Επείγει η διάσωση των τελευταίων καταλοίπων των Λιγνιτωρυχείων Καλογρέζας

Ημέρες κινητοποιήσεων περνάει η Νέα Ιωνία Αττικής, καθώς η πρόθεση του Δήμου να μεταφέρει το χώρο στάθμευσης των απορριμματοφόρων και βαρέων οχημάτων, από το δημοτικό γήπεδο που βρίσκεται σήμερα, στο χώρο της πρώην ALTEC στην Αλσούπολη, έχει ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων. Ήδη έχουν γίνει οι πρώτες συγκεντρώσεις και έχουν ανακοινωθεί άλλες. Μία ξεχωριστή πτυχή για το συγκεκριμένο χώρο στην Αλσούπολη και την ιστορική του διάσταση, θίγει με επιστολή του προς τη Δήμαρχο ο Πολιτιστικός Σύλλογος «Άλλος Τόπος Επικοινωνίας και Πολιτισμού».

Αναλυτικά η επιστολή

Προς

Δήμαρχο κ. Δέσποινα Θωμαΐδου

Δημοτικό Συμβούλιο Νέας Ιωνίας

Κυρία Θωμαΐδου,

Αξιότιμα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου,

Ενημερωθήκαμε από πρόσφατη επιστολή σας προς τον Πρόεδρο της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου Νέας Ιωνίας ότι επίκειται η αξιολόγηση για την απευθείας αγορά ή απαλλοτρίωση του πρώην οικοπέδου της ALTEC, στην περιοχή Ανθρακωρυχεία, προκειμένου να εγκατασταθεί η Διεύθυνση Περιβάλλοντος του Δήμου. Ως Πολιτιστικός Σύλλογος με την επωνυμία «Άλλος Τόπος Επικοινωνίας και Πολιτισμού», αλλά και ως πολίτες που ενδιαφέρονται για την τεκμηρίωση και ανάδειξη της τοπικής ιστορίας, οφείλουμε να εκφράσουμε την ανησυχία μας για το γεγονός ότι στον όλο σχεδιασμό του Δήμου δεν αναφέρονται και δεν λαμβάνονται υπόψη τα ελάχιστα μεν αλλά πολύ σημαντικά κατάλοιπα των Λιγνιτωρυχείων της Καλογρέζας, αναπόσπαστο και σημαντικότατο κομμάτι της βιομηχανικής κληρονομιάς αυτού του τόπου, τα οποία εκτός των άλλων συνδέονται με την Εθνική Αντίσταση και τους εργατικούς αγώνες του λαού μας.

Μέλη του Συλλόγου μας, επιστημονικοί συνεργάτες και απόγονοι λιγνιτωρύχων, ασχολούνται συστηματικά με τη συγκέντρωση ιστορικών και τεχνικών τεκμηρίων, μαρτυριών, φωτογραφικού υλικού, δημοσιευμάτων της εποχής για τα ανθρακωρυχεία και τον μόχθο των ανθρακωρύχων. Δείγμα της ερευνητικής αυτής εργασίας αποτελεί το θεματικό ημερολόγιο του 2020 με τίτλο «Όταν από τη γη έβγαζαν λιγνίτη – Λιγνιτωρυχεία Καλογρέζας – Ν. Ηρακλείου 1940-1960», που φέρνει στο φως άγνωστες πλευρές της ιστορίας του τόπου και της δραστηριότητάς του. Παραμένει δε μοναδικό το πόνημα του Κώστα Χαλέμου «Βάρδα Βουλιαμέντο», μέσα από το οποίο αναβιώνουν οι ιστορίες των ανθρώπων παράλληλα με το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο της εποχής. Όλα αυτά τα υλικά και πολλά άλλα που κάθε οικογένεια λιγνιτωρύχου θα ήταν πρόθυμη να σας καταθέσει, καθώς οι μνήμες είναι ακόμη νωπές, μπορούν να συγκροτήσουν μια σπουδαία, στεγασμένη έκθεση στο χώρο.

Στο συγκεκριμένο οικόπεδο, όπως γνωρίζετε, διατηρείται το σιλό φόρτωσης λιγνίτη από τα Λιγνιτωρυχεία Καλογρέζας. Πρόκειται για το μοναδικό, επιφανειακό ορατό ίχνος που διασώζεται! Το σιλό, γνωστό και ως πύργος φόρτωσης, βρισκόταν πολύ κοντά στο φρέαρ 17, το οποίο πλέον έχει καλυφθεί. Το σιλό κατασκευάστηκε από την Α.Ε Μεταλλευτικών και Εμπορικών Επιχειρήσεων, που εκμεταλλεύτηκε το λιγνιτωρυχείο Καλογρέζας από το 1948 έως το 1958, μία από τις ελάχιστες λιγνιτικές επιχειρήσεις που δανειοδοτήθηκαν μέσω των πόρων του Σχεδίου Μάρσαλ.

Το σιλό φόρτωσης, ένα τοπόσημο των ανθρακωρυχείων, επιβάλλεται, όπως όλοι αντιλαμβανόμαστε, να διασωθεί και να αναδειχθεί ως το τελευταίο ορατό ίχνος από τη λειτουργία των Λιγνιτωρυχείων Καλογρέζας, ένα από τα σημαντικότερα λιγνιτωρυχεία της Ελλάδας την περίοδο 1940-1958. Σας καλούμε λοιπόν να επανεξετάσετε τις προτάσεις σας και σε κάθε περίπτωση να εντάξετε στον σχεδιασμό σας, τη διάσωση και την ανάδειξη του μνημείου και του χώρου των Λιγνιτωρυχείων Καλογρέζας. Μην ξεχνώντας ότι οποιαδήποτε σύγχρονη επέμβαση σε χώρους μνήμης είναι απαραίτητο, σύμφωνα με τις διεθνείς συμβάσεις, να λαμβάνει υπόψη της το πολιτιστικό βάρος του τόπου, σας καλούμε να αντιμετωπίσετε με τον δέοντα σεβασμό τον χώρο ως μνημείο βιομηχανικής κληρονομιάς και ζώσας μνήμης που οφείλουμε να παραδώσουμε στις επόμενες γενιές. Ένα χρέος προς την ιστορία και τους εκατοντάδες λιγνιτωρύχους που εργάστηκαν στα Λιγνιτωρυχεία Καλογρέζας.

Οι υπογράφοντες:

Όλγα Δακουρά-Βογιατζόγλου, Αρχαιολόγος, Μέλος της Διεθνούς Επιτροπής για τη Διατήρηση της Βιομηχανικής Κληρονομιάς (TICCIΗ)και Επίτιμο μέλος της Αστικής μη Κερδοσκοπικής Εταιρίας «ΒΙ.Δ.Α.» (Βιομηχανικά Δελτία Απογραφής)
Ξενοφών Δ. Ζαβιτσάνος, Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π., μέλος του «Άλλου Τόπου Επικοινωνίας και Πολιτισμού»
Μαρία Μαυροειδή, Ιστορικός-Bιομηχανική Aρχαιολόγος, Πρόεδρος της Διεθνούς Επιτροπής για τη Διατήρηση της Βιομηχανικής Κληρονομιάς- ΤICCIH
Κώστας Χαλέμος, Δημοσιογράφος – Συγγραφέας
Στάθης Χιώτης, Δρ. Μεταλλειολόγος Μηχανικός, Πρώην Διευθυντής στο ΙΓΜΕ και την ΔΕΠ

Το Διοικητικό Συμβούλιο του «Άλλου Τόπου Επικοινωνίας και Πολιτισμού»:

Ανθή Χαρώνη, Δρ. Φυσικής Ε.Μ.Π., Πρόεδρος

Δήμητρα Κουντή, Δημοσιογράφος, Γενική Γραμματέας

Χάρη Βελαχουτάκου, Αρχαιολόγος-Ξεναγός, Αντιπρόεδρος

Πέτρος Βερνάρδος, Δρ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός Ε.Μ.Π., Ομότιμος Καθηγητής Τ.Ε.Ι. Πειραιά, Ταμίας

Αλέξης Παπαδόπουλος, Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π., Οργανωτικός Γραμματέας

Ελένη Γλαρέντζου, Οδοντίατρος – Εκπαιδευτικός, Μέλος

Κατερίνα Πανάρα, Χημικός Α.Π.Θ, Μέλος

Φωτο: 8 Μαΐου 1957, οι συγκεντρωμένοι λιγνιτωρύχοι φωτογραφίζονται στο φως της ημέρας πριν κλειστούν στις στοές των λιγνιτωρυχείων και ξεκινήσουν απεργία πείνας! Η απεργία πείνας άρχισε στις 4 το απόγευμα ως έσχατο όπλο διεκδίκησης των δεδουλευμένων τους και ως ένα μέσο ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης, (αρχείο Γιώργου Βρούστη).

Σχετική είδηση: “Όταν από τη γη έβγαζαν λιγνίτη”