Η Ελίζαμπεθ  67 ετών, είχε μόλις αφήσει πίσω της μια μακροχρόνια σχέση και μια ζωή ολόκληρη σε μια πόλη που δεν την ένιωθε δική της. Η μετακόμιση και η μοναξιά των πρώτων εβδομάδων την έκαναν να αναζητήσει μια νέα αρχή – λίγη συντροφικότητα, έστω και διαδικτυακή. Εκεί γνώρισε τον «Σαμ», έναν άνδρα που παρουσιαζόταν ως μηχανικός σε πετρελαϊκή πλατφόρμα. Η επικοινωνία τους ξεκίνησε αθώα, με σύντομες καθημερινές ανταλλαγές μηνυμάτων. Γρήγορα όμως η επαφή πήρες έναν πιο ρομαντικό και σταθερό ρυθμό.

Ο «Σαμ» μοιράστηκε προσωπικές δυσκολίες – μια κόρη από έναν κακό γάμο, ένα απαιτητικό έργο στο εξωτερικό, μικρά προβλήματα υγείας. Εκείνη πίστεψε πως είχε απέναντί της έναν άνθρωπο ψυχικά κουρασμένο αλλά ευγενικό, κάποιον που ήθελε απλώς μια ευκαιρία για να σταθεί ξανά στα πόδια του.

Στην αρχή ήταν μια δωροεπιταγή για να αγοράσει το υλικό που χρειαζόταν για τη δουλειά του. Φάνηκε τότε μια μικρή, ευγενική χειρονομία.

Οι ανάγκες όμως πολλαπλασιάστηκαν. Μια καθυστέρηση σε εξοπλισμό της πλατφόρμας, ένα πρόβλημα με ένα τάνκερ, μια ξαφνική ιατρική περιπέτεια, η «σωτηρία» της κόρης του. Κάθε φορά, το αίτημα παρουσιαζόταν ως επείγον και προσωρινό. Κάθε φορά, η Ελίζαμπεθ αισθανόταν πως βοηθούσε έναν άνθρωπο με τον οποίο είχε αρχίσει να δένεται πραγματικά. Μέχρι που βρέθηκε να έχει δώσει σχεδόν όλες τις οικονομίες της – ακόμη και οικογενειακά κοσμήματα.

Όταν οι γιοί της κατάλαβαν τι συνέβαινε, τη βοήθησαν να συνειδητοποιήσει ότι ο «Σαμ» δεν υπήρχε. Το σοκ ήταν διπλό: δεν χάθηκαν μόνο χρήματα· χάθηκε και μια σχέση που για την ίδια είχε αποκτήσει υπόσταση. Η υπόθεσή της δείχνει πως οι ρομαντικές απάτες δεν συμβαίνουν σε αφελείς ανθρώπους, αλλά σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη για σύνδεση. Και πως μπορούν να στοχεύσουν οποιονδήποτε, αρκεί να είναι ευάλωτος.

Πώς γεννιέται μια ρομαντική απάτη

Οι ρομαντικές απάτες αποτελούν μια από τις ταχύτερα αυξανόμενες μορφές διαδικτυακής εξαπάτησης. Πρόκειται για σχέσεις που ξεκινούν με φαινομενική τρυφερότητα και προσοχή, αλλά σταδιακά μετατρέπονται σε μηχανισμούς χειραγώγησης. Οι δράστες χτίζουν προφίλ που δείχνουν ότι είναι ελκυστικά, ειλικρινή ή ιδιαίτερα ευγενικά πρόσωπα. Συχνά δηλώνουν ότι βρίσκονται στο εξωτερικό, ότι εργάζονται σε απαιτητικές συνθήκες ή ότι αντιμετωπίζουν οικογενειακές δυσκολίες. Όλα αυτά δημιουργούν το κατάλληλο έδαφος για συναισθηματικό δέσιμο χωρίς πραγματική δυνατότητα επαλήθευσης.

Τα στάδια της χειραγώγησης

Τα στάδια της απάτης είναι συνήθως επαναλαμβανόμενα.

Αρχικά εμφανίζεται μια πολύ συχνή καθημερινή επικοινωνία, που δίνει στο θύμα την αίσθηση ότι έχει βρει έναν άνθρωπο που το καταλαβαίνει. Ακολουθεί μια γρήγορη κλιμάκωση συναισθημάτων, με συνεχή μηνύματα ενδιαφέροντος, φροντίδας και θαυμασμού. Οι δράστες αξιοποιούν αυτό το κλίμα για να ενισχύσουν μια ψευδαίσθηση οικειότητας:

• προσωπικές εξομολογήσεις,
• περιγραφές δύσκολων καταστάσεων,
• αναφορές σε οικογενειακά τραύματα.

Στη συνέχεια, η αφήγηση μετατοπίζεται σταδιακά σε πρακτικές δυσκολίες. Μια καθυστέρηση, ένα ταξίδι που «κόλλησε», μια αναποδιά στη δουλειά. Η βοήθεια που ζητείται στην αρχή είναι μικρή και φαίνεται απολύτως λογική. Στη συνέχεια όμως οι απαιτήσεις αυξάνονται. Οι απατεώνες γνωρίζουν ότι όσο περισσότερο εμπλέκεται συναισθηματικά το θύμα, τόσο δυσκολότερο είναι να αμφισβητήσει την αυθεντικότητα του άλλου.

Η ψυχολογία των θυμάτων

Οι ειδικοί τονίζουν ότι η ευαλωτότητα δεν συνδέεται με την ηλικία ή την νοημοσύνη. Συνδέεται με την ανθρώπινη ανάγκη για συντροφικότητα: μια πρόσφατη απώλεια, μια μετακόμιση, μια περίοδος μοναξιάς. Εκεί ακριβώς όπου υπάρχει ανάγκη για φροντίδα, ανοίγει συχνά και ο δρόμος για εκμετάλλευση.

Τα σημάδια που προειδοποιούν

Τα σημάδια κινδύνου υπάρχουν επαναλαμβάνονται σχεδόν απαράλλαχτα σε όλες τις υποθέσεις:

• Η πολύ γρήγορη συναισθηματική προσκόλληση από την πλευρά τους
• Η επίμονη αδυναμία να συναντηθείτε δια ζώσης, παρά τις υποσχέσεις
• Η συνεχής επίκληση κάποιας «επείγουσας ανάγκης»
• Η πίεση – άμεση ή έμμεση – για οικονομική βοήθεια
• Η προσπάθεια να σας ενοχοποιήσουν όταν εκφράζετε αμφιβολίες ή θέτετε λογικές ερωτήσεις

Είναι ένα μοτίβο που δείχνει όχι απλώς μια ψεύτικη ταυτότητα, αλλά μια μεθοδική στρατηγική χειρισμού.

Γιατί οι ρομαντικές απάτες μάς αφορούν όλους

Καμία ηλικία, κοινωνική τάξη ή επίπεδο μόρφωσης δεν αποτελεί προστατευτικό παράγοντα. Η απάτη συνήθως οργανώνεται από διεθνείς εγκληματικές ομάδες μέσω ιστοσελίδων γνωριμιών και κοινωνικών δικτύων. Οι απατεώνες δεν αναζητούν απλά «αφελείς», αλλά ανθρώπους σε μεταβατικές περιόδους – εκεί όπου η ανάγκη για σύνδεση μπορεί να υπερκεράσει την καχυποψία. Συνήθως οι δράστες προτιμούν μορφωμένες γυναίκες, μεσαίας ηλικίας, σε εφαρμογές γνωριμιών.

Πώς μπορεί να προστατευθεί κάποιος

Η προστασία απαιτεί ενημέρωση και εγρήγορση:

• Η επαλήθευση των στοιχείων και όσων σας λένε
• Η συζήτηση με φίλους ή μέλη της οικογένειας πριν προχωρήσετε
• Η προσοχή σε προφίλ που δείχνουν «πολύ καλά για να είναι αληθινά»
• Η επιφύλαξη απέναντι σε επίμονα ή επαναλαμβανόμενα αιτήματα οικονομικής ενίσχυσης

Τα παραπάνω είναι πρακτικά βήματα που μπορούν να αποτρέψουν την απάτη. Η επίγνωση ότι μια διαδικτυακή σχέση χρειάζεται χρόνο και πραγματική επαφή για να αναπτυχθεί είναι επίσης ουσιαστική.

Ανάμεσα στη σύνδεση και την εκμετάλλευση

Μια επαφή που αρχίζει διαδικτυακά έχει τη δυνατότητα να γίνει αληθινή σχέση. Όμως οι ρομαντικές απάτες υπενθυμίζουν ότι η εμπιστοσύνη δεν πρέπει να προηγείται της γνώσης. Η ιστορία της Ελίζαμπεθ όπως και πολλές άλλες, δείχνει πως η εξαπάτηση χτίζεται αργά, σταθερά και αθόρυβα. Η ενημέρωση, η προσοχή και η σύνδεση με ανθρώπους του πραγματικού κύκλου ζωής μπορούν να λειτουργήσουν ως η πιο ουσιαστική προστασία.

Οι ρομαντικές απάτες αποτελούν πλέον μία από τις ταχύτερα αυξανόμενες μορφές ηλεκτρονικής απάτης. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι οι οικονομικές ζημιές κυμαίνονται από μερικές χιλιάδες μέχρι πενταψήφια ποσά, με συχνές μεταφορές χρημάτων μέσω τραπεζών, κρυπτονομισμάτων ή προπληρωμένες κάρτες αγορών — ποσά που συνήθως δεν ανακτώνται.Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η πίεση προς τράπεζες και ρυθμιστικές αρχές να ενισχύσουν τα συστήματα προστασίας αυξάνεται, καθώς το φαινόμενο επεκτείνεται και αγγίζει ολοένα και περισσότερους ανθρώπους.

Πηγή: The Guardian, Verywellmind

Σχετικά άρθρα:

• Διαδικτυακές απάτες: Επιτήδειοι χρησιμοποιούν νέα τεχνολογικά μέσα – Τι να προσέχετε
• Τι είναι η χρόνια μοναξιά και πώς να την αντιμετωπίσετε