Νόμπελ Χημείας 2023: Απονέμεται σε τρεις επιστήμονες για την ανακάλυψη και σύνθεση των κβαντικών τελειών

Η Βασιλική Σουηδική Ακαδημία Επιστημών αποφάσισε να απονείμει το Νόμπελ Χημείας 2023 στους Moungi G. Bawendi, Louis E. Brus και Alexei I. Ekimov «για την ανακάλυψη και τη σύνθεση των κβαντικών τελειών».

BREAKING NEWS
The Royal Swedish Academy of Sciences has decided to award the 2023 #NobelPrize in Chemistry to Moungi G. Bawendi, Louis E. Brus and Alexei I. Ekimov “for the discovery and synthesis of quantum dots.” pic.twitter.com/qJCXc72Dj8

— The Nobel Prize (@NobelPrize) October 4, 2023

Το βραβείο Νόμπελ Χημείας 2023 επιβραβεύει την ανακάλυψη και την ανάπτυξη των κβαντικών τελειών (ή κουκκίδων), νανοσωματιδίων τόσο μικροσκοπικών που το μέγεθός τους καθορίζει τις ιδιότητές τους.

Τα σωματίδια αυτά έχουν μοναδικές ιδιότητες και τώρα διαχέουν το φως τους από τις οθόνες τηλεόρασης και τις λάμπες LED. Καταλύουν χημικές αντιδράσεις και το διαυγές φως τους μπορεί να φωτίσει τον καρκινικό ιστό για έναν χειρουργό.

Οι ερευνητές έχουν χρησιμοποιήσει κυρίως τις κβαντικές τελείες για να δημιουργήσουν έγχρωμο φως. Πιστεύουν ότι στο μέλλον οι κβαντικές τελείες μπορούν να συμβάλουν σε εύκαμπτα ηλεκτρονικά, σε μικροσκοπικούς αισθητήρες, σε λεπτότερες ηλιακές κυψέλες και ίσως σε κρυπτογραφημένη κβαντική επικοινωνία.

Το 1993, ο βραβευμένος χημικός Moungi Bawendi έφερε επανάσταση στις μεθόδους κατασκευής κβαντικών τελειών, καθιστώντας την ποιότητά τους εξαιρετικά υψηλή – ζωτική προϋπόθεση για τη χρήση τους στη σημερινή νανοτεχνολογία.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, οι φετινοί βραβευθέντες χημικοί Louis Brus και Alexei Ekimov κατάφεραν να δημιουργήσουν – ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλον – κβαντικές τελείες, οι οποίες είναι νανοσωματίδια τόσο μικροσκοπικά που τα κβαντικά φαινόμενα καθορίζουν τα χαρακτηριστικά τους.

Σήμερα οι κβαντικές τελείες αποτελούν σημαντικό μέρος της εργαλειοθήκης της νανοτεχνολογίας. Οι βραβευμένοι με το Νόμπελ Χημείας 2023 υπήρξαν όλοι πρωτοπόροι στην εξερεύνηση του νανοκόσμου.

Θυμίζουμε ότι το Νόμπελ Χημείας 2022 είχε απονεμηθεί στους Carolyn R. Bertozzi, Morten Meldal και K. Barry Sharpless «για την ανάπτυξη της κλικ χημείας και της βιοορθογωνικής χημείας».

Το Νόμπελ Χημείας στην Ιστορία

• 114 Νόμπελ Χημείας έχουν απονεμηθεί συνολικά από το 1901.
• 63 βραβεία χημείας έχουν δοθεί σε έναν μόνο βραβευμένο.
• Σε 8 γυναίκες έχει απονεμηθεί το βραβείο χημείας μέχρι τώρα, στις δύο από αυτές το 2020, ενώ άλλες 2 ανήκουν στην ίδια οικογένεια: Οι Κιουρί έκαναν τα Νόμπελ να μοιάζουν οικογενειακή υπόθεση!
• 2 άτομα, ο Frederick Sanger και ο Barry Sharpless, έχουν βραβευθεί δύο φορές με το βραβείο χημείας.
• Ο νεότερος Νομπελίστας Χημείας ήταν 35 ετών (ο Φρεντερίκ Ζολιό το 1935, μαζί με τη γυναίκα του Ιρέν Ζολιό-Κιουρί)
• Ο γηραιότερος Νομπελίστας Χημείας ήταν 97 ετών (ο John B. Goodenough το 2019, ο οποίος κατέχει και το ρεκόρ προχωρημένης ηλικίας για όλες τις κατηγορίες Νόμπελ).