Αιμοφιλία: Δεν είμαι «playboy», απλώς ερωτεύομαι πιο γρήγορα από όσο χρειάζεται

Πολλές συμπεριφορές που κάποτε θεωρούνταν απλώς παρορμητικές, βρίσκουν σήμερα την επιστημονική τους εξήγηση.

Δεν είχατε κι εσείς κάποιον στην οικογένεια που ερωτευόταν γρήγορα και προχωρούσε πρόωρα σε επίσημες δεσμεύσεις; Σε πολλές ελληνικές οικογένειες υπήρχε πάντα ένας μεγαλύτερος —αλλά ακόμη νέος— θείος, αδερφός ή ξάδερφος που ήταν μονίμως ερωτευμένος και συχνά αρραβωνιασμένος, γιατί έτσι πήγαιναν τότε τα πράγματα. Μέσα σε λίγες εβδομάδες από μια νέα γνωριμία, ο θείος έφθανε ήδη στον αρραβώνα. Στη δική μας οικογένεια υπήρχε ένας νεαρός θείος, ο Γιώργος, ο οποίος στις αρχές του ’80, είχε στο ενεργητικό του τουλάχιστον τρεις επιστροφές δώρων αρραβώνα.

Σχετικό άρθρο: Από τη συμπάθεια έως την αγάπη και τον παθιασμένο έρωτα

Κάποιοι άνθρωποι, αποκτούν εύκολα την ετικέτα του «playboy», δηλαδή του ανθρώπου ο οποίος αλλάζει συχνά συντρόφους και κινείται γρήγορα από σχέση σε σχέση. Συχνά αυτό ερμηνεύεται ως επιπολαιότητα, ωστόσο, η έρευνα δείχνει ότι πίσω από αυτές τις συμπεριφορές μπορεί να βρίσκονται πιο σύνθετοι ψυχοβιολογικοί μηχανισμοί. Η αγωνιώδης  αναζήτηση νέου έρωτα, η γρήγορη συναισθηματική εμπλοκή και η συχνή αλλαγή σχέσεων, συνδέονται σε ορισμένες περιπτώσεις με τον τρόπο που λειτουργεί το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου: οι ορμόνες ευεξίας, όπως η ντοπαμίνη, ενισχύουν την ανάγκη για ένταση και καινούργιο ερέθισμα.

Δεν πρόκειται απαραίτητα για αδυναμία δέσμευσης· συχνά είναι ένα σταθερό μοτίβο που σχετίζεται με την ταχύτητα της συναισθηματικής ενεργοποίησης.

Δηλαδή ο θείος Γιώργος,  χωρίς να το γνωρίζει, αναπαρήγαγε ένα σταθερό μοτίβο υπερβολικά γρήγορης συναισθηματικής εμπλοκής — μοτίβο που η έρευνα σήμερα περιγράφει με τον όρο αιμοφιλία (emophilia).

Τι είναι η αιμοφιλία

Η αιμοφιλία, γνωστή παλαιότερα ως «συναισθηματική πολυγαμία», αφορά στην τάση να αναπτύσσουν κάποιοι έντονα συναισθήματα και βαθιά συναισθηματική προσκόλληση χωρίς να προηγηθεί ο αναγκαίος χρόνος γνωριμίας.

Δεν αποτελεί ένα μεμονωμένο περιστατικό, αλλά για επαναλαμβανόμενο μοτίβο· ένα σταθερό χαρακτηριστικό που διαπερνά τις διαδοχικές σχέσεις και οδηγεί  πρόωρη ιδανικοποίηση του συντρόφου. Είναι άνθρωποι οι οποίοι είναι ερωτευμένοι με τον Έρωτα.

Σχετικό άρθρο: Μήπως ζείτε με έναν «άνδρα‑παιδί»; Πώς να το διαχειριστείτε;

Η αιμοφιλία δεν αποτελεί παθολογία, αλλά όταν εκδηλώνεται σε υψηλό βαθμό μπορεί να οδηγήσει σε:

• ριψοκίνδυνες συμπεριφορές
• δυσκολία στη ρύθμιση των συναισθημάτων
• σχέσεις με ένταση και αστάθεια

Η διεθνής βιβλιογραφία καταγράφει ότι οι άνθρωποι με αιμοφιλία, βιώνουν την αίσθηση του έρωτα πολύ νωρίτερα από ό,τι οι άλλοι άνθρωποι. Ο εγκέφαλος ενεργοποιεί μηχανισμούς ανταμοιβής — κυρίως μέσω των ορμονών ντοπαμίνης και σεροτονίνης — παράγοντας έντονη ευφορία. Έτσι, η συναισθηματική «έκρηξη» γίνεται ισχυρό σήμα που υπερισχύει της λογικής αξιολόγησης και οδηγεί σε συμπεριφορές παρόμοιες με εθισμό, στο αρχικό στάδιο έλξης.

Πώς εκδηλώνεται στην καθημερινότητα

Η αιμοφιλία εκδηλώνεται με επιτάχυνση της συναισθηματικής οικειότητας. Οι άνθρωποι με αιμοφιλία, τείνουν να βιώνουν μια ακαριαία σιγουριά ότι βρήκαν τον «κατάλληλο άνθρωπο» και εκδηλώνουν αμέσως έντονη αφοσίωση. Δεν διαθέτουν τον χρόνο για ουσιαστική αξιολόγηση του άλλου και συχνά μπαίνουν σε σχέση πριν καν αναγνωρίσουν βασικά στοιχεία του χαρακτήρα ή της συμπεριφοράς του.

Επιπλέον εμφανίζουν:

• χαμηλή ανοχή στη μοναξιά,
• δυσκολία στη διαχείριση συναισθημάτων,
• και τάση να παραμένουν σε σχέσεις που δεν είναι υγιείς.

Πολλοί αναφέρουν κύκλους έντονης έλξης, απογοήτευσης και νέας έναρξης σχέσης, χωρίς παύση για κάποια αξιολόγηση ή για ενδοσκόπηση.

Σχετικό άρθρο: Γιατί αυξάνονται τα «γκρίζα διαζύγια»;

Η έρευνα για τη Σκοτεινή Τριάδα

Μελέτη του 2021, δημοσιευμένη στο Journal of Personality and Individual Differences, επιβεβαιώνει ότι η αιμοφιλία συνδέεται με αυξημένη έλξη προς άτομα με χαρακτηριστικά της Σκοτεινής Τριάδας: ναρκισσισμό, μακιαβελισμό και ψυχοπαθητικότητα. Η ερμηνεία είναι διπλή:

• Τα άτομα με αιμοφιλία τείνουν να εξιδανικεύουν νωρίς, επομένως δεν εντοπίζουν εγκαίρως προβληματικές πτυχές της προσωπικότητας.
• Τα άτομα με σκοτεινά χαρακτηριστικά εκπέμπουν συχνά αρχική γοητεία, αυτοπεποίθηση και έντονη διεκδικητικότητα, στοιχεία που ευνοούν την άμεση προσκόλληση.
• Η συναισθηματική ταχύτητα, κάνει κάποιους πιο ευάλωτους, γιατί αυξάνει τις πιθανότητες να διαλέξουν συντρόφους που στο τέλος τους επιβαρύνουν συναισθηματικά.

Σχετικό άρθρο: Πώς να διαχειριστείτε έναν νάρκισσο στη ζωή σας

Πώς επηρεάζει τις αποφάσεις και την ερωτική ζωή

Η αιμοφιλία δεν συνεπάγεται απαραίτητα ριψοκίνδυνες επιλογές, ωστόσο οι έρευνες δείχνουν ότι συχνά συνδέεται με αυξημένη πιθανότητα:

• σεξ χωρίς προστασία στα πρώτα στάδια μιας γνωριμίας
• υπερβολικά γρήγορη δέσμευση (συγκατοίκηση, οικονομική εμπλοκή)
• δυσκολία αποχώρησης από δυσλειτουργικές σχέσεις
• ταυτόχρονη έλξη προς περισσότερους από έναν συντρόφους

Αν η σχέση αποδειχθεί προβληματική, τα άτομα με αιμοφιλία αντιμετωπίζουν συχνά αίσθημα παγίδευσης, καθώς η βαθιά προσκόλληση έχει ήδη δημιουργηθεί, πριν προλάβουν να αναγνωρίσουν τους κινδύνους.

Γιατί συμβαίνει

Η αιμοφιλία φαίνεται να προκύπτει από αλληλεπίδραση ψυχολογικών, βιολογικών και κοινωνικών παραγόντων. Έρευνες υποδεικνύουν:

• υπερευαισθησία στο σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου
• δυσκολία καθυστέρησης ικανοποίησης
• ανάγκη για διαρκή συναισθηματική επιβεβαίωση
• παλαιότερα μοτίβα προσκόλλησης
• τάση για πρόωρη εξιδανίκευση

Επειδή δεν υπάρχει συγκεκριμένο διαγνωστικό εργαλείο, οι ερευνητές μιλούν για φάσμα εκδήλωσης — από ήπιες έως πιο σοβαρές μορφές.

Πώς επηρεάζονται οι σχέσεις

Η ταχύτητα έχει κόστος. Οι σχέσεις που γεννιούνται με  υπερβολική συναισθηματική επιτάχυσνση δεν προλαβαίνουν να αποκτήσουν επαρκές βάθος. Συχνά καταλήγουν:

• υπερβολικά σύντομες, όταν η αρχική ένταση υποχωρεί,
• υπερβολικά παρατεταμένες, όταν το άτομο δυσκολεύεται να αποχωρήσει,
• ρηχές σε ουσιαστική οικειότητα,
• ευάλωτες σε συγκρούσεις και ανισορροπίες δύναμης.

Το αποτέλεσμα είναι ένας κύκλος σχέσεων που είναι πολλές, αλλά σπάνια γίνονται σταθερές.

Υπάρχουν μερικά απλά βήματα που βοηθούν όσους ερωτεύονται «ακαριαία»:

Πώς μπορεί κάποιος να το διαχειριστεί

• Μπορεί να φτιάξει μια μικρή λίστα–πυξίδα, με όσα του ταιριάζουν πραγματικά σε μια σχέση και ποια σημάδια είναι σταθερά «όχι».
• Μπορεί να δίνει σημασία στις γνώμες των κοντινών του ανθρώπων, γιατί εκείνοι συχνά βλέπουν πιο καθαρά όσα ο ίδιος αγνοεί μέσα στον ενθουσιασμό του.
• Μπορεί να μην βιάζεται στις πρώτες γνωριμίες, αφήνοντας τον χρόνο να δείξει τον χαρακτήρα και τη συνέπεια του άλλου.
• Μπορεί να περνά και λίγο χρόνο μόνος του, για να κατανοήσει καλύτερα τα προσωπικά του μοτίβα και τις ανάγκες του.

Η αιμοφιλία δεν σημαίνει ότι αγαπούν περισσότερο· σημαίνει ότι βιάζονται να δεθούν πριν προλάβουν να γνωρίσουν τον άλλον πραγματικά.

Με λίγο πιο αργό ρυθμό, παρατήρηση και σταθερά όρια, μπορούν να αφήσουν πίσω τους τον έρωτα-φωτοβολίδα και να κατευθυνθούν προς συνδέσεις που αντέχουν, γιατί είναι αυθεντικές και τους κάνουν καλό.

---

Με πληροφορίες από: Forbes, Verywellmind, Τhe Guardian

info: Ο όρος «αιμοφιλία»(emophilia), γνωστός επίσης ως emotional promiscuity – εμφανίστηκε τα τελευταία χρόνια στη διεθνή ψυχολογική βιβλιογραφία, όταν ερευνητές, με πρώτον τον Dr. Daniel Jones από το University of Nevada, προσπάθησαν να περιγράψουν ένα γνώριμο αλλά μέχρι τότε ανώνυμο μοτίβο: ανθρώπους που ερωτεύονται πολύ γρήγορα, πολύ συχνά και πολύ έντονα, πιστεύοντας κάθε φορά πως «βρήκαν τον έναν», πριν χωρίσουν και επαναλάβουν αμέσως τον ίδιο κύκλο με κάποιον νέο. Παρά το όνομά της, η αιμοφιλία δεν έχει καμία σχέση με την ιατρική διαταραχή του αίματος(haemophilia).