Φυτά για παραλιακούς κήπους – Ποια είδη αντέχουν την αλμύρα της θάλασσας

Καλοκαίρι, στα εξοχικά, όλοι θέλουμε έναν περιποιημένο κήπο. Ποια είναι όμως αυτά τα είδη που αντέχουν την υγρασία και τις ψεκάδες της θάλασσας; Ο γεωπόνος Ταξιάρχης Ανδριτσόπουλος μας προτείνει ποια είναι τα ιδανικά παραθαλάσσια φυτά.

Στην πρώτη κατηγορία, στα φυτά «πρώτης γραμμής» πάνω στο κύμα, ανήκουν τα είδη που δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα από την αλατότητα του νερού και την αλμύρα της θάλασσας.

Τα φυτά «δεύτερης» γραμμής από την άλλη, δεν επηρεάζονται από το «σκληρό» νερό, αλλά δεν αντέχουν την αλμύρα στην κόμη τους.

Εκτός από τα δύο αυτά στοιχεία, που καθορίζουν τη δυνατότητα ενός φυτού να ευδοκιμήσει σε έναν παραθαλάσσιο τόπο, υπάρχουν και αστάθμητοι παράγοντες, που παίζουν και αυτοί το ρόλο τους. Δεν θα πρέπει να παραξενευτούμε, για παράδειγμα, αν δούμε ελιές ή πλατάνια εκεί όπου «σκάει» το κύμα για δύο κυρίως λόγους: πρώτον γιατί δεν τα χτυπούν οι θαλασσινές σταγόνες και δεύτερον επειδή το έδαφος διαρρέεται από «φλέβες» γλυκού νερού.

Επιλέγοντας δέντρα “πρώτης γραμμής” στο κύμα

Πρώτο και καλύτερο στη λίστα των παραθαλάσσιων φυτών «πρώτης γραμμής» είναι το αρμυρίκι (Tamarix sp.) ramosissima, που φτάνει σε ύψος τα 6 μ. και τα 4 – 5 μ. σε διάμετρο.

Στην αγορά βρίσκουμε τρία είδη του δέντρου αυτού, που ανθίζει το καλοκαίρι: το Ταμαρίξ τετράντρα (Tamarix tetrandra) με λευκωπά άνθη την άνοιξη, το Ταμαρίξ τετράντρα παρβιφλόρα (T. parviflora) με ροζ άνθη στις αρχές του καλοκαιριού και το Ταμαρίξ ραμοσίσιμα (Τ. Ramosissima), που ανθίζει προς το τέλος του καλοκαιριού.

Η τζιτζιφιά (Elaeagnus angustifolia) και η παρκινσόνια (Parkinsonia aculeata) είναι επίσης δέντρα «πρώτης γραμμής». Όμως αμφότερα πρέπει να διαμορφωθούν κατάλληλα με κλάδεμα, ώστε τα αγκάθια των κλαδιών τους να μην ενοχλούν τους… λουομένους.

Η τζιτζιφιά ανθίζει το καλοκαίρι, ενώ η παρκινσόνια δίνει κιτρινο-κόκκινα άνθη στις αρχές του καλοκαιριού. Και τα δύο είναι αειθαλή και φτάνουν τα 10 μ. σε ύψος, με ελαφρώς μικρότερη διάμετρο κόμης.

Το κοινό πεύκο (Pinus halepensis) ταιριάζει δίπλα στη θάλασσα, όμως σε παραλίες εκτεθειμένες σε συχνούς ανέμους το δέντρο θα διαμορφώσει το σχήμα του ανάλογα με αυτούς. Δύο ακόμη περιπτώσεις κατάλληλες για τη «δεύτερη γραμμή», αλλά μόνο για τη νότια Ελλάδα, είναι η καζουαρίνα και η αροκάρια. Η πρώτη φτάνει τα 10 μ. σε ύψος με τα 5 μ. σε διάμετρο κόμη, ενώ η δεύτερη μπορεί να γίνει ένας γίγαντας 40 μ. ύψους, με κλαδιά που θα φτάσουν συνολικά σε διάμετρο τα 3 μ. Αμφότερα έχουν αδιάφορα άνθη, αλλά κομψή φυλλωσιά. Για όποιον έχει στο νου του τροπικές παραλίες, ο κανάριος φοίνικας και η χουρμαδιά θα ήταν καλές επιλογές, αν δεν υπήρχε το κόκκινο σκαθάρι που τα απειλεί. Η ουασιγκτόνια και ο χαμαίρωπας, που κινδυνεύουν πολύ λιγότερο, είναι μάλλον οι πιο ενδεδειγμένες για την περίσταση επιλογές.

Θάμνοι για παραλιακό μέτωπο

Οι θάμνοι συνήθως είναι ο σκελετός του κήπου και ευτυχώς για τον παραθαλάσσιο κήπο υπάρχουν αρκετοί που έχουν ιδιαίτερα άνθη και φύλλωμα. Κοντά στη θάλασσα μπορούν άνετα να σταθούν ο ράμνος, το μυόπορο, ο ελαίγνος, η σινεράρια, το πλουμπάγκο και το φόρμιο. Σε μεγαλύτερη απόσταση από την παραλία ευδοκιμούν το πολύγαλα, η πικροδάφνη, το τεύκριο, η βεστρίνγκια, η δενδρώδης αλόη, η κορδυλίνη, η λαδανιά, ακόμη και το ιπποφαές.

Ο ράμνος και το μυόπορο (φωτό), αειθαλείς θάμνοι με ύψος και διάμετρο 5 μ. αντίστοιχα, είναι σκληροτράχηλα φυτά, κατάλληλα για φράχτες και μπορντούρες, αλλά με μάλλον ασήμαντη ανθοφορία. Περίπου τα ίδια χαρακτηριστικά έχει και ο σχίνος, που φτάνει σε ύψος τα 5 μ. και σε διάμετρο τα 3 μ., αλλά έχει πιο αργή ανάπτυξη.

Ο ελαίαγνος, αειθαλής και αυτός, έχει πιο μεγάλο ενδιαφέρον κατ’ αρχάς για το άρωμα των χειμωνιάτικων λουλουδιών του και επιπλέον για τις δίχρωμες ποικιλίες των ειδών του (Elaeagnus x ebbingei και E. pungens) που βρίσκουμε στην αγορά – συγκεκριμένα οι Μaculata, Eleador και Limelight είναι οι πιο διαδεδομένες. Σε ύψος φτάνουν τα 4 – 5 μ. και σε διάμετρο τα 3 – 4 μ.

Το πλουμπάγκο έχει πλούσια ανθοφορία από τα μέσα του καλοκαιριού μέχρι τα πρώτα κρύα του χειμώνα, οπότε γεμίζει γαλάζια άνθη. Το ζήτημα με αυτόν είναι πως σε θερμοκρασίες κοντά στο μηδέν παθαίνει ζημιές και στους -6° C καταστρέφεται.

Το φόρμιο, από την άλλη, έχει αδιάφορα άνθη, αλλά η αειθαλής φυλλωσιά του είναι ξεχωριστή. Το βρίσκουμε στις εξής αποχρώσεις: πράσινο, βυσσινί και σε δίχρωμους συνδυασμούς πράσινου, λευκού και κίτρινου. Η σινεράρια έχει κίτρινα άνθη από τα μέσα της άνοιξης για 6 – 7 εβδομάδες και γκρι αειθαλές φύλλωμα. Από τα αναρριχώμενα, η βουκαμβίλια είναι η πλέον αξιόπιστη επιλογή για τις περιοχές όπου το θερμόμετρο δεν πέφτει κάτω από το -1° C. Ευτυχώς πιο ανθεκτική είναι η ποικιλία της, Σαντεριάνα («Glabra Santeriana»), που επιβιώνει ακόμη και σε θερμοκρασίες έως -6 ℃.

Ποώδη και εδαφοκαλυπτικά φυτά

Aπό την κατηγορία αυτή ξεχωρίζουν το μπούζι και το μπουζάκι, που μπορούν να σταθούν ακόμη και «πάνω στο κύμα». Την άνοιξη, τα φυτά αυτά καλύπτονται με άνθη για 4 – 6 εβδομάδες, αλλάζοντας κυριολεκτικά το τοπίο. Το οστεόσπερμο, γνωστό και ως διμορφοθήκη, είναι πάντα αξιόπιστο, αλλά πρέπει να φυτευτεί λίγο πιο μέσα στον κήπο σε σχέση με το μπούζι και το μπουζάκι.

Η ανθοφορία του όμως είναι πολύ μεγαλύτερης διάρκειας, αφού ανθίζει κατά κύματα από τον Απρίλιο μέχρι και το τέλος του καλοκαιριού. Ο αστερίσκος, η φελίτσια, η γκαζάνια, τα γεράνια, η αρτεμισία ή αψιθιά, η βερβένα είναι μερικές από τις πόες που θα ευδοκιμήσουν και θα γεμίσουν με άνθη τον παραθαλάσσιο κήπο, εφόσον δεν βρέχονται από τις σταγόνες αλμυρού νερού. Από τα εποχικά φυτά, η καλέντουλα, το άλυσσο, η πορτουλάκα (ή μεταξάκι), η εσχόλτζια (ή παπαρούνα της Καλιφόρνιας) και η πετούνια είναι οι πρώτες επιλογές για να έχουμε κάποιο καλλωπιστικό ανθισμένο για πολύ καιρό. Πιο μακριά από το κύμα μπορούν να ευδοκιμήσουν το σκυλάκι, η ζίννια και η δαφνούλα.

Ζητούμενο η καρποφορία

Να χτυπάει η αλμύρα το περιβόλι δεν το συζητάμε καθόλου, μπορούμε όμως να το προφυλάξουμε φυτεύοντας περιμετρικά της έκτασής του φυτά πρώτης γραμμής. Από τα πιο ανθεκτικά στην αλατότητα του εδάφους λαχανικά είναι το ρεβίθι, το σπανάκι και το σπαράγγι. Αμέσως μετά έρχονται το καλαμπόκι, το κρεμμύδι, η ντομάτα, το αγγούρι, το καρότο και το μαρούλι.

Από τα καρποφόρα, η φιστικιά έχει τη μεγαλύτερη αντοχή στην αλατότητα του εδάφους. Σε δεύτερο επίπεδο έχουμε την ελιά, τη συκιά, τη ροδιά και το αμπέλι. Δίπλα σε αυτά μπορεί να προστεθεί η ήδη προαναφερθείσα τζιτζιφιά και η μπανανιά για τις πιο ζεστές ζώνες της χώρας μας, δηλαδή τη νότιοανατολική Κρήτη.

Χλοερά λιβάδια

Αν οπωσδήποτε θέλουμε να βάλουμε χλοοτάπητα, τότε μπορούμε να σπείρουμε αγριάδα και το πάσπαλουμ, που είναι ιδανικά για παραλίες. Μάλιστα, το δεύτερο μπορεί ακόμη και να δεχτεί κάποια ποτίσματα με θαλασσινό νερό, με φειδώ όμως, για να μην καταστρέψουμε τον υπόλοιπο κήπο.

Πότε φυτεύουμε; Φυτά που είναι μέσα σε γλάστρα ή σακουλάκι φυτεύονται όλο το χρόνο. Ομως, οι καλύτερες εποχές είναι η άνοιξη και το φθινόπωρο.