για να κατηγορηθεί για μαγεία: φτωχή, γερασμένη, γυναίκα και άγαμη. «Ήταν συντριπτικά πιο φτωχές γυναίκες χωρίς κανέναν να τις προστατεύσει», είπε στο CNN. «Μερικές φορές ήταν πιο ειλικρινείς ή μάλωναν με τους γείτονες».

Τουλάχιστον 500 «μάγισσες» πιστεύεται ότι εκτελέστηκαν στην Αγγλία μεταξύ 1542 και 1735, όταν η μαγεία ήταν κεφαλαιώδες αδίκημα, σύμφωνα με κυβερνητικά στοιχεία, αν και οι ιστορικοί πιστεύουν ότι ο πραγματικός αριθμός θα μπορούσε να είναι διπλάσιος. Η Σκωτία σκότωσε περίπου 2500 «μάγισσες». Σε όλη την Ευρώπη πιστεύεται ότι εκτελέστηκαν έως και 60.000. Οι δίκες σάρωσαν και τη Βόρεια Αμερική – όπου, ως γνωστόν, 19 εκτελέστηκαν στο Σάλεμ της Μασαχουσέτης, ενώ περισσότερες πέθαναν κάτω από βασανιστήρια κι έρευνες.

Η συντριπτική πλειονότητα ήταν αθώες γυναίκες που απλώς ταίριαζαν στο προφίλ που στόχευαν οι αρχές – συνήθως μεγαλύτερες, ανύπαντρες και συχνά χρησιμοποιούσαν βοηθήματα για το περπάτημα. «Ήταν κατά των γυναικών, κατά της γήρανσης και κατά της αναπηρίας», είπε ο Στόιλ, ο οποίος πρόσθεσε ότι οι νόμοι δημιουργήθηκαν αρχικά από παράνοια ότι οι Καθολικοί θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν μαγεία για να σκοτώσουν τον Ερρίκο VIII και την Ελισάβετ I. «Είναι ειρωνικό που ένας νόμος που καθιερώθηκε κυρίως εναντίον των καθολικών ιερέων στράφηκε εναντίον των απλών γυναικών στις επαρχίες», είπε. «Αυτοί οι άνθρωποι θα έπρεπε να είχαν αθωωθεί το 1735», είπε η Σαρλότ Μέρεντιθ (CharlotteMeredith), της οποίας η εκστρατεία, Justice for Witches, ασκεί πιέσεις έτσι ώστε οι Αγγλίδες θύματα να λάβουν μεταθανάτια χάρη ως «επίσημη αναγνώριση της κατάφωρης δικαστικής αδικίας».

Ο Τζον Γουόρλαντ (John Worland), ένας συνταξιούχος αστυνομικός επιθεωρητής από το Έσσεξ, στη νοτιοανατολική Αγγλία, είπε ότι «δεν πρέπει να ξεχνάμε» τις ιστορίες των γυναικών. Το Έσσεξ εκτέλεσε 82 άτομα για μαγεία – περισσότερα από οποιαδήποτε άλλη κομητεία στην Αγγλία. Ο Γουόρλαντ έχει περάσει 18 χρόνια ανακαλύπτοντας τα στοιχεία των θυμάτων κι έχει κάνει επιτυχή εκστρατεία για την ύπαρξη μνημείων σε εκτελεσμένες «μάγισσες» στο Κόλτσεστερ και στο Τσέλμσφορντ. «Σχεδόν πάντα βασιζόταν σε διαφωνίες γειτονίας», είπε για τις γυναίκες. «Διαστρεβλώθηκε όλη τους η ιστορία».

Ο Στόιλ θα δημοσιεύσει τα ευρήματά του στο τεύχος Νοεμβρίου του περιοδικού του UK’s Historical Association, «The Historian». «Ακόμα κι αν κάνω εντελώς λάθος, το έργο έφερε στο φως την ιστορία της Έιβις Μόλαντ», είπε. «Ήταν μια πολύ ταπεινή γυναίκα που δεν θα τιμηθεί ποτέ με κανέναν τρόπο».

Ένα άτομο που είναι λιγότερο πεπεισμένο είναι η Τζούντι Μόλαντ (Judy Molland), η οποία μεγάλωσε ως κόρη ενός κληρικού του καθεδρικού ναού του Έξετερ και συνέβαλε καθοριστικά στην ανέγερση της ιδιωτικής χρηματοδότησης πλακέτας στις τέσσερις γυναίκες του Ντέβον το 1996. Έμαθε για την «Alice» τη δεκαετία του 1970 κι «εξόργισε» τον πατέρα της με την πρόταση ότι μπορεί να συνδέονται. Πέρασε δύο ολόκληρα καλοκαίρια ερευνώντας την τη δεκαετία του 1990. «Βρήκα συναρπαστικά πράγματα, αλλά ποτέ το όνομά της», είπε. Έχει γράψει ένα μυθιστόρημα που φαντάζεται τη ζωή της Άλις. «Είμαι απόλυτα πεπεισμένη ότι υπήρχε μια Άλις», είπε για την ανακάλυψη του Στόιλ. «Και αν δεν ήταν η Άλις, θα ήταν κάποια άλλη γυναίκα που κατηγορείται για μαγεία. Αυτή είναι η ουσία.”

Πηγή: CNN

Μετάφραση-Επιμέλεια: Δανάη Στεργίου