Η ανακάλυψη μιας κούτας με γραπτά εβραίων μαθητών του ιταλικού σχολείου Θεσσαλονίκης Ουμπέρτο Πρίμο με χρονολογία 1942, οδηγεί τον καθηγητή Αντόνιο Κρεσέντσι να αναζητήσει τα ίχνη τους και να τους δώσει φωνή σε μία θεατρική παράσταση 75 χρόνια μετά. Την ιστορία αυτών των παιδιών θα έχουμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε από αυτό το Σάββατο 14/10 και για 8 μόνο παραστάσεις στο Από Μηχανής Θέατρο: ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΟΥ ΟΥΜΠΕΡΤΟ ΠΡΙΜΟ, μια αληθινή ιστορία αφιερωμένη στη μνήμη του Ολοκαυτώματος, σε σκηνοθεσία Αλεσσάντρας Μαϊολέττι.
Τα κείμενα της παράστασης και οι χαρακτήρες βασίζονται στις εκθέσεις και τα γραπτά των μαθητών που βρέθηκαν στο υπόγειο του πρώην ιταλικού σχολείου Ουμπέρτο Πρίμο στη Θεσσαλονίκη, το οποίο σταμάτησε να λειτουργεί το 1942, όταν άρχισαν οι πρώτες διώξεις των Εβραίων, λίγο πριν αρχίσουν να φεύγουν τα πρώτα τρένα για το Άουσβιτς.
Η παράσταση, που ανέβηκε για πρώτη φορά στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης τον Ιανουάριο του 2017, παρουσιάζει την καθημερινότητα των παιδιών μέσα σε μία σχολική αίθουσα, ωστόσο, όπως μας λέει ο 16χρονος Λευτέρης Κολίτσος, που υποδύεται τον μαθητή Αλμπέρτο Μοδιάνο, «οι σκηνές διαπνέονται όλες από το πνεύμα ενός δυσοίωνου μέλλοντος σχεδόν για όλα τα παιδιά». «Κάθε σκηνή σου δίνει αυτό το κάτι, σε κάνει να σκέφτεσαι. Ο θεατής βγαίνει από το θέατρο λέγοντας: έμαθα κάτι σήμερα», συμπληρώνει η 14χρονη Σοφία Maioletti Σκαραμαγκά, Ματίλντε Μπεναχμίας στην παράσταση. «Η κάθε σκηνή έχει το δικό της συναίσθημα, τις δικές τις σκέψεις. Είναι το χάρισμα της παράστασης», σχολιάζει και ο βενιαμίν της παρέας, η 13χρονη Μαρία Σκαρπέλου, που υποδύεται την Λετίτσια Ματαλόν, η οποία δολοφονήθηκε στο Άουσβιτς μαζί με την οικογένειά της. «Αυτό το θέατρο είναι ιδιαίτερο, γιατί είναι πραγματικότητα», συνεχίζει η Μαρία.
Ο 17χρονος Παναγιώτης Κότσαλης, όπως και ο Λευτέρης Κολίτσος, είναι μαθητές της Γ’ λυκείου και προετοιμάζονται για πανελλήνιες. «Όσα χάνω από πλευράς διαβασμάτων, κερδίζονται τριπλάσια από αυτό που κάνουμε εδώ. Θα παρουσιάσουμε την άγνωστη ιστορία αυτών των παιδιών, θα ακουστούν τα όνειρά τους και αυτό είναι πολύ σπουδαίο. Όπως εμείς σήμερα έχουμε κάποια όνειρα που θέλουμε να εκπληρώσουμε, έτσι είχαν κι αυτά. Υποδύομαι το ρόλο του Ντάνιελ Μπεναχμίας, που είχε τοποθετηθεί στους Sonderkommando στο Άουσβιτς… Μάζευαν πτώματα, βλέπαν πολύ άσχημα πράγματα… Ήταν ένας από τους τυχερούς που επέζησε»
«Τα σχολεία δεν ενημερώνουν πολύ για αυτό το θέμα, και αυτό είναι κρίμα, γιατί κάποια πράγματα δεν πρέπει να επαναληφθούν. Υπάρχουν παιδιά που δεν ξέρουν ούτε ποιος είναι ο Χίτλερ, γιατί τα έκανε όλα αυτά…» παρατηρεί η Σοφία. «Αν έρθουν να δουν την παράσταση, θα θελήσουν να μάθουν πολλά. Και 10 χρονών παιδιά μπορούν να έρθουν να τη δουν, γιατί το βιβλίο της ιστορίας δεν τα λέει καλύτερα από την παράσταση», σχολιάζει η Μαρία. «Θα διαπιστώσουν ότι όλα αυτά που ζουν δεν είναι δεδομένα», συμπληρώνει ο Λευτέρης.
Την παιδευτική αξία της παράστασης υπογραμμίζει και ο Χαράλαμπος Μαγουλάς, που επιμελήθηκε το κείμενο. «Από την πρώτη στιγμή που μου έγινε η πρόταση να γράψω το κείμενο, ένιωσα ότι μπορεί να γίνει κάτι που συνιστά διδασκαλία με την αρχαία ελληνική σημασία της λέξης. Όχι μόνο μια αμιγώς καλλιτεχνική δημιουργία που μένει στο αισθητικό τμήμα της. Μεταδίδει ένα πολύ ηχηρό και ισχυρό μήνυμα, που αφορά την κοινωνία κάθε εποχής. Διαβάζοντας την επικαιρότητα και μαθαίνοντας ότι, λόγου χάρη στη Γερμανία τα παιδιά σήμερα σε ένα ποσοστό πάνω από 70% δεν ξέρουν τι σημαίνει η λέξη Άουσβιτς και από τη στιγμή που βλέπουμε τους ολοκληρωτισμούς να επανέρχονται σε όλον τον δυτικό κόσμο, νομίζω ότι μια τέτοια παράσταση είναι ένας δεσμός με το παρελθόν, ώστε οι άνθρωποι πλέον να συνειδητοποιήσουν την ιστορία τους και να μπορούν να χαράξουν το μέλλον τους πιο ανθρώπινα, χωρίς να επαναλάβουν τα λάθη του παρελθόντος.»
Ο Αντόνιο Κρεσέντσι είναι ο ιταλός καθηγητής που ανακάλυψε την κούτα με τα έγγραφα και τις εκθέσεις των μαθητών του Ουμπέρτο Πρίμο του 1941-42, πάνω στα οποία βασίζεται η παράσταση. «Η ιστορία άρχισε από μια ανάγκη μου να ξεκινήσω μια προσπάθεια ευαισθητοποίησης για το Ολοκαύτωμα. Εννέα παιδιά έχουν ωριμάσει μέσα από αυτήν την υπόθεση, οπότε για μένα ένα μεγάλο μέρος του στοιχήματος έχει κερδηθεί. Αυτά τα παιδιά θα βάλουν τώρα το λιθαράκι τους για να μάθουν και άλλοι από αυτήν την ιστορία.»
Η ελληνοιταλίδα σκηνοθέτης Αλεσσάντρα Μαϊολέττι ευχαριστεί συγκινημένη τους συνεργάτες της: «Όταν αρχίσαμε αυτήν την ιστορία με τον Αντόνιο, μου είπε ότι βρήκε ντοκουμέντα από κάποια παιδιά σε κούτες τυχαία μια μέρα. Το είδα σαν καθήκον να ξαναδώσουμε ζωή σε αυτά τα παιδιά. Για μένα το θέατρο έχει νόημα όταν έχει ένα μήνυμα κοινωνικό και πολιτικό. Σε κάθε μου παράσταση έχω στόχο να ανοίγουν τα μυαλά και οι ορίζοντες των θεατών. Είναι ένα θέμα πολύ βαρύ το συγκεκριμένο, αλλά το έχουμε αποδώσει με μια «ελαφράδα» που το κάνει προσιτό σε όλες τις ηλικίες. Όσο για τα παιδιά, ποτέ δεν μου πέρασε η ιδέα να τα σκεφτώ ως ερασιτέχνες. Ο αληθινός ηθοποιός είναι αυτός που θα μπορέσει να αισθανθεί με ειλικρίνεια και γενναιοδωρία το ρόλο του και αυτό το κάνουν όλα τα παιδιά.»
Μέσα στα έγγραφα που ανακάλυψε ο Αντόνιο Κρεσέντσι, βρέθηκε και το σχολικό πρόγραμμα των παιδιών. «Έκαναν Αρχαία, Λατινικά, Ιταλικά, Γαλλικά, Αγγλικά, Ζωγραφική, Θέατρο… Ανέβασαν παραστάσεις Σαίξπηρ και Γκολντόνι, κάτι που μας έδωσε την ιδέα για να βάλουμε θέατρο μέσα στο θέατρο. Ανακαλύψαμε τον λόγο του Σερ Τόμας Μορ (του Σαίξπηρ) στο εξαγριωμένο κατά των μεταναστών πλήθος, που έχει διαχρονική σημασία, και το εντάξαμε στην παράσταση», αναφέρει η σκηνοθέτης.
«Βλέπουμε πώς ήταν το σχολείο εκείνη την εποχή, που παρόλες τις δυσκολίες, έκαναν και θέατρο, πολλές γλώσσες, τα παιδιά συνεργάζονταν για να δημιουργήσουν κάτι ωραίο. Εμείς στη σημερινή εποχή δυστυχώς στο σχολείο αντιμετωπίζουμε βαθμοθηρία και ανταγωνιστικό κλίμα, δεν συνεργάζονται τα παιδιά ώστε να πετύχουν κάτι ωραίο. Κάτι που μας έμαθε αυτή η ομάδα, να συνεργαζόμαστε για να πετύχουμε κάποιο στόχο. Είναι πολύ θλιβερό που το σχολείο δεν μαθαίνει στα παιδιά μία από τις σημαντικότερες τέχνες, που είναι το θέατρο» προσθέτει ο Παναγιώτης.
«Δυστυχώς στις μέρες μας παρατηρείται από τη νεολαία μια απαξίωση προς την τέχνη, προς οτιδήποτε πολιτιστικό. Εμείς που ξέρουμε πως η τέχνη άγει το πνεύμα, θλιβόμαστε με αυτό.» σχολιάζει ο Λευτέρης.
Η βοηθός σκηνοθέτη Ευαγγελή Φίλη, μιλάει με θερμά λόγια για τους μικρούς ηθοποιούς: «Τα παιδιά είναι πιο επαγγελματίες από πολλούς ηθοποιούς που ξέρω. Έμεινα άναυδη από την περσινή μας εμπειρία στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, πόσο συνεπείς, ακριβείς και σωστοί είναι σε όλα! Έχουν θυσιάσει τον προσωπικό τους χρόνο, το διάβασμά τους. Μικροί και μεγάλοι έχουμε ωριμάσει μέσα από αυτήν την εμπειρία. Είναι αδιανόητο ότι υπάρχουν ακόμα αρνητές του Ολοκαυτώματος, αδιανόητη η άνοδος της ακροδεξιάς στην Ευρώπη.»
Οι θεατές, στο τέλος της παράστασης θα ανέβουν στη σκηνή, θα διαβάσουν τις αυθεντικές εκθέσεις, θα δουν τις φωτογραφίες και τα απολυτήρια των μαθητών που μας χάρισαν την ιστορία τους, για να μας διδάξουν ένα μάθημα ζωής.
Τα Νέα Μέσα της ΕΡΤ παρακολουθούν την ιστορία της έρευνας του Κρεσέντσι για τα παιδιά του Ουμπέρτο Πρίμο εδώ και καιρό και ετοιμάζουν για το θέμα ένα web documentary, ένα δημιουργικό ντοκιμαντέρ που σκοπεύει μέσα από την ιστορία του Αντόνιο Κρεσέντσι να προσεγγίσει για πρώτη φορά τη φρίκη του Ολοκαυτώματος όπως την είδαν και την έζησαν τα παιδικά μάτια εννέα εβραιόπουλων της Θεσσαλονίκης.
Οι ανέκδοτες μαρτυρίες και το ανέκδοτο οπτικό αρχειακό υλικό, οι συνεντεύξεις ιστορικών και άλλων επιστημόνων-ερευνητών, οι συνεντεύξεις συγγενών των χαρακτήρων, σε συνδυασμό με live shooting των περιοχών όπου γεννήθηκαν, έζησαν, αποκλείστηκαν στα γκέττο, και με animated shots των μαρτυρίων που υπέστησαν την περίοδο του Ολοκαυτώματος, θα δημιουργήσουν παράλληλα με την ιστορία των χαρακτήρων, μια ποιητική αισθητικά απεικόνιση της ζωής στη Θεσσαλονίκη πριν την Κατοχή, στη διάρκεια της Κατοχής και στην Απελευθέρωση.
Συντελεστές παράστασης:
Ιδέα – Σκηνοθεσία:Alessandra Maioletti
Ιστορική Έρευνα: Antonio Crescenzi
Κείμενο: Χαράλαμπος Μαγουλάς, Antonio Crescenzi
Βοηθός Σκηνοθέτη: Ευαγγελή Φίλη
Μουσική – Sound Design: Χρήστος Δαυίδ Νταούλας
Σκηνογραφία: Βάσια Εξάρχου
Κοστούμια: Έλενα Παπαμιχαήλ
Video: Διονυσία Κοπανά
Σχεδιασμός Φωτισμού: Giorgio Maioletti
Δημοσιογραφική Έρευνα: Δάφνη Σκαλιώνη
Παραγωγή: Ομάδα “Όνειρο”
Διανομή:
Καθηγητής: Βασίλης Κωτούλας
Μαθητές: Άννα Μαρία Τσεκούρα, Γεωργία Κατσικονούρη, Mαρία Σκαρπέλου, Σοφία Μaioletti Σκαραμαγκά, Γιώργος Σκαρπέλος, Ηλίας Πιπεράκης, Ιουλιανός Ραχιώτης, Λευτέρης Κολίτσος, Παναγιώτης Κότσαλης
ΣΤΟ «ΑΠΟ ΜΗΧΑΝΗΣ ΘΕΑΤΡΟ» Ακαδήμου 13, Μεταξουργείο. Μόνο για 8 παραστάσεις, από 14 Οκτωβρίου έως 5 Νοεμβρίου, κάθε Σάββατο στις 21.00 και κάθε Κυριακή στις 17.00
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Γίνε μέλος στο κανάλι μας στο Viber
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος