Οι Ολλανδοί ψηφίζουν στις 29 Οκτωβρίου για να ξεπεράσουν την πολιτική (;) κρίση

Οι επερχόμενες βουλευτικές εκλογές στις Κάτω Χώρες της 29ης Οκτωβρίου 2025 αποτελούν σταθμό για την πολιτική σκηνή της χώρας, καθώς ακολουθούν την πτώση της προηγούμενης κυβέρνησης συνασπισμού και διαμορφώνουν έναν άκρως αμφίρροπο και πολυκομματικό ορίζοντα για την επόμενη μέρα.

Ανταπόκριση – Βρυξέλλες

Η πρόωρη προσφυγή στις κάλπες οφείλεται στην κατάρρευση της κυβέρνησης, λόγω βαθιών διαφωνιών στους κόλπους του κυβερνητικού συνασπισμού ως προς τη μεταναστευτική πολιτική. Η μετανάστευση, μαζί με το ζήτημα της προσιτής στέγης και την κατάσταση του συστήματος υγείας, αποτέλεσαν τα πεδία σύγκρουσης που οδήγησαν στο αδιέξοδο.

Πανόραμα της Βουλής και των εδρών

Το Ολλανδικό Κοινοβούλιο (Tweede Kamer) αριθμεί 150 έδρες. Οι έδρες αυτές κατανέμονται αναλογικά με βάση το εκλογικό αποτέλεσμα, χωρίς κατώφλι εισόδου (εξαιρουμένης της απαίτησης για ελάχιστο αριθμό ψήφων ανά έδρα), ενισχύοντας τη διασπορά και τον κατακερματισμό του πολιτικού τοπίου.

Τα βασικότερα κόμματα και οι θέσεις τους

• PVV (Κόμμα για την Ελευθερία, Γκέερτ Βίλντερς): Πρωταγωνιστεί στις δημοσκοπήσεις. Εστιάζει σε αυστηροποίηση της μεταναστευτικής πολιτικής, περιοριστική στάση έναντι του Ισλάμ, ενίσχυση της εσωτερικής ασφάλειας, εθνική κυριαρχία και αποστασιοποίηση από την ευρωπαϊκή ενοποίηση.
• GroenLinks-PvdA (Συμμαχία Πρασίνων και Εργατικού Κόμματος, με επικεφαλής τον Φρανς Τίμερμανς): Προτείνει φιλόδοξες κλιματικές πολιτικές, κοινωνική ενίσχυση των πιο ευάλωτων, προοδευτικές μεταρρυθμίσεις στον χώρο εργασίας και φιλοευρωπαϊκό προσανατολισμό.
• VVD (Φιλελεύθεροι, πρώην κόμμα του Μαρκ Ρούτε): Εκφράζει την κεντροδεξιά, υποστηρικτές της αγοράς, σταδιακής μείωσης των φόρων και ελεγχόμενης μετανάστευσης.
• NSC (Νέο Κοινωνικό Συμβόλαιο, Πέτερ Όμτσιχτ): Κεντρώα πλατφόρμα με έμφαση στη διαφάνεια του κράτους, θεσμικές μεταρρυθμίσεις και την κοινωνική δικαιοσύνη.
• D66 (Δημοκράτες ’66): Στήριξη σε φιλελεύθερες, οικολογικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις.
• CDA (Χριστιανοδημοκράτες): Στροφή στον παραδοσιακό χριστιανικό κοινωνικό λόγο, αυστηρή μεταναστευτική πολιτική και συγκρατημένη κλιματική πολιτική.
  Εικόνα των δημοσκοπήσεων

Οι δημοσκοπήσεις των τελευταίων ημερών καταγράφουν προβάδισμα για το PVV του Βίλντερς, χωρίς σαφή αυτοδυναμία. Ακολουθούν κατά σειρά αμφίρροπα GroenLinks-PvdA, VVD και NSC, με μικρές διαφορές που θα καθορίσουν τις διαπραγματεύσεις. Παραδοσιακά κόμματα όπως το CDA και το D66 εμφανίζουν συρρίκνωση, ενώ καταγράφεται άνοδος μικρότερων κομμάτων, γεγονός που δυσκολεύει περαιτέρω τον σχηματισμό πλειοψηφικού συνασπισμού.

Ο ακόλουθος πίνακας παρουσιάζει  τις εκτιμώμενες έδρες,  τα ποσοστά για κάθε κόμμα το 2025, καθώς και τη μεταβολή εδρών σε σχέση με τις εκλογές του 2019.

Τα δεδομένα δείχνουν σημαντική άνοδο για το PVV και νέες δυνάμεις όπως το NSC και το BBB, σημαντική πτώση για VVD (κόμμα του Μαρκ Ρούττε) και SP (κόμμα του Φράντς Τίμερμανς), ενώ τα παραδοσιακά κόμματα χάνουν το μονοπώλιο τους στην κατανομή εδρών.

Το Ουκρανικό στην προεκλογική ατζέντα

Το ζήτημα της Ουκρανίας είναι έντονα παρόν στις προεκλογικές συζητήσεις στην Ολλανδία. Η συζήτηση περιστρέφεται τόσο γύρω από την έκταση της ολλανδικής υποστήριξης στην πολεμική προσπάθεια του Προέδρου Ζελένσκι όσο και γύρω από την αντιπαράθεση σχετικά με το αυξανόμενο βάρος της στρατιωτικής βοήθειας και της βοήθειας για την ανοικοδόμηση.

Αλλά, ενώ η υποστήριξη για την Ουκρανία παραμένει ευρεία σε κυβερνητικό και πολιτικό επίπεδο, υπάρχει ένα αξιοσημείωτο τμήμα της ολλανδικής κοινωνίας που είναι κρίσιμο, ειδικά όσον αφορά την κλίμακα των αμυντικών δαπανών. Δημόσιες διαμαρτυρίες διοργανώνονται περιοδικά στη Χάγη και σε άλλες πόλεις, με τους διαδηλωτές να αναφέρονται στην αύξηση των αμυντικών δαπανών και την περαιτέρω στρατιωτική βοήθεια, ενώ ορισμένες ομάδες αυτοπροσδιορίζονται ως «ειρηνευτικοί συνασπισμοί» αλλά υψώνουν συνθήματα τόσο κατά του ΝΑΤΟ όσο και κατά του Ζελένσκι.

Οι σχετικές δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η εμπιστοσύνη στον Β. Ζελένσκι μεταξύ των Ολλανδών είναι μέτρια θετική και έχει ενισχυθεί από το 2024, υψηλότερη από τον μέσο όρο της ΕΕ[. Ωστόσο, η κριτική αυξάνεται καθώς το κόστος αυξάνεται και τα ανταγωνιστικά πολιτικά κόμματα -ειδικά της δεξιάς (όπως το PVV/Wilders)- ζητούν μείωση ή έλεγχο των επιπέδων βοήθειας.

Τα περισσότερα κυρίαρχα κόμματα (VVD, GroenLinks-PvdA, D66, CDA) εξακολουθούν να υποστηρίζουν την Ουκρανία και δικαιολογούν τις δαπάνες ως απαραίτητες για την ευρωπαϊκή ασφάλεια και τις διεθνείς υποχρεώσεις της Ολλανδίας. Τα πιο λαϊκιστικά ή ακροδεξιά κόμματα αμφισβητούν αυτή τη συναίνεση, καθιστώντας την πολωτικό ζήτημα της προεκλογικής εκστρατείας, αλλά σίγουρα δευτερεύον έναντι των ζητημάτων της στέγασης και της υγειονομικής περίθαλψης.

Ποιος θα είναι ο επόμενος πρωθυπουργός;

Η απάντηση παραμένει ανοιχτή. Ο Γκερτ Βίλντερς (PVV) προηγείται στις δημοσκοπήσεις, αλλά ο αποκλεισμός του από την πλειοψηφία των άλλων κομμάτων σε ενδεχόμενο συνασπισμό δημιουργεί έντονες αβεβαιότητες.

Οι επικεφαλής των GroenLinks-PvdA (Τίμερμανς), VVD και κυρίως ο Όμτσιχτ του NSC εμφανίζονται επίσης ως πιθανές προσωπικότητες συναίνεσης — εφόσον επιτευχθούν συνεννοήσεις στη βάση προγραμματικών συγκλίσεων. Επομένως, τα μετεκλογικά παζάρια θα είναι καθοριστικά και ο τελικός πρωθυπουργός μπορεί να μην ανήκει καν στο ισχυρότερο κόμμα.

Η ειδησεογραφία από μεγάλα ολλανδικά και ευρωπαϊκά μέσα όπως το RTL, το NOS, το NRC και το Euronews επιβεβαιώνει τη ρευστότητα της πολιτικής σκηνής, με το στεγαστικό, το μεταναστευτικό και την οικονομική ασφάλεια να απασχολούν κυρίως τους εκλογείς.

Το σύστημα της ήπιας αναλογικής και ο πρωτοφανής πολιτικός κατακερματισμός προϊδεάζουν για μακρές και σκληρές διαπραγματεύσεις έως ότου βρεθεί συμβιβαστική λύση για την πρωθυπουργία και την κυβερνητική πλατφόρμα. Αλλά, οι Ολλανδοί είναι συνηθισμένοι – αν όχι και εθισμένοι – σε αυτή τη διαδικασία.