Πώς να στηρίξετε ένα ντροπαλό παιδί

Η συστολή είναι κάτι που αισθανόμαστε ή είναι χαρακτηριστικό της προσωπικότητάς μας; Σύμφωνα με νέα μελέτη, μπορεί να ισχύουν και τα δύο.

Είτε αποτελεί μέρος της προσωπικότητας του παιδιού σας είτε είναι απλώς κάτι που νιώθει όταν βρίσκεται με αγνώστους, αποτελεί χαρακτηριστική εμπειρία, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση της Εταιρείας για την Έρευνα της Ανάπτυξης του Παιδιού (Society for Research in Child Development, SRCD).

«Η συστολή εκφράζεται με φόβο και νευρικότητα όταν κάποιος βρίσκεται σε νέες κοινωνικές καταστάσεις ή στο επίκεντρο της προσοχής», λέει η κύρια συγγραφέας της μελέτης, Κρίστι Πουλ, μεταδιδακτορική υπότροφος στο Πανεπιστήμιο Μπροκ, στο Οντάριο του Καναδά, όπου μελετάει την κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών.

Οι ερευνητές που συμμετείχαν στη μελέτη έφεραν στο εργαστήριο 152 παιδιά ηλικίας επτά και οκτώ ετών και τους είπαν ότι θα εκφωνούσαν ομιλία, την οποία θα μαγνητοσκοπούσαν και θα την έδειχναν σε άλλα παιδιά.

Οι γονείς κατέγραφαν το επίπεδο της συστολής των παιδιών μέχρι την πραγματοποίηση της μελέτης, ενώ οι ερευνητές παρακολουθούσαν τα παιδιά για δείγματα νευρικότητας, όπως το να αποστρέφουν το βλέμμα, τις σωματικές αντιδράσεις τους μέσω ηλεκτροκαρδιογραφήματος, και τη συναισθηματική τους κατάσταση σύμφωνα με το πόσο αγχωμένα έλεγαν τα παιδιά ότι ένιωθαν, σύμφωνα με την Πουλ.

Όπως κατέδειξε η μελέτη, περίπου το 10% των παιδιών είχε υψηλά επίπεδα στρες όταν εκφωνούσε την ομιλία, ενώ εμφάνισε κι ένα μοτίβο σχετικά υψηλών επιπέδων συστολής με τον καιρό, σύμφωνα με τους γονείς τους. Αυτό συνιστά απόδειξη πως η συστολή ίσως αποτελεί στοιχείο της ιδιοσυγκρασίας των συγκεκριμένων παιδιών, προσθέτει η Πουλ.

Σχεδόν το 25% των συμμετεχόντων δεν καταγράφηκε ως ντροπαλό από τους γονείς, αλλά εμφάνισε υψηλότερο επίπεδο κοινωνικού στρες εξαιτίας της ομιλίας, λέει η Πουλ.

«Η συστολή ως αντίδραση σε μια ομιλία είναι μια σχετικά συνήθης εμπειρία για τα παιδιά αυτής της ηλικίας. Ωστόσο, για μια μικρότερη ομάδα παιδιών που είναι ιδιοσυγκρασιακά ντροπαλά, το να βρίσκονται στο επίκεντρο της προσοχής ίσως είναι στρεσογόνο σε διάφορα χωροχρονικά πλαίσια», σημειώνει η Πουλ.

Η μελέτη αυτή είχε κάποιους περιορισμούς, ειδικά το γεγονός ότι τα παιδιά που συμμετείχαν ήταν κυρίως λευκά, από το ίδιο κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο, τονίζει η Κοραλί Περέζ-Έντγκαρ, αναπληρώτρια διευθύντρια του Ινστιτούτου Κοινωνικών Ερευνών του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια και καθηγήτρια Ψυχολογίας.

«Χρειαζόμαστε μελέτες με μεγαλύτερο δείγμα, με περισσότερη ποικιλομορφία, που θα μας βοηθήσουν να διακρίνουμε την ανάδυση ομάδων σε διάφορες κοινότητες, ώστε να παρακολουθούμε την εξέλιξη των παιδιών στο πέρασμα του χρόνου», λέει η Περέζ-Έντγκαρ.

Είναι κακό πράγμα η συστολή;

Η συστολή δεν εκτιμάται πάντα σε κοινωνικό επίπεδο όσο η εξωστρέφεια· αλλά αυτό δεν σημαίνει πως υπάρχει πρόβλημα, σημειώνει η Περέζ-Έντγκαρ.

«Στη Δύση, υπάρχει η τάση να εκτιμούμε τα πληθωρικά, κοινωνικά άτομα. Πρέπει να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να σκεφτούμε το μεγάλο εύρος των ανθρώπινων χαρακτηριστικών και της μοναδικής συμβολής του καθενός από αυτά», προσθέτει.

Όλοι μας μπορεί να νιώσουμε συστολή ανάλογα με τις συνθήκες. Κι εκείνοι που είναι ιδιαίτερα ντροπαλοί συχνά έχουν ευτυχισμένη κοινωνική ζωή – απλώς δεν είναι τα πιο ζωηρά άτομα σε μια αίθουσα με κόσμο, λέει χαρακτηριστικά η Περέζ-Έντγκαρ.

Ωστόσο, θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί. Από τα ιδιαιτέρως ντροπαλά παιδιά, περίπου τα μισά θα αναπτύξουν αγχώδη διαταραχή, σύμφωνα με την ίδια.

«Όταν τα παιδιά δεν μπορούν να ξεπεράσουν τη συστολή τους και δυσκολεύονται να λειτουργήσουν στο σχολείο, να κάνουν φίλους ή να συμμετέχουν σε συνήθεις δραστηριότητες, προκαλείται ανησυχία. Τότε είναι που οι γονείς θα πρέπει να παρέμβουν», αναφέρει η Περέζ-Έντγκαρ. 

Όπως σημειώνει, η συστολή αυτή καθαυτή δεν αποτελεί πρόβλημα, αλλά οι οικογένειες θα πρέπει να έχουν τον νου τους για ενδείξεις άγχους, ειδικά αν τα παιδιά τους είναι ντροπαλά.

«Ωστόσο, είναι σημαντικό να πούμε πως δεν είναι όλα τα ντροπαλά παιδιά ίδια και ότι πολλά από αυτά γίνονται ισορροπημένοι ενήλικες», σημειώνει από την πλευρά της η Πουλ.

Πώς να στηρίξετε ένα ντροπαλό παιδί

Εάν το παιδί σας, επειδή αγχώνεται, αποφεύγει καταστάσεις που είναι σημαντικές ή θα τις απολάμβανε, ίσως είναι ώρα να επέμβετε, λέει η δρ Έρικα Τσιαπίνι, παιδοψυχολόγος στο Παιδιατρικό Κέντρο Τζονς Χόπκινς στη Βαλτιμόρη των ΗΠΑ.

Αυτό ίσως εκδηλώνεται με το «να μη μιλάει στην τάξη, να δυσκολεύεται να κάνει φιλίες και να μη συμμετέχει σε δραστηριότητες τις οποίες υπό άλλες συνθήκες θα ευχαριστιόταν», λέει η ίδια.

Αντί να χαρακτηρίσετε ένα παιδί ως συνεσταλμένο, περιγράψτε τι βλέπετε και κανονικοποιήστε τα συναισθήματά του, συμβουλεύει η Τσιαπίνι.

Μπορείτε να πείτε κάτι όπως: «Μου φαίνεσαι λίγο ανήσυχος ή αβέβαιος για το ποιος είναι αυτός / για το τι να πεις. Είναι η πρώτη φορά που τον συναντάς και ίσως να νιώθεις λίγο άβολα».

Στη συνέχεια, ενθαρρύνετε το παιδί να συμμετέχει όταν εκείνο νιώσει έτοιμο, με τη διαβεβαίωση ότι θα είστε εκεί για να το στηρίξετε.

Όσο περισσότερο αποφεύγουμε καταστάσεις, τόσο περισσότερο άγχος θα μας προκαλούν στο μέλλον, και ίσως να είναι ακόμα πιο δύσκολα τα πράγματα την επόμενη φορά, λέει η Τσιαπίνι. Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να σπρώχνουμε το παιδί μας στα βαθιά.

«Θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση σταδιακά. Για παράδειγμα, ενθαρρύνετε γι’ αρχή το παιδί σας να κοιτάξει στα μάτια το άλλο άτομο, προτού να περιμένετε να κάνει ερωτήσεις», σημειώνει η ίδια.

Σε περίπτωση που εκτιμάτε πως αυτή η συμπεριφορά δυσκολεύει το παιδί σας, μπορείτε να απευθυνθείτε στον παιδίατρό σας ή τον σχολικό σύμβουλο, οι οποίοι θα σας κατευθύνουν, λέει η Τσιαπίνι.

Σύμφωνα με την ίδια, υπάρχουν θεραπείες με ή χωρίς φαρμακευτική αγωγή που βοηθούν πολύ παιδιά κι εφήβους με άγχος.

Πηγή: CNN