Στην ιστορία της ψυχολογίας, τα ονόματα που συχνά κυριαρχούν είναι εκείνα ανδρών όπως ο Σίγκμουντ Φρόιντ (Sigmund Freud), ο Τζον Γουότσον (John Watson) και ο Μπάροουζ Φρέντερικ Σκίνερ (B. F. Skinner). Ωστόσο, από τις πρώτες κιόλας δεκαετίες του 20ού αιώνα, γυναίκες επιστήμονες συνέβαλαν καθοριστικά στην εξέλιξη του χώρου της ψυχολογίας.
Δεν ήταν εύκολο. Εκτός από τις προκλήσεις που έθετε η ίδια η επιστήμη τους, είχαν να αντιμετωπίσουν προκαταλήψεις και ένα πλέγμα κοινωνικών περιορισμών και ανισοτήτων. Η πορεία της Μέρι Γουίτον Κάλκινς αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της δύσκολης πορείας των πρωτοπόρων γυναικών.
Η Μέρι Γουίτον Κάλκινς (Mary Whiton Calkins,1863-1930) ήταν ψυχολόγος και φιλόσοφος που έγινε η πρώτη γυναίκα πρόεδρος της Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρείας (APA).
Αν και ολοκλήρωσε όλες τις απαιτήσεις για το διδακτορικό της στο Χάρβαρντ (Harvard), το πανεπιστήμιο αρνήθηκε να της απονείμει το πτυχίο λόγω του φύλου της. Παρά αυτόν τον αποκλεισμό, συνέχισε να έχει μια παραγωγική καριέρα, δημοσιεύοντας περισσότερα από 100 επιστημονικά άρθρα και βιβλία.Η Κάλκινς ανέπτυξε μια θεωρία της «προσωπικής ψυχολογίας» που εστίαζε στη σημασία της συνείδησης και της υποκειμενικής εμπειρίας
Λίγα χρόνια αργότερα, η Μάργκαρετ Φλόι Γουόσμπερν (Margaret Floy Washburn 1871-1939) έγινε η πρώτη γυναίκα που πήρε διδακτορικό στην ψυχολογία. Με το έργο της The Animal Mind έδειξε ότι οι νοητικές διεργασίες ανθρώπων και ζώων δεν διαφέρουν ουσιαστικά, ανοίγοντας δρόμο στη συγκριτική ψυχολογία.
Η Άννα Φρόιντ (Anna Freud, 1895-1982), η νεότερη κόρη του Σίγκμουντ Φρόιντ (Sigmund Freud), έγραψε τη δική της ιστορία στην ψυχολογία των παιδιών. Στο έργο της The Ego and the Mechanisms of Defense καθιέρωσε τον όρο «μηχανισμοί άμυνας», συμβάλλοντας στη βαθύτερη κατανόηση της ψυχικής λειτουργίας.
Η Κάρεν Χόρνεϊ (Karen Horney 1885–1952) ήταν ψυχαναλύτρια που αμφισβήτησε πολλά από τα βασικά σημεία της θεωρίας του Σίγκμουντ Φρόιντ. Διαφώνησε έντονα με την ιδέα της «φθόνου του πέους» και αντ’ αυτού πρότεινε ότι οι άντρες μπορεί να βιώνουν «φθόνο της μήτρας» λόγω της αδυναμίας τους να τεκνοποιήσουν. Με τις θεωρίες της για τη βασική αγωνία και τους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι αναζητούν ασφάλεια, επηρέασε καθοριστικά την ανθρωπιστική ψυχολογία.
Σε άλλο πεδίο, η Μέιμι Φιπς Κλαρκ (Mamie Phipps Clark 1917-1983) μελέτησε πώς τα παιδιά εσωτερικεύουν φυλετικές προκαταλήψεις. Τα πειράματα με τις κούκλες, που έκανε μαζί με τον σύζυγό της Κένεθ Κλαρκ, χρησιμοποιήθηκαν στην ιστορική απόφαση Brown v. Board of Education του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ, το 1954, που έβαλε τέλος στον φυλετικό διαχωρισμό στα σχολεία.
Η Λέτα Στέτερ Χόλινγουορθ (Leta Stetter Hollingworth 1886-1939) υπήρξε πρωτοπόρος στη μελέτη της χαρισματικότητας. Ανέδειξε ότι τα παιδιά με εξαιρετικές ικανότητες χρειάζονται ειδική εκπαιδευτική φροντίδα. Επίσης με έρευνες έδειξε ότι οι ψυχολογικές ικανότητες των γυναικών δεν υστερούν σε σχέση με των ανδρών.
Η Κριστίν Λαντ-Φράνκλιν (Christine Ladd-Franklin 1847-1930), παρότι χρειάστηκε δεκαετίες για να αναγνωριστεί το διδακτορικό της, συνέβαλε αποφασιστικά στη μελέτη της όρασης και της αντίληψης των χρωμάτων, αναπτύσσοντας μια εξελικτική θεωρία που επηρέασε τη γνωστική ψυχολογία.
Η Ελίζαμπεθ Λόφτους (Elizabeth Loftus 1944- ) απέδειξε ότι η μνήμη είναι ευάλωτη και μπορεί να διαστρεβλωθεί ή να αλλοιωθεί. Το έργο της για τις ψευδείς μνήμες επηρέασε βαθιά το νομικό σύστημα, φέρνοντας στο προσκήνιο την αμφισβήτηση της αξιοπιστίας των αυτοπτών μαρτύρων.
Η Μέρι Έινσγουορθ (Mary Ainsworth 1913-1999) διαμόρφωσε τη θεωρία του δεσμού μαζί με τον Τζον Μπόουλμπι (John Bowlby), εισάγοντας την περίφημη «ξένη κατάσταση». Έδειξε πώς τα βρέφη αντιδρούν στους αποχωρισμούς και τις επανενώσεις με τη μητέρα τους, αποκαλύπτοντας πρότυπα δεσμού που επηρεάζουν ολόκληρη τη μετέπειτα ζωή.
Η Κριστίνα Μάσλαχ (Christina Maslach 1946- ) είναι Αμερικανίδα κοινωνική ψυχολόγος και ομότιμη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Μπέρκλεϊ (University of California, Berkeley). Θεωρείται από τις πιο σημαντικές ερευνήτριες στον κόσμο για το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης (burnout). Μαζί με τον Μάικλ Λάιτερ (Michael Leiter) ανέπτυξε το Maslach Burnout Inventory, το οποίο χρησιμοποιείται παγκοσμίως για να μετρήσει την εξάντληση, την αποπροσωποποίηση και τη μειωμένη προσωπική επίτευξη στην εργασία. Το έργο της κατέδειξε ότι το burnout δεν είναι προσωπική αδυναμία, αλλά δομικό πρόβλημα που πηγάζει από το ίδιο το εργασιακό περιβάλλον. Τα τελευταία χρόνια εστιάζει στην πρόληψη, εστιάζοντας σε έξι καθοριστικές περιοχές: φόρτος εργασίας, έλεγχος, επιβράβευση, κοινότητα, δικαιοσύνη και αξίες. Η συμβολή της άλλαξε τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τη σχέση ανάμεσα στην εργασία και την ψυχική υγεία.
Όλες αυτές οι γυναίκες έφεραν νέες ιδέες, αμφισβήτησαν κατεστημένα και άνοιξαν δρόμους σε διαφορετικά πεδία: από τη μνήμη και τον δεσμό έως την εκπαίδευση, την όραση και την ψυχολογία της εργασίας. Το έργο τους μας δείχνει πως η ιστορία της ψυχολογίας γράφτηκε και από γυναίκες, που με επιμονή, σταθερότητα και όραμα άλλαξαν τον τρόπο που βλέπουμε τον άνθρωπο.
Σχετικό άρθρο: Οι 10 πιο επιδραστικοί ψυχολόγοι της ιστορίας
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Γίνε μέλος στο κανάλι μας στο Viber
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος