Το Παλαιό Εθνικό Τυπογραφείο: Η ιστορία του κτιρίου που θα μετατραπεί σε χώρο πολιτισμού

Το κτίριο του Παλαιού Εθνικού Τυπογραφείου που βρίσκεται μεταξύ των οδών Σταδίου 46, Σανταρόζα και Αρσάκη και γειτνιάζει με την πλατεία Δικαιοσύνης, χτίστηκε το 1834 από τον Βαυαρό αρχιτέκτονα Joseph Hoffer για να στεγάσει το βασιλικό Τυπογραφείο και Λιθογραφείο.

Το 1844, ο όροφος μετατράπηκε σε κατοικία του διευθυντή. Το αρχικό σχέδιο ήταν σε σχήμα Π, στο μέσον της πρόσοψης του οποίου υψωνόταν ένας μικρότερος όροφος, που αποτεφρώθηκε από πυρκαγιά το 1854. Το κτίριο μετά από πρόχειρες επισκευές για αρκετές δεκαετίες παρέμεινε μονώροφο.

Το 1905 νέο κτίριο ανεγείρεται για το Εθνικό Τυπογραφείο σε σχέδια του αρχιτέκτονα Κ. Βελλίνη. Tο 1907, το Εθνικό πλέον Τυπογραφείο, μεταστεγάστηκε στη σημερινή του έδρα, επί της οδού Καποδιστρίου και το παλαιό κτήριο άρχισε να στεγάζει υπηρεσίες του Πρωτοδικείου Αθηνών.

Βάσει σχεδίων του αρχιτέκτονα Φοίβου Ζούκη, το 1931-32, προστέθηκε σε αυτό δεύτερος όροφος (πλήρης) και αναμορφώθηκαν οι όψεις του, προκειμένου να στεγαστούν υπηρεσίες του Πρωτοδικείου Αθηνών. Από το 1931 μέχρι σήμερα το κτίριο διατηρεί την ίδια μορφή: Είναι το μόνο από τα πρώτα δημόσια κτίρια της Αθήνας ως πρωτεύουσας του έτους 1834 που είχε απομείνει ως αρχιτεκτονική κληρονομιά και μέχρι σήμερα δεν είχε αξιοποιηθεί όπως αρμόζει στην ιστορία του.

Το 1984 με απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού, κηρύχθηκε ιστορικό διατηρητέο μνημείο ως έργο τέχνης. Kατεδαφίστηκαν οι προσθήκες του οικοδομικού τετραγώνου και διατηρήθηκε μόνο το κυρίως διώροφο κτίριο, το οποίο έχει ενσωματωμένο το ισόγειο του αρχικού κτίσματος του 1835, αλλά διατηρεί την εκλεκτικιστική μορφή που απέκτησε το 1932.

Παρότι αποκαταστήθηκε, παρέμεινε για χρόνια χωρίς χρήση. Aπό τον Σεπτέμβριο έως τον Νοέμβριο του 2021 το κτίριο ήταν ένα από τα τρία της πρωτεύουσας, που φιλοξένησε την 7η Μπιενάλε της Αθήνας ECLIPSE.

Μετά από χρόνια αχρηστίας, το κτίριο παραχωρήθηκε δωρεάν για 25 χρόνια με προγραμματική σύμβαση που υπογράφηκε σήμερα, 27 Απριλίου 2023, από το Ταμείο Χρηματοδότησης Δικαστικών Κτιρίων στον Δήμο Αθηναίων, που αναλαμβάνει και την υποχρέωση της αποκατάστασης και ανάδειξής του, προκειμένου να μετατραπεί σε χώρο φιλοξενίας εκθέσεων, πολιτιστικών και καλλιτεχνικών εκδηλώσεων, υπό την “ομπρέλα” του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του δήμου.

Με πληροφορίες από: Μαρία Δανιήλ, ΕΘΝΙΚΟ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ (ΠΑΛΑΙΟ), στο Βακαλοπούλου Μ., Δανιήλ Μ., Λαμπρόπουλος Χ., Φασουράκης Η. (επιμ.), 2017, Βιομηχανικά Δελτία Απογραφής, Δήμος Αθηναίων