Έθιμο; Νοοτροπία; Η βεντέτα στην Κρήτη αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά και συνάμα σκοτεινά στοιχεία της ζωής του νησιού. Γεννημένη μέσα σε αιώνες τιμής, αντρειοσύνης και αυστηρών οικογενειακών κωδίκων, η βεντέτα δεν ήταν απλώς μια σειρά αντεκδικήσεων, αλλά ένας άγραφος νόμος που ρύθμιζε την τιμή της οικογένειας, συχνά πιο ισχυρός από την ίδια την επίσημη δικαιοσύνη.
Σήμερα, η σύγχρονη Κρήτη παλεύει να κλείσει αυτό το κεφάλαιο, διατηρώντας την περηφάνια και την παράδοσή της, αλλά αφήνοντας πίσω την παλιά λογική της εκδίκησης και του αίματος.
Το πρόσφατο φονικό στην Κρήτη προκαλεί ερωτήματα για το αν πράγματι πρόκειται για βεντέτα που δεν κατάφερε να κλείσει με σασμό ή αν πρόκειται για ξεκαθάρισμα λογαριασμών μεταξύ των δύο οικογενειών.
Στην έρευνα που ετοίμασε η Έλενα Καραθάνου για το ΕΡΤnews Radio 105,8και παρουσίασε στην εκπομπή «Πρωινές Διαδρομές» με τον Βασίλη Αδαμόπουλο και την Μαρία Γεωργίου, μίλησαν Κρήτες, εκπρόσωποι των Γραμμάτων και της τοπικής κοινωνίας, ιερείς που επωμίζονται τον ρόλο του μεσολαβητή για να επιτευχθεί σασμός και ειδικοί Κοινωνιολόγοι και Ψυχολόγοι προκειμένου να εξηγήσουν πώς ξεκίνησε αλλά και γιατί επιβιώνει το φαινόμενο της βεντέτας στην Κρήτη.
«Η έννοια της βεντέτας, όπως δίνεται σήμερα από τα μέσα ενημέρωσης, δεν υπάρχει στην Κρήτη. Είναι ξένη» τόνισε ο Κρητικός συγγραφέας Γιώργος Σκουλάς.
«Η ονομασία που έχουν προσδώσει όλα αυτά τα χρόνια οι Κρητικοί είναι «οικογενειακά», έχουν διαφορές δηλαδή οι οικογένειες. Οι οικογένειες στην Κρήτη ήταν και υπήρξε ένας δυνατός θεσμός όπου προσέφευγε ο καθένας για στήριξη, ήταν ένα παιχνίδι εξουσίας και εξακολουθεί να είναι και δυστυχώς είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο το οποίο δεν έχει εκλείψει από την Κρήτη.
Έχει βαθιές ρίζες. Από τα ιστορικά έγγραφα που υπάρχουν στη Βικελαία βιβλιοθήκη του Ηρακλείου, παρόμοια περιστατικά φαίνεται να είναι καταγεγραμμένα από το τούρκικο αρχείο του Ηρακλείου. Υπάρχουν γεγονότα το 1670, το 1680 με φονικά, με κλεψιές, με όλα αυτά τα γεγονότα που δείχνουν μια συνέχεια, ότι δεν το αποκτήσαμε δηλαδή τα τελευταία 50,100 χρόνια αυτό το έθιμο» συνέχισε ο κ. Σκουλάς, ενώ μοιράστηκε μια σχετική οικογενειακή του εμπειρία.
«Ο προπάππους μου το 1878 για κάποια διαφορά που είχε με κάποιον άλλο στο χωριό στα Ανώγεια τσακώθηκαν και μαχαίρωσε ο παππούς μου τον άλλο τον αντίδικό του, οι οποίοι τσακώνονταν για μια γυναίκα και πέθανε λίγες μέρες αργότερα. Εκεί επενέβησαν οι μεγαλύτεροι στα Ανώγεια και έσπασε η δουλειά, όπως λέμε. Έγινε σασμός δηλαδή, υποχρεώνοντας τον προπάππου μου να πάρει μια πρώτη εξαδέλφη του σκοτωμένου και να λήξει εκεί το ζήτημα. Και έληξε πράγματι το ζήτημα» διηγήθηκε ο κ. Σκουλάς.
«Για να μεσολαβήσει κάποιος σε ένα σασμό σίγουρα πρέπει να είναι οικείος και αγαπητός και στη μια μεριά και στην άλλη. Εγώ σαν ιερέας έχω μεσολαβήσει πολλές φορές» ανέφερε ο Πατέρας Ανδρέας Κόκκινος, εφημέριος Λιβαδίων – Μυλοποτάμου.
«Πείθεις με τον τρόπο σου και αλλάζεις σκέψη. Με αυτόν τον τρόπο αποτρέπεις κάτι. Ποτέ μέχρι σήμερα δεν έχουμε μεσολαβήσει να έχει συμφωνηθεί μία δουλειά και να έχουμε πάρει τις εγγυήσεις ότι θα γίνουν ανάδοχοι ή κουμπάροι που να έχει χαλάσει. Όλα ξεκινάνε από μία μικρή διαμάχη και γίνεται μεγάλη. Εκεί είναι ο ρόλος του μεσίτη, για μένα είναι να προλαμβάνει» επισήμανε.
«Η Παγκρήτιος Ένωση εκφράζει την οδύνη και τη σθεναρή αντίθεση της Ένωσης σε κάθε πράξη βίας. Καταδικάζει απερίφραστα αυτό το συμβάν, τονίζοντας ότι οι πρακτικές της βεντέτας και οι ενέργειες ορισμένων ατόμων δεν αντιπροσωπεύουν τον κρητικό πολιτισμό και την ψυχή του νησιού. Η Κρήτη δεν είναι τόπος βεντέτας. Η Κρήτη είναι ένας τόπος φωτεινός, με ανθρώπους φιλόξενους, που γνωρίζουν τί σημαίνει αλληλεγγύη, λεβεντιά και τιμή. Δεν θα επιτρέψουμε να σβήσει αυτή η αλήθεια από τις πράξεις ορισμένων.
Η Κρήτη μας αξίζει την ειρήνη. Ας είναι η τελευταία πράξη βίας αυτή» τόνισε η πρόεδρος της Παγκρητίου Ενώσεως Ρένα Βασιλάκη.
«Θα ήθελα πάρα πολύ να δώσω μια ερμηνεία, είτε ψυχολογική αλλά κυρίως κοινωνιολογική, γιατί υπάρχει σε αυτά τα χωριά στην Κρήτη, σε κάποιες περιοχές υπάρχει αυτό που λέμε, ίσως δεν ταιριάζει η λέξη βεντέτα, αλλά κάτι σαν τιμή της οικογένειας, τιμή της παράδοσης, τιμή της ύπαρξης και πώς διαμορφώνεται στην Κρήτη» επισήμανε η επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Δικαστηριακή Ψυχολόγος, Ψυχολόγος-Κοινωνιολόγος Χριστίνα Αντωνοπούλου.
«Αλλά, στην προκειμένη περίπτωση θα έλεγα ότι επειδή είμαστε και στο 2025 και κάθε μικρή κοινωνία είναι εξοπλισμένη με καινούργια στοιχεία της εξέλιξης της κοινωνίας και της τεχνολογίας, μου είναι δύσκολο να κατανοήσω ότι ακόμα εφαρμόζονται στις συμπεριφορές τους παλιές ηθικές ή παλιές παραδόσεις. Είναι περισσότερο για μένα ένα άλλοθι να καλυφθούν οι όποιες παρανομίες που λειτουργεί αυτή η κοινωνία, λειτουργίες παράνομες, νομικές και της καθημερινότητας, πράγματα τα οποία αν συνέβαιναν στην Αθήνα αυτές οι συμπεριφορές, όλοι αυτοί οι άνθρωποι δεν θα μπορούσαν να επιβιώσουν ούτε για ελάχιστες στιγμές» συμπλήρωσε η κ. Αντωνοπούλου.
«Η βεντέτα είναι μία ρήξη μεταξύ οικογενειών και έρχεται από την περίοδο της Ενετοκρατίας. Εκεί λοιπόν, ο οπλισμός χρησιμοποιείτο όλες τις περιόδους για να προφυλάξουν τις οικογένειες, άρα και τα παιδιά μάθαιναν να ασχολούνται με οπλισμό. Όταν λοιπόν έχουμε αδυναμία παιδείας που λέει ότι το όπλο το χρησιμοποιείς μόνο σε περιπτώσεις ανάγκης όπου κινδυνεύουν τα πατρογονικά μας, τα ήθη και τα έθιμά μας, αλλά χρησιμοποιείται ως ένδειξη ανδρείας, σε αυτή τη λογική λοιπόν, κάποιοι θέλοντας να εφαρμόσουν το λεγόμενο εθιμικό δίκαιο, όπου υπήρχαν προβλήματα, όπου ο νόμος δεν μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες του απλού λαού, χρησιμοποίησαν τα όπλα για να λύσουν τις διαφορές τους» εξήγησε ο Καθηγητής Λαογραφίας Γιώργος Φραγκάκης.
Επιπλέον, σημείωσε ότι πάντα η Κρήτη ήταν σταθμός από τον οποίο πέρναγε οπλισμός. «Πάντα υπήρχε οπλισμός στην Κρήτη σε περίπτωση πολέμου και δυστυχώς υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι οι οποίοι πολλές φορές μεγαλώνουν με μία λογική ότι όταν έχεις όπλο είσαι πιο σίγουρος ότι μπορείς να καλύψεις την οικογένειά σου. Εκεί λοιπόν δημιουργείται μία λανθάνουσα κατάσταση. Παίρνω το όπλο για να εκφοβίσω κάποιον άλλο και ή κατά λάθος ή επίτηδες τραυματίζω ή αφαιρώ ζωή» ανέφερε χαρακτηριστικά. Όσο αφορά τις μπαλωθιές σαν έθιμο για τον γάμο, ο κ. Φραγκάκης σημείωσε ότι υπήρχε στο εθιμικό δίκαιο, ενώ υπάρχει και μία αναφορά που λέει ότι σε ορισμένα σημεία το εθιμικό δίκαιο είναι ανώτερο του νομικού δικαίου.
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Γίνε μέλος στο κανάλι μας στο Viber
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος