Αρχείο ΕΡΤ: Εξαιρετικά αφιερώματα «ζωντανεύουν» σημαντικά γεγονότα της ελληνικής Ιστορίας – Από 26 Μαΐου έως 1η Ιουνίου

Εξαιρετικές θεματικές εκπομπές και ντοκιμαντέρ που «ζωντανεύουν» σημαντικά γεγονότα της ελληνικής Ιστορίας ψηφιοποίησε και παρουσιάζει το Αρχείο της ΕΡΤ, αυτή την εβδομάδα, από τη Δευτέρα 26 Μαΐου έως και την Κυριακή 1η Ιουνίου 2025.

Στις 30 Μαΐου 1941, ο Μανώλης Γλέζος και ο Λάκης Σάντας κατεβάζουν τη σβάστικα από την Ακρόπολη. Στις 27 Μαΐου 1963, δολοφονείται ο Γρηγόρης Λαμπράκης και στις 31 Μαΐου 1905 ο πρωθυπουργός Θεόδωρος Δηλιγιάννης. Τις εμβληματικές αυτές στιγμές, που σφράγισαν τη σύγχρονη ελληνική Ιστορία, μας θυμίζει το Αρχείο της ΕΡΤ μέσα από τα ξεχωριστά αφιερώματά του.

Πενήντα χρόνια συμπληρώνονται φέτος από την πρεμιέρα της θρυλικής σειράς «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται», στις 29 Μαΐου 1975, και στο επεισόδιο της σειράς «Μηχανή του χρόνου», με τη Σεμίνα Διγενή, παραγωγής 2000, καλεσμένοι είναι πρωταγωνιστές και συντελεστές του σίριαλ, που σημείωσε ρεκόρ τηλεθέασης.

Επίσης, μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα αφιερώματα στο Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου (1955-2025), που συμπληρώνει τα 70 χρόνια του, στην επέτειο από τον θάνατο του γλύπτη Μέμου Μακρή και στη γέννηση της ηθοποιού και ποιήτριας Κατερίνας Γώγου.

Τα αφιερώματα αναρτώνται στον ιστότοπο της ΕΡΤwww.ert.gr/archeio, καθώς και στη σελίδα του Αρχείου στο Facebookwww.facebook.com/ERTarchive

26 Μαΐου 1993: Θάνατος του γλύπτη Μέμου Μακρή
«Εικαστικά» – Μέμος και Ζιζή Μακρή

Για την επέτειο από τον θάνατο του γλύπτη Μέμου Μακρή, το Αρχείο ΕΡΤ παρουσιάζει επεισόδιο της σειράς ντοκιμαντέρ «Εικαστικά», παραγωγής 1983, σε σκηνοθεσία Γιώργου Εμιρζά, αφιερωμένο στον γλύπτη και στη χαράκτρια και σύζυγό του, Ζιζή Μακρή. Ο Μέμος Μακρής υποδέχεται τη Μαρία Καραβία στο σπίτι και ατελιέ του στον οικισμό Όλυμπος, κοντά στα Καλύβια Αττικής, όπου εκείνος και η σύζυγός του, Ζιζή Μακρή, μιλούν για την ενασχόλησή τους με τη γλυπτική και το ψηφιδωτό, αντίστοιχα.

Σκηνοθεσία: Γιώργος Εμιρζάς
Επιμέλεια ρεπορτάζ: Μαρία Καραβία

27 Μαΐου 1963: Δολοφονία Γρηγόρη Λαμπράκη
«Ριμέικ»

Επεισόδιο της σειράς ντοκιμαντέρ της Ρένας Θεολογίδου «Ριμέικ», παραγωγής 2003, αφιερωμένο στο χρονικό των γεγονότων της δολοφονίας Γρηγόρη Λαμπράκη. Παρουσιάζεται το πορτρέτο του γιατρού και διακεκριμένου αθλητή Γρηγόρη Λαμπράκη, ο οποίος αναδείχθηκε βουλευτής της ΕΔΑ, κι έγινε σύμβολο του φιλειρηνικού κινήματος στην Ελλάδα. Η εκπομπή ασχολείται εκτενώς και με τη δολοφονία του από παρακρατικούς στη Θεσσαλονίκη τον Μάιο του 1963.

Κείμενα-Παρουσίαση: Ρένα Θεολογίδου
Διεύθυνση φωτογραφίας: Νίκος Κράσκας

28 Μαΐου 2025: 70 χρόνια Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου (1955-2025)
«Τέχνη και πυροτέχνημα»

Τηλεοπτικό σόου, σε παρουσίαση του Σταμάτη Φασουλή. Μαζί του η Μπήλιω Τσουκαλά. Το συγκεκριμένο επεισόδιο, παραγωγής 1990, είναι αφιερωμένο στο Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Από το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου ο Σταμάτης Φασουλής μοιράζεται τις αναμνήσεις του από τα φεστιβάλ της παιδικής και εφηβικής του ηλικίας και η Μπήλιω Τσουκαλά μιλάει για το αρχαίο θέατρο και την ιστορία του. Στο στούντιο της εκπομπής, ο σκηνοθέτης Σπύρος Ευαγγελάτος μιλάει για την παράσταση «Νεφέλες» του Αριστοφάνη, που παρουσιάζει το «Αμφι-Θέατρο» σε δική του σκηνοθεσία, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, καθώς και για την παράσταση «Ιφιγένεια εν Ληξουρίω» του Πέτρου Κατσαΐτη, που θα παρουσιαστεί στο Ηρώδειο. Η Έλλη Πασπαλά μιλάει για τις συναυλίες που θα δώσει κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Ο σκηνοθέτης Γιώργος Μιχαηλίδης μιλάει για την παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου «Οιδίπους τύραννος», την οποία σκηνοθέτησε δύο χρόνια πριν για την Επίδαυρο και συνεχίζει να ταξιδεύει στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Τέλος,  ο Σταμάτης Φασουλής επισκέπτεται το θέατρο «Αθήναιον» και συνομιλεί με την Τζένη Καρέζη και τον Κώστα Καζάκο για τον «Οιδίποδα τύραννο», που θα ανεβάσουν στην Επίδαυρο σε σκηνοθεσία Ρόμπερτ Στούρουα.

Σκηνοθεσία: Βασίλης Βλαχοδημητρόπουλος

29 Μαΐου 1975: Πρεμιέρα της θρυλικής σειράς «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται»
«Μηχανή του χρόνου» με τη Σεμίνα Διγενή

Με αφορμή τη συμπλήρωση 50 χρόνων από την πρεμιέρα της θρυλικής σειράς, το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει ένα αφιερωματικό επεισόδιο της σειράς «Μηχανή του χρόνου», που επιμελείται και παρουσιάζει η Σεμίνα Διγενή, παραγωγής 2000. Καλεσμένοι της εκπομπής είναι πρωταγωνιστές και βασικοί συντελεστές του εμβληματικού σίριαλ «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» όπως οι Νότης Περγιάλης, Κάτια Δανδουλάκη, Αλέξης Γκόλφης, Μαρία Ιγγλέση, Νίκος Καλογερόπουλος, Πέτρος Καπουράλης, Τάσος Ζωγράφος, κ.ά., οι οποίοι  μοιράζονται τις αναμνήσεις τους από τα γυρίσματα της σειράς. Σύμβουλος εκπομπής: Μάκης Δελαπόρτας.

Το αφιέρωμα του Αρχείου περιλαμβάνει, επίσης, το πρώτο επεισόδιο της σειράς «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται», παραγωγής 1975. Η υπόθεση της σειράς, που αποτελεί μεταφορά του ομότιτλου μυθιστορήματος του Νίκου Καζαντζάκη στη μικρή οθόνη, εκτυλίσσεται στην ενδοχώρα της Μικράς Ασίας, στο χωριό Λυκόβρυση, το 1921. Οι κάτοικοι του χωριού έχουν ένα έθιμο, την αναπαράσταση των Παθών του Χριστού, το οποίο λαμβάνει χώρα κάθε επτά χρόνια. Οι δημογέροντες του χωριού μοιράζουν σε κάθε χωριανό τους ρόλους του Ιησού, των Αποστόλων, του Ιούδα, της Μαρία Μαγδαληνής κ.ο.κ. Η επιλογή των κατοίκων δημιουργεί προστριβές, ενώ τα πράγματα περιπλέκονται όταν στη Λυκόβρυση καταφθάνουν πρόσφυγες από κάποιο μακρινό χωριό που λεηλάτησαν οι Τούρκοι. Η σειρά σημείωσε ρεκόρ τηλεθέασης και ολοκληρώθηκε σε 50 επεισόδια. Την σκηνοθεσία της σειράς υπογράφει ο Βασίλης Γεωργιάδης με τη συνδρομή του Κώστα Λυχναρά και το σενάριο επιμελήθηκε ο Νότης Περγιάλης. Πρωταγωνιστούν: Γιώργος Φούντας, Αλέξης Γκόλφης, Ανδρέας Φιλιππίδης, Νίκη Τριανταφυλλίδη, Δήμος Σταρένιος, Κάτια Δανδουλάκη, Λυκούργος Καλλέργης, Νίκος Χατζίσκος, Γεωργία Βασιλειάδου, Μαίρη Ιγγλέση, Νίκος Καλογερόπουλος κ.ά.

30 Μαΐου 1941: Ο Μανώλης Γλέζος και ο Λάκης Σάντας κατεβάζουν τη σβάστικα από την Ακρόπολη
«Εκπομπές που αγάπησα» – «Η περιπέτεια της σημαίας»

Το Αρχείο της ΕΡΤ, θυμίζοντας τη σημαντική αυτή στιγμή της σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας, προτείνει ένα επεισόδιο της σειράς εκπομπών του Φρέντυ Γερμανού «Εκπομπές που αγάπησα» (1993), το οποίο είναι αφιερωμένο ακριβώς σε αυτό το γεγονός. Στο συγκεκριμένο επεισόδιο θυμάται την εκπομπή-αφιέρωμα της σειράς «Πρώτη σελίδα» (παραγωγής 1982) με τίτλο «Έτσι κατέβηκε η γερμανική σημαία απ’ την Ακρόπολη». Στο πλατό της εκπομπής, ο Μανώλης Γλέζος και ο Απόστολος Σάντας, οι δύο ήρωες της Εθνικής Αντίστασης, ζωντανεύουν την ιστορία της υποστολής της γερμανικής σημαίας από την Ακρόπολη. Περιγράφουν το κλίμα της εποχής, πότε και πού γεννήθηκε η ιδέα της πρώτης αντιστασιακής πράξης της Ευρώπης, μιλούν για τη σκέψη και την απόφασή τους. Εξιστορούν αναλυτικά τα γεγονότα, από την πρώτη τους επίσκεψη στις 9 Μαΐου στον χώρο της Ακρόπολης. Υπογραμμίζουν την απόφασή τους να κατεβάσουν τη σημαία, μετά και την κατάληψη της Κρήτης από τους Γερμανούς.

Σκηνοθεσία: Στέλιος Ράλλης

31 Μαΐου 1905: Δολοφονία του πρωθυπουργού Θ. Δηλιγιάννη
«Μηχανή του χρόνου» – Πολιτικές δολοφονίες
στα πρώτα χρόνια της ελληνικής Δημοκρατίας

Η εκπομπή, παραγωγής 2015, ερευνά και παρουσιάζει τις δολοφονίες πολιτικών στα χρόνια του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, και συγκεκριμένα τις δολοφονίες του πρωθυπουργού Θεόδωρου Δηλιγιάννη έξω από την Παλαιά Βουλή, του βασιλιά Γεωργίου Α΄ στη Θεσσαλονίκη, του πολιτικού Ίωνα Δραγούμη στην Αθήνα, καθώς και τις απόπειρες δολοφονίας κατά του Ελευθέριου Βενιζέλου στην Κρήτη, στο Παρίσι και στη Λ. Κηφισίας. Όλες οι υποθέσεις σημάδεψαν την εποχή τους και καθόρισαν τις πολιτικές εξελίξεις στα χρόνια του λεγόμενου «Εθνικού Διχασμού». Η εκπομπή, μέσα από ντοκουμέντα και σημαντικές μαρτυρίες, φωτίζει όλα τα δραματικά γεγονότα, αλλά και τα κίνητρα των δολοφόνων… Πρώτη δολοφονία, το 1905, του πρωθυπουργού Θεόδωρου Δηλιγιάννη, ο οποίος ήταν λαοφιλής πολιτικός. Οι ομηρικές συγκρούσεις του με τον Χαρίλαο Τρικούπη ξεσήκωναν τα πλήθη. Λέγεται ότι η απόφασή του, να κλείσει τις χαρτοπαικτικές λέσχες, στοίχισε τη ζωή του. Ο δράστης, άνθρωπος του υποκόσμου, ελέγχεται αν ενήργησε μεμονωμένα ή ήταν όργανο των ιδιοκτητών των χαρτοπαικτικών λεσχών της εποχής. Για το κυβερνητικό έργο και τη δολοφονία Δηλιγιάννη μιλούν οι δημοσιογράφοι & συγγραφείς Κάρολος Μωραΐτης και Γιάννης Ράγκος, οι καθηγητές Θάνος Βερέμης και Ανδρέας Κούκος, ο διευθυντής ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών Σωτήρης Ριζάς και ο δικηγόρος-συγγραφέας Νίκος Βασιλάτος.

Αρχισυνταξία: Δημήτρης Πετρόπουλος
Παρουσίαση-επιμέλεια: Χρίστος Βασιλόπουλος
Σκηνοθεσία: Παναγιώτης Κακαβιάς

1η Ιουνίου: Παγκόσμια Ημέρα Γάλακτος
«Ελληνικά Επίκαιρα»

Ταινία «Επικαίρων», στην οποία έχει καταγραφεί η βιομηχανική επεξεργασία γάλακτος και η παραγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων, το 1980. Εποχή που ξεκίνησε και η βιομηχανική επεξεργασία και τυποποίηση του γιαουρτιού στην Ελλάδα.

Το αφιέρωμα θα αναρτηθεί στη σελίδα του Αρχείου στο facebook (www.facebook.com/ERTarchive)

1η Ιουνίου 1940: Γέννηση της ηθοποιού και ποιήτριας Κατερίνας Γώγου
«Μουσική Βραδυά» – «Με… επιστροφή στις ρίζες»

Απόσπασμα από την εκπομπή του Γιώργου Παπαστεφάνου «Μουσική Βραδυά», παραγωγής 1978, η οποία είναι αφιερωμένη στο ελληνικό παραδοσιακό τραγούδι τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα και στα «δημοτικοφανή τραγούδια».

Στο απόσπασμα, η Κατερίνα Γώγου με τον ηθοποιό Μίμη Χρυσομάλλη ερμηνεύουν στο στούντιο της ΕΡΤ, δύο δημοτικοφανή τραγούδια της δεκαετίας του 1930. Πρόκειται για τις θεατρικές επιτυχίες «Μάρω», των Θεόφραστου Σακελλαρίδη και Αλέκου Σακελλάριου και «Όλο μου λες πως πια δε μ’ αγαπάς» των Κώστα Γιαννίδη και Δημήτρη Γιαννουκάκη. Οι δυο αγαπημένοι ηθοποιοί ερμηνεύουν τα τραγούδια σε μια μοναδική τηλεοπτική σύμπραξη.

Σκηνοθεσία: Δάφνη Τζαφέρη

Το αφιέρωμα θα αναρτηθεί στη σελίδα του Αρχείου στο facebook (www.facebook.com/ERTarchive)