Τις τελευταίες μέρες έχει επανέλθει στην επικαιρότητα με καταιγιστικό τρόπο το πρόβλημα του ενδο- (και έξω-) σχολικού εκφοβισμού (bullying). Γονείς καταγγέλλουν, μαθητές δημοσιοποιούν βίντεο περιστατικών, τα στόματα σπρώχνουν το ένα το άλλο να ανοίξουν για όλη αυτή τη βία που αντιμετωπίζουν εδώ και χρόνια πολλά παιδιά σχολικής ηλικίας στη χώρα μας. Και από την άλλη μεριά, εκπαιδευτικοί και διευθυντές δηλώνουν ανίκανοι να διαχειριστούν την κατάσταση, ποινικολόγοι ζητούν αυστηροποίηση των ποινών και «τα παιδιά να μάθουν να σέβονται» και όλοι αναζητούν κάποιον ενήλικο να αναλάβει τις ευθύνες του.
Το ότι χρειάστηκε να προηγηθεί μία έκρηξη για να ανοίξει το καπάκι και να δούμε πως η χύτρα βράζει εδώ και καιρό, δεν σημαίνει πως δεν το ξέραμε. Ούτε πως δεν υπάρχουν δοκιμασμένα εργαλεία στην κατεύθυνση της πρόληψης και άνθρωποι που δουλεύουν δεκαετίες προκειμένου να τα διαδώσουν.
Μία από αυτούς είναι και η εκπαιδευτικός Νίκη Ρουμπάνη από το Δίκτυο Γυναικών Ευρώπης, το οποίο «τρέχει» προγράμματα εκπαίδευσης και επιμόρφωσης εκπαιδευτικών για την πρόληψη και την εξάλειψη του bullying εδώ και 30 χρόνια.
Συνέντευξη στη Δάφνη Σκαλιώνη
«Αυτό που μπορούμε να ορίσουμε ως antibullying είναι ένα πνεύμα συμπερίληψης που να ξεκινάει από το σχολείο το ίδιο», εξηγεί η ίδια στο ertnews.gr.
«Για εμάς το πνεύμα της εκπαίδευσης είναι η βάση με την οποία θα καταπολεμήσουμε το bullying και όχι να ρίχνουμε το φταίξιμο σε παιδιά, γονείς, καθηγητές, αλλά στη μέθοδο προσέγγισης της γνώσης και της μόρφωσης».
«Οι καλοί μαθητές είναι το περιθώριο της αυλής και οι πρωταγωνιστές της αυλής είναι το περιθώριο της τάξης», αναφέρει χαρακτηριστικά για την διαχρονική κατάσταση που επικρατεί στα σχολεία. «Δεν εναρμονίζεται η δουλειά του σχολείου αυλή-τάξη, με τρόπο που κάθε παιδί να χαίρεται για τις δυνάμεις του και τις δυνατότητες του και να μπορεί να αναγνωρίζει αυτές των άλλων».
Όπως επισημαίνει η Νίκη Ρουμπάνη, η εκπαιδευτική διαδικασία πρέπει να προσαρμόζεται στα χαρίσματα των παιδιών, και να βοηθάει το κάθε παιδί να δυναμώσει και όχι να το βάζει σε μια προκρούστεια κλίνη και να του διδάσκει ότι «ο θάνατος σου, η ζωή μου»… Να αναγνωρίζει τα παιδιά που εμπνέουν, που δημιουργούν καλές σχέσεις, να βλέπει τα προσόντα και τα χαρίσματα του κάθε παιδιού, συμπεριληπτικά και όχι ανταγωνιστικά. «Το να είσαι καλός φίλος δεν έχει μικρότερη αξία από το να είσαι καλός στα μαθηματικά!», μας λέει.
Μια ιστορία τεχνογνωσίας για τη συμπερίληψη και τη συνύπαρξη στα σχολεία
«Η προσωπική μου εκπαίδευση ξεκίνησε στο Ισραήλ και τα Παλαιστινιακά εδάφη, στην έρημο Νεγκέβ, πάνω στη διαχείριση συγκρούσεων στα σχολεία. Οι δάσκαλοι εκεί, πέρα από τη διαχείριση των καθημερινών προβλημάτων, είχαν και πόλεμο. Και προσπαθούσαν να διδάξουν στα παιδιά ότι η ειρήνη είναι δυνατή, σε μια περιοχή όπου επί γενεές γινόταν πόλεμος».
Τα προγράμματα εκπαίδευσης εκπαιδευτικών για την ειρήνη, την πρόληψη συγκρούσεων και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, ξεκίνησαν στην Ελλάδα τη δεκαετία του ’90 με τεχνογνωσία που έφερε το Δίκτυο Γυναικών Ευρώπης από τον Καναδά και τη Σερβία. Έτσι ξεκίνησε ένα ταξίδι, στο οποίο προστέθηκαν στην πορεία πολλοί συνοδοιπόροι. Η Νίκη Ρουμπάνη μας αφηγείται:
«Πήγαμε στον Καναδά με ένα πρόγραμμα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου σε συνεργασία με τον τότε διευθυντή εκπαίδευσης του δήμου Περιστερίου Νίκο Κωνσταντινίδη για 15 μέρες. Φέραμε τεχνογνωσία από τον Καναδά, αλλά και από το Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου με την Nada Ignatovic-Savic, που ήταν συνεργάτιδα του Carl Rogers (της μη βίαιης επικοινωνίας).
Παράλληλα, κάποια νεαρά παιδιά εκπαιδεύτηκαν στις Βρυξέλλες ως peer educators (εκπαιδευτές συνομήλικοι) στην αλληλεπίδραση για την ειρηνική συνύπαρξη στο σχολείο, από την οργάνωση Αnti-Defamation League, που δημιουργήθηκε από ανθρώπους οι οποίοι ήξεραν ότι ο ρατσισμός και η επιθετικότητα ξεκινούν πάντα από τη δυσφήμιση.
Συνθέτοντας αυτήν την τεχνογνωσία, οργανώσαμε αρχικά ένα πρόγραμμα σε τρία σχολεία στο Περιστέρι. Κατόπιν το έργο επεκτάθηκε στην Κύπρο με Κύπριους εκπαιδευτικούς (Τουρκοκύπριους και Ελληνοκύπριους), τους οποίους εκπαιδεύσαμε στα Ανθρώπινα Δικαιώματα και την Διαχείριση Συγκρούσεων από το 2001 έως το 2007.
Εκεί συνεργαστήκαμε με το Ινστιτούτο Έρευνας για θέματα μετανάστευσης IRFAM (Institut de Recherche, Formation et Action sur les Migrations) όπου διευθυντές είναι ένας Έλληνας και ένας Τούρκος, ο Σπύρος Aμoρανίτης και ο Altay Manço, κοινωνικοί ψυχολόγοι και οι δύο.
Η Ελένη Κούρκουλα που ήταν τότε υφυπουργός Παιδείας με αρμοδιότητα την «Ολυμπιακή Παιδεία» μας είχε στηρίξει και ενσωματώσαμε σε αυτήν το δικό μας πρόγραμμα.
Η μεγάλη εμπειρία εκπαίδευσης συνεχίστηκε τότε με τεχνογνωσία από το Spacial Dynamics Institute των ΗΠΑ, ένα αντιρατσιστικό συμπεριληπτικό πρόγραμμα αθλητισμού που δημιούργησε ο Jaimen McMillan.
Με την τεχνογνωσία τέχνης, ψυχολογίας και μη ανταγωνιστικού αθλητισμού που συνθέσαμε ως Δίκτυο Γυναικών Ευρώπης, επιμορφώσαμε καθηγητές για να βάλουμε το πνεύμα της συμπερίληψης στους Ολυμπιακούς Αγώνες σαν Ολυμπιακό Πνεύμα – Ολυμπιακά Ιδεωδη, αλλά και σε κάθε σχολείο».
Οι επιμορφώσεις στα σχολεία
Στο Β’ Πειραματικό Γυμνάσιο Αθηνών και σε άλλα σχολεία που συνεργάστηκαν με το Δίκτυο Γυναικών Ευρώπης, δημιουργήθηκε περαιτέρω τεχνογνωσία πάνω σε γνωστές μεθόδους, όπως διαμεσολάβηση συνομηλίκων, «λιμανάκια» για παιδιά που έρχονται για πρώτη φορά στο σχολείο, κουτί παραπόνων για τους μαθητές…
«Αλλά χωρίς επιμόρφωση / εκπαίδευση των καθηγητών, αυτά δεν είναι εφικτό να εφαρμοστούν», υπογραμμίζει η κ. Ρουμπάνη.
Το Δίκτυο Γυναικών Ευρώπης διοργανώνει σε σταθερή βάση εδώ και τριάντα χρόνια επιμορφώσεις σε συνεργασία με την Ένωση Καθηγητών Εικαστικών Μαθημάτων, στα οποία εκπαιδεύονται κάθε χρόνο περίπου 300 άτομα.
Παράλληλα διοργανώνει προγράμματα επιμόρφωσης εκπαιδευτικών διαφόρων ειδικοτήτων και βαθμίδων ύστερα από αίτημα δικό τους ή του σχολείου τους. Με εργαλεία την τέχνη και τον αθλητισμό μαθαίνουν για τη διαχείριση συγκρούσεων, την αναγνώριση της διαφορετικότητας και την αρμονική συνύπαρξη.
Εκπαιδευτικοί και σχολεία που ενδιαφέρονται για διαδικτυακά σεμινάρια επιμόρφωσης για πρόληψη και εξάλειψη του bullying μπορούν να απευθύνονται στο Ελληνικό Δίκτυο Γυναικών Ευρώπης, στέλνοντας e-mail στο info@enowhumanrights.gr.
Τροφή για σκέψη: Μερικά ερωτήματα προς τους εκπαιδευτικούς
- Το πρώτο ερώτημα είναι αν εκπαιδευόμαστε για να συμβιβαζόμαστε οι ίδιοι και για να υπαγορεύουμε τον κοινωνικό συμβιβασμό ή για να κάνουμε δημιουργικές τομές και να ενθαρρύνουμε και να εμπνέουμε και τα παιδιά μας και τους μαθητές μας σε τέτοιες τομές.
Κάνουμε άραγε τις ερωτήσεις μας περιμένοντας έντιμη και θαρραλέα τοποθέτηση, ή διδάσκουμε τον συμβιβασμό γιατί πιστεύουμε ότι έτσι βοηθούμε περισσότερο;
2. Θέλουμε τους νέους να έχουν κριτική σκέψη;
Πόση αυτοπεποίθηση διαθέτουμε, πόσο εκτιμάμε τον εαυτό μας για να μπορέσουμε να θέσουμε σε δημόσια θέα τα ερωτήματα στα οποία κι εμείς ακόμα ψάχνουμε απαντήσεις, έτσι που να ανατρέψουμε τη δική μας αυθεντία για να διδάξουμε τη δημιουργική διαδικασία του αναστοχασμού και της αυτοκριτικής;
- Τι υποδείγματα στάσης προσφέρουμε;
Ο εκπαιδευτικός, όπως κι ο γονιός, περνάει με την στάση του κι όχι με τα λόγια του, το μήνυμα της συμμετοχικότητας ή της μη συμμετοχικότητας ωθώντας τα παιδιά να αλλάξουν στάση ζωής.
4. Πως μπορούμε να αναθεωρήσουμε τις μεθόδους μας;
Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι να αφυπνιστεί η συμμετοχικότητα. Συνήθως διδάσκουμε όπως διδαχτήκαμε.
Χρειαζόμαστε ένα βίωμα συνεργασίας σε κλίμα εμπιστοσύνης κι αλληλοσεβασμού, προκειμένου να αναπτύξουμε όχι μόνο γνώσεις αλλά και δεξιότητες ζωής που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας με πνεύμα καθαρό από προκατάληψη κι ανταγωνισμό.
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Γίνε μέλος στο κανάλι μας στο Viber
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος