Καθώς η Ρωσία συνεχίζει τη στρατιωτική της ανάπτυξη στα σύνορα της Ουκρανίας, προσπαθεί επίσης να ελέγξει την αφήγηση των μέσων ενημέρωσης. Ποιές είναι όμως οι τακτικές που χρησιμοποιεί το Κρεμλίνο και αποτελούν «πόλεμο της πληροφορίας»;
Δυο δημοσιογράφοι του BBC εξέτασαν ορισμένα παραδείγματα των μεθόδων που χρησιμοποιούν τα φιλορωσικά μέσα ενημέρωσης.
Προώθηση ψευδών ειδήσεων
Τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης έχουν ιστορικό προώθησης «συναισθηματικού» περιεχομένου και αμφισβητήσιμων ισχυρισμών που παρουσιάζουν την Ουκρανία με αρνητικό τρόπο, αναφέρει το BBC.
Το 2014 η ρωσική κρατική τηλεόραση έδειξε επανειλημμένα μια γυναίκα πρόσφυγα να ισχυρίζεται ότι τα ουκρανικά στρατεύματα είχαν εκτελέσει ένα τρίχρονο αγόρι. Δεν προσκομίστηκαν ποτέ στοιχεία που να υποστηρίζουν την μαρτυρία της και η είδηση αποσύρθηκε αργότερα. Το περιστατικό έγινε γνωστό ως η ιστορία του «σταυρωμένου αγοριού».
Πιο πρόσφατα, το Channel Five, ένα τηλεοπτικό κανάλι με έδρα την Αγία Πετρούπολη, ισχυρίστηκε ότι η ειδική αποστολή παρακολούθησης του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (OSCE) στην Ουκρανία, είχε αποκαλύψει στοιχεία για παράνομο εμπόριο ανθρώπινων οργάνων στην ανατολική περιοχή του Ντονμπάς.
Το κανάλι ισχυρίστηκε ότι οι παρατηρητές του OSCE είχαν βρει «φορητά κρεματόρια» στη ζώνη επιχειρήσεων των κοινών δυνάμεων του ουκρανικού στρατού, τα οποία «υποτίθεται ότι χρησιμοποιούνται για τη διάθεση των σωμάτων των οποίων τα όργανα είχαν συλλεχθεί παρανομα».
Η ρωσική τηλεόραση ισχυρίστηκε επίσης – χωρίς όμως να παράσχει αποδείξεις – ότι ο OSCE πιστεύει ότι η Global Rescue, μια διεθνής εταιρεία που παρέχει υπηρεσίες ιατρικής περίθαλψης, ασφάλειας, εκκένωσης και διαχείρισης κρίσεων, «μπορεί να συνδέεται με αυτή την παράνομη δραστηριότητα».
Ωστόσο, εκπρόσωπος του OSCE δήλωσε στο BBC ότι «δεν έχει παρατηρήσει κάτι τέτοιο ούτε έχει αναφερθεί σε αυτούς τους ισχυρισμούς».
Η Global Rescue δήλωσε στο BBC ότι «δεν έχει βρεθεί στην Ουκρανία εδώ και σχεδόν δύο χρόνια» και ότι δεν έχει «καμία γνώση των πρόσφατων γεγονότων στην Ουκρανία».
Ανεπιβεβαίωτα βίντεο
Τα φιλοκρεμλινικά μέσα έχουν επίσης πρόσφατα προβάλει μη επαληθευμένο περιεχόμενο σχετικά με την Ουκρανία. Για παράδειγμα, ρωσικά και φιλοκρεμλινικά μέσα ενημέρωσης αναφέρθηκαν σε ένα μη ανεπιβεβαίωτο βίντεο που φέρεται να δείχνει μετανάστες να δέχονται πυροβολισμούς από τις ουκρανικές δυνάμεις στα σύνορα με τη Λευκορωσία.
Το κακής ποιότητας βίντεο, το οποίο τραβήχτηκε με κάμερα υπερύθρων, αναρτήθηκε στο Facebook στις αρχές Δεκεμβρίου, με αποτέλεσμα πολλά ρωσικά μέσα ενημέρωσης να επικαλεστούν «αναφορές τοπικών μέσων ενημέρωσης» που έλεγαν ότι Ουκρανοί στρατιώτες πυροβολούν πρόσφυγες.
Ο στρατιώτης στον λογαριασμό του οποίου στο Facebook πρωτοεμφανίστηκε το βίντεο, δήλωσε ότι ο λογαριασμός του στην πλατφόρμα είχε παραβιαστεί.
Ένας τοπικός ειδησεογραφικός ιστότοπος και μια μη κυβερνητική οργάνωση που είχαν δημοσιεύσει άρθρα σχετικά με το υποτιθέμενο περιστατικό, επίσης ισχυρίστηκαν ότι οι λογαριασμοί τους είχαν παραβιαστεί. Το BBC δεν μπόρεσε να επαληθεύσει αυτούς τους ισχυρισμούς.
Παρουσίαση της Ουκρανίας ως φιλοναζιστικής
Τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης ισχυρίζονται συχνά ότι η Ουκρανία είναι μια φιλοναζιστική χώρα. Για παράδειγμα, το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών είχε τονίσει σε αναρτήσεις του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ότι η Ουκρανία και οι ΗΠΑ είχαν ψηφίσει κατά ενός ψηφίσματος του ΟΗΕ που υποστήριζε η Ρωσία και καταδίκαζε την εξύμνηση του ναζισμού.
Η αλήθεια είναι ότι και οι δύο χώρες αρνήθηκαν να υποστηρίξουν το ψήφισμα. Ωστόσο, οι αναρτήσεις του ρωσικού υπουργείου απέτυχαν να παράσχουν το πλαίσιο για τις αποφάσεις τους. Η Ουκρανία δήλωσε ότι η άρνησή της προήλθε επειδή πίστευε ότι το ψήφισμα καθοδηγούνταν από προπαγανδιστικά κίνητρα.
Οι ΗΠΑ ισχυρίστηκαν ότι το έγγραφο ήταν μια «λεπτά συγκαλυμμένη προσπάθεια νομιμοποίησης των ρωσικών εκστρατειών παραπληροφόρησης». Τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Ουκρανία τόνισαν ότι καταδικάζουν τον ναζισμό μετά την ψηφοφορία.
Όπως αναφέρει το BBC, έχουν εκφραστεί ανησυχίες σχετικά με τους δεσμούς μεταξύ των ουκρανικών ακροδεξιών ομάδων και των νεοναζί και συγκεκριμένα του εθνικιστικού τάγματος Azov που έγινε γνωστό στο αποκορύφωμα της ουκρανικής σύγκρουσης και αποτελεί πλέον μονάδα του στρατού της χώρας.
Ωστόσο, η ακροδεξιά παραμένει μια μικρή μειοψηφία στη χώρα – κατά τη διάρκεια των εκλογών του 2019, οι υποψήφιοι και οι ακροδεξιές ομάδες, όπως η Svoboda, έμειναν πολύ μακριά από το ελάχιστο ποσοστό του 5% που απαιτείται για την είσοδο στο κοινοβούλιο.
Από τον περασμένο Νοέμβριο σημειώθηκε αύξηση των άρθρων που συνδέουν την Ουκρανία με τον ναζισμό, σύμφωνα με την Logically, μια τεχνολογική εταιρεία που παρακολουθεί εκατοντάδες φιλοκρεμλινικούς λογαριασμούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
«Σε κομβικές στιγμές», λέει ο Μπράιαν Μέρφι της Logically, «αυτές οι ιδέες έχουν κοινοποιηθεί ευρέως σε όλο το φιλορωσικό τοπίο των μέσων ενημέρωσης».
«Βλέπουμε περιόδους αιχμής που τείνουν να συμπίπτουν με τα παγκόσμια γεγονότα και με τις ρωσικές διπλωματικές προσπάθειες ή άλλα θέματα που τους ενδιαφέρουν», προσθέτει.
«Η Ρωσία βιάζεται να χαρακτηρίσει τους αντιπάλους και τα θύματά της στην Ευρώπη ως Ναζί», λέει ο Κέιρ Τζάιλς, ειδικός σε ρωσικά θέματα, ο οποίος συνέταξε μια έκθεση του ΝΑΤΟ για τον πόλεμο πληροφοριών της.
«Αυτό το είδαμε όχι μόνο στην Ουκρανία, αλλά και στη δυσφήμιση των κρατών της Βαλτικής από τη Ρωσία», λέει.
Σχόλια αναγνωστών χρησιμοποιούνται για να εκπροσωπήσουν την κοινή γνώμη
Σύμφωνα με το BBC, τις τελευταίες εβδομάδες, ορισμένα ρωσικά κρατικά μέσα ενημέρωσης παρουσίασαν παραπλανητικούς τίτλους σχετικά με τη διεθνή υποστήριξη προς την Ουκρανία που βασίζονται αποκλειστικά σε σχόλια χρηστών σε ιστότοπους δυτικών μέσων ενημέρωσης.
Ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε στον ιστότοπο του κρατικού πρακτορείου ειδήσεων RIA Novosti στα τέλη Ιανουαρίου ισχυρίστηκε ότι «Βρετανοί» αναγνώστες της Daily Express υποστήριζαν την άποψη ότι η Ουκρανία δεν πρέπει να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της, επειδή η Ρωσία έχει ισχυρότερη στρατιωτική παρουσία στην περιοχή από το ΝΑΤΟ.
Υπήρξαν επίσης ανησυχίες ότι τα φιλοκρεμλινικά τρολ, χρησιμοποιώντας ψεύτικους λογαριασμούς, έχουν στοχεύσει βρετανικούς και άλλους ξένους ιστότοπους μέσων ενημέρωσης για να προωθήσουν τα ρωσικά συμφέροντα.
Έρευνα του Ινστιτούτου Ερευνών για το Έγκλημα και την Ασφάλεια του Πανεπιστημίου του Κάρντιφ από πέρυσι, διαπίστωσε ότι οι ενότητες σχολίων 32 διακεκριμένων ιστοσελίδων μέσων ενημέρωσης σε 16 χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Daily Express, είχαν γίνει στόχος φιλοκρεμλινικών τρολ. Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα αντιδυτικά και φιλορωσικά σχόλιά τους χρησιμοποιούνταν στη συνέχεια ως βάση για ειδήσεις στα ρωσόφωνα μέσα ενημέρωσης.
Χρήση δυτικών φωνών για την υποστήριξη προς την Ρωσία
Η δραστηριότητα σε λογαριασμούς που διέδιδαν φιλορωσική προπαγάνδα αυξήθηκε δραματικά τον περασμένο Νοέμβριο, σύμφωνα με έρευνα της ομάδας αντι-παραπληροφόρησης Mythos Labs. Κατά τη διάρκεια αυτού του μήνα, οι λογαριασμοί αυτοί έκαναν αναρτήσεις στο Tweeter για την Ουκρανία 213 φορές την ημέρα κατά μέσο όρο.
Μια τακτική -όπως σημείωσαν οι ερευνητές- ήταν να μοιράζονται υλικό από μη ρωσικές φωνές με απόψεις που συνάδουν με τη στάση της Μόσχας.
Ένας από αυτούς των οποίων οι απόψεις κοινοποιήθηκαν, είναι ο Αυστραλός δημοσιογράφος Τζον Πίλτζερ, ο οποίος, σε πρόσφατη ανάρτησή του στο Tweeter, κατηγόρησε τις ΗΠΑ ότι ανέτρεψαν την εκλεγμένη κυβέρνηση στην Ουκρανία το 2014. Τα tweets του έχουν αναδημοσιευθεί από 87 λογαριασμούς που-σύμφωνα με τους ερευνητές- διαδίδουν φιλορωσική προπαγάνδα για την Ουκρανία.
ΠΗΓΗ: BBC
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος