Κάιζεν: Ο βάτραχος και η δύναμη των μικρών βημάτων

Κάποτε δυο βάτραχοι έχασαν τον δρόμο τους και έπεσαν σε μια καρδάρα με γάλα. Φοβήθηκαν ότι θα πνίγονταν και προσπάθησαν να κολυμπήσουν ως την άκρη του βαρελιού για να μπορέσουν να πηδήξουν έξω. Το γάλα όμως είχε πολλά λιπαρά, ήταν πηχτό, δεν μπορούσαν να προχωρήσουν και βυθίζονταν συνέχεια. Τελικά ο ένας κουράστηκε και εγκατέλειψε. «Δεν έχει νόημα», είπε, «δεν θα βγούμε ποτέ από δω μέσα» και βυθίστηκε στην παχιά κρέμα. Ο άλλος έχασε για λίγο το κουράγιο του αλλά στη συνέχεια σκέφτηκε: «Όσο είμαι ακόμα ζωντανός, ας συνεχίσω να κουνάω τα πόδια μου». Και αυτό ακριβώς έκανε ·  δεξί ποδαράκι, αριστερό ποδαράκι, ώρες ολόκληρες. Και ξαφνικά πάτησε σε στέρεο έδαφος. Το γάλα από το συνεχές χτύπημα είχε γίνει βούτυρο. Έτσι, με ένα ωραίο σάλτο, βρέθηκε έξω από την καρδάρα και προσγειώθηκε στο χέρι μιας πεντάμορφης κοπέλας…

Νομίζω ότι δεν θα μπορούσαμε να περιγράψουμε πιο απλά και παραστατικά τι είναι το κάιζεν και το πώς έρχονται μεγάλες αλλαγές μέσα από μικρά βήματα.

Από τις επιχειρήσεις στην ψυχολογία

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου η αμερικανική κυβέρνηση έπρεπε μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα να βελτιώσει την ποιότητα και την ποσότητα της βιομηχανικής παραγωγής, ώστε να καλυφθούν οι στρατιωτικές ανάγκες. Μια ομάδα οικονομολόγων, αφού συσκέφθηκε πολλές φορές, εξέδωσε τελικά ένα εγχειρίδιο για τη διαρκή βελτίωση της παραγωγής.

Η βασική ιδέα ήταν ότι ο κάθε εργαζόμενος της επιχείρησης, από τον χαμηλότερο έως τον υψηλότερο ιεραρχικά, θα μπορούσε να συνεισφέρει τις δικές του προτάσεις για μικρές βελτιώσεις. Και το εγχείρημα λειτούργησε.

Όταν, μετά τον πόλεμο ο στρατηγός Ντάγκλας Μακ Άρθρουρ ανέλαβε την ανοικοδόμηση της κατεστραμμένης Ιαπωνίας, εισήγαγε αυτή τη φιλοσοφία στην οικονομία της. Η ιδέα των μικρών βημάτων ενσωματώθηκε στην κοσμοθεωρία των Ιαπώνων, και εκφράσθηκε με τον όρο κάιζεν που μεταφράζεται ωςσυνεχής βελτίωση.

Παρά το ότι, στις ΗΠΑ η συγκεκριμένη μέθοδος σταμάτησε να χρησιμοποιείται, το κάιζεν αποτέλεσε τη βάση του οικονομικού θαύματος που συντελέστηκε στην Ιαπωνία και της επιτυχίας επιχειρήσεων, όπως η Toyota, οι οποίες υιοθέτησαν σταθερά τη φιλοσοφία των μικρών βημάτων.

Ωστόσο, το κάιζεν, δηλαδή η ιδέα να μην εγκαταλείπουμε τον στόχο μας και να δίνουμε χρόνο στην εξέλιξη μας, έχει πολλές εφαρμογές σε όλους τους τομείς της ζωής μας.  

Όπως στο παιδικό μυθιστόρημα Μόμο, όπου ο Μπέπο, ο οδοκαθαριστής δεν σκέφτεται ολόκληρο τον δρόμο που πρέπει να καθαρίσει, αλλά μόνο το επόμενο βήμα που έχει να κάνει με την σκούπα. Έτσι δεν τον πιάνει τρόμος και δεν παραλύει από το άγχος με τα χιλιόμετρα που απλώνονται μπροστά του.

Το κάιζεν μειώνει τον φόβο ότι δεν θα επιτύχουμε τον στόχο μας επειδή όταν τα βήματά μας είναι τόσο μικρά δεν ενεργοποιείται η έμφυτη αντίσταση του εγκεφάλου μας στην αλλαγή.

Η πρακτική του κάιζεν

• Μην κάνετε μεγαλεπήβολα σχέδια, οι στόχοι πρέπει να είναι μικροί ώστε να είναι αδύνατον να μην επιτευχθούν,
• βρείτε το πρώτο βήμα σ’ αυτό που θέλετε να πετύχετε και βάλτε το στο ημερήσιο πρόγραμμά σας,
• συνεχίστε με το δεύτερο μικρό βήμα, μετά με το επόμενο και βλέπετε,
• να επιμένετε  στο μικρό και άνετο βήμα,
• μπορείτε να σπάσετε τον στόχο που επιδιώκετε σε πολλούς μικρότερους στόχους και να προσαρμόσετε τη διαδικασία στους δικούς σας ρυθμούς,
• μην σταματάτε, κάποια στιγμή θα επιτύχετε τον στόχο σας.

Όταν καταφέρουμε να επιτύχουμε ένα στόχο, η ικανοποίηση που θα αντλήσουμε από αυτή τη διαδικασία θα έχει θετική επίδραση και σε άλλους τομείς της ζωής μας. Αν καταφέρουμε, όταν βρισκόμαστε σε κρίση, να στρέψουμε την προσοχή μας σε κάτι άλλο και μπορούμε να προσηλωθούμε σ’ αυτό με επιτυχία θα ενισχυθεί η προσωπική αίσθηση της αποτελεσματικότητάς μας και θα βρούμε τη δύναμη να ασχοληθούμε με το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε.

Και εδώ το μυστικό είναι η επιμονή, τα μικρά βήματα και το μεράκι. Δεν είναι τυχαίο ότι το πλέξιμο, το κέντημα, οι χειροτεχνίες γενικότερα, μας χαλαρώνουν και βελτιώνουν την αυτοεκτίμησή μας.

Νευροεπιστήμονες αναφέρουν ότι το πλέξιμο και η χειροτεχνία με νήματα, μπορούν να ενεργοποιήσουν περιοχές του εγκεφάλου που είναι σημαντικές για τη δημιουργία ηρεμίας. Συμβάλλουν επίσης στη βελτίωση της συναισθηματικής επεξεργασίας και στην καλύτερη λήψη αποφάσεων.

 Με τη βοήθεια του κάιζεν μπορείτε επίσης να καλλιεργήσετε την επιμονή σας, βήμα βήμα. Δεν χρειάζεται να είμαστε όλοι ιδιοφυΐες ή σούπερ επιτυχημένοι. Ας κάνουμε ότι καλύτερο μπορούμε, με τα εργαλεία που διαθέτουμε, στις δεδομένες συνθήκες, τη δεδομένη στιγμή.