Κοινωνικοί Λειτουργοί στην Ελλάδα: Η φωνή των ευάλωτων

Οι ελλείψεις, τα κενά και οι δυσλειτουργίες στο δημόσιο σύστημα κοινωνικής φροντίδας και ειδικά στο σύστημα της παιδικής προστασίας αναδείχθηκαν με τον χειρότερο τρόπο, όταν αποκαλύφθηκε η υπόθεση του Κολωνού και της Πάτρας. Μετά το πρώτο σοκ στο άκουσμα των γεγονότων, όλοι αναρωτηθήκαμε ποιος φταίει. Σίγουρα όχι τα θύματα, ούτε η οικογένεια. Ούτε οι γείτονες που δεν γνώριζαν ή δεν ενδιαφέρονταν.

Μα δεν υπάρχουν κοινωνικές υπηρεσίες για να προστατέψουν τα παιδιά, σκέφτηκαν πολλοί από μας. ΄Έχετε σκεφτεί ποτέ ποιοι είναι οι άνθρωποι κάτω από αυτόν τον όρο «ομπρέλα»; Ποιοι είναι οι κοινωνικές υπηρεσίες;

Ποιοι είναι οι κοινωνικοί λειτουργοί

Oι κοινωνικοί λειτουργοί είναι εξειδικευμένοι επιστήμονες με κατάρτιση και ειδίκευση στη μεθοδολογία εκτίμησης αναγκών των οικογενειών, αντιμετώπισης περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας -με βάση το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο- καθώς και συμβουλευτικής διαχείρισης οικογενειακών κρίσεων.

Με βάση το πεδίο της Κοινωνικής Εργασίας με την Οικογένεια, ως εξειδικευμένη μεθοδολογική προσέγγιση, εκπαιδεύονται στην κατανόηση των διαφορετικών μορφών, στην εκτίμηση των δυνάμεων των οικογενειακών συστημάτων για την επίλυση προβλημάτων και στην αξιολόγηση, με συγκεκριμένα εργαλεία, των δυνατοτήτων των οικογενειών για την κάλυψη των αναπτυξιακών προκλήσεων και της ψυχικής τους ανθεκτικότητας.

Στοχεύουν στην πρόληψη και προαγωγή της ψυχοκοινωνικής υγείας της οικογένειας στην κοινότητα και σε σχέση με τους κοινοτικούς πόρους υποστήριξης.

Διενεργούν κοινωνικές έρευνες συνθηκών διαβίωσης ανηλίκων, μετά από εισαγγελική εντολή, προκειμένου να διαπιστώσουν παραμέληση και κακοποίηση ανηλίκων και καλούνται να προτείνουν και να εφαρμόσουν σχέδιο παρέμβασης στην οικογένεια με κατ’ οίκον επισκέψεις και δικτύωση με εξειδικευμένες δομές.

Κοινωνικοί λειτουργοί: Η φωνή των ευάλωτων

Οι κοινωνικοί λειτουργοί εργάζονται σε όλα τα κοινωνικά πεδία. Βρίσκονται παντού. Στους Δήμους, στα σχολεία, στα νοσοκομεία, στις δομές απεξάρτησης, στα προγράμματα καταπολέμησης της φτώχειας. Είναι εκείνοι που φροντίζουν να βρεθεί στέγη για τους 141 ανθρώπους που διαμένουν στα νοσοκομεία σε όλη την Ελλάδα, γιατί δεν έχουν τους πόρους να ζήσουν.

Ωστόσο, ενώ στην ελληνική κοινωνία επικρατεί έντονος προβληματισμός για την ένταση και την έκταση του φαινομένου κακοποίησης και παραμέλησης των παιδιών, και ενώ κάθε μέρα εκδηλώνονται περιστατικά βίας στα σχολεία, στο πλαίσιο της τοπικής αυτοδιοίκησης ένας κοινωνικός λειτουργός αντιστοιχεί σε 40.000 πολίτες.Την ίδια ώρα, στο πεδίο της Παιδικής Προστασίας, οι Κοινωνικοί Λειτουργοί της Ομάδας Προστασίας Ανηλίκων αδυνατούν, λόγω της υποστελέχωσης, να παρακολουθήσουν σε βάθος χρόνου όλα τα περιστατικά που το έχουν ανάγκη.

Αντίστοιχα προβλήματα με την έλλειψη της παρουσίας Κοινωνικών Λειτουργών, υπάρχουν σε όλη την Ελλάδα, με την Καβάλα να έχει την πρωτιά, αφού στην Περιφερειακή Ενότητα δεν εργάζεται ούτε ένας Κοινωνικός Λειτουργός. Ας σημειωθεί ότι οι Κοινωνικοί λειτουργοί των Π.Ε. μεταξύ άλλων ασχολούνται με την αναδοχή και τη τεκνοθεσία.

Η έλλειψη Κοινωνικών Λειτουργών στο σύστημα κοινωνικής προστασίας, τροφοδοτεί μια σειρά παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Επίσης τροφοδοτεί μια σειρά παραβιάσεων των δικαιωμάτων των παιδιών, τα οποία εκτίθενται συστηματικά σε κακοποίηση και παραμέληση.

Παρά την αντίθετη εντύπωση, οι Κοινωνικοί Λειτουργοί δεν στοχεύουν στην απομάκρυνση ενός παιδιού από τη δυσλειτουργική του οικογένεια. Αντιθέτως, στοχεύουν με τις παρεμβάσεις τους, να υποστηρίξουν την οικογένεια έτσι ώστε να δημιουργηθεί μια λειτουργική οικογενειακή κατάσταση, για να μην χρειάζονται τα παιδιά να τοποθετηθούν σε ιδρυματικές δομές, όπου θα είναι βέβαιη η δευτερογενής θυματοποίησή τους και ο ψυχικός τραυματισμός τους.  

Ανεπαρκή αριθμό Κοινωνικών Λειτουργών βρίσκει κανείς σε όλα τα  πεδία υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας. Όπως στο πρόγραμμα «Βοήθεια στο σπίτι» για άτομα τρίτης ηλικίας, σε προγράμματα στήριξης εξαρτημένων, σε προγράμματα καταγραφής των αστέγων και βελτιστοποίησης της ζωής τους, της υποστήριξης κρατουμένων στα σωφρονιστικά καταστήματα, της στήριξης ανθρώπων που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας (κοινωνικά φαρμακεία και παντοπωλεία κ.ο.κ.), στις δομές υγείας/ψυχικής υγείας,  στις μονάδες ειδικής αγωγής για ΑμεΑ, στα προγράμματα στήριξης πληγέντων από φυσικές καταστροφές, σε σχολεία γενικής και ειδικής εκπαίδευσης κ.ο.κ.

Οι περισσότεροι από αυτούς τους επαγγελματίες παρότι καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες εργάζονται με συμβάσεις μικρής διάρκειας και με επισφαλή σχέση εργασίας. Επιπλέον, οι Κοινωνικοί Λειτουργοί εργάζονται χωρίς νομική προστασία από τυχόν διώξεις για την άποψη που διατυπώνουν στο πλαίσιο διερεύνησης καταγγελιών κακοποίησης-παραμέλησης.

Γιορτάζοντας την Παγκόσμια ημέρα Κοινωνικής εργασίας 2024

Με αφορμή την Παγκόσμια ημέρα Κοινωνικής εργασίας 2024, ο Σύνδεσμος Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδος (ΣΚΛΕ), έδωσε συνέντευξη τύπου στην ΕΣΗΕΑ, και επισήμανε την ανάγκη για:

• πρόσληψη Κοινωνικών Λειτουργών ως μόνιμου προσωπικού στους Δήμους, στις Περιφέρειες, στις Δομές Παιδικής Προστασίας (Κέντρα Κοινωνικής Πρόνοιας Περιφερειών) και τους άλλους τομείς του δημόσιου συστήματος κοινωνικής φροντίδας,
• μονιμοποίηση των Κοινωνικών Λειτουργών που εργάζονται στα Κέντρα Κοινότητας, τα Κοινωνικά Παντοπωλεία, τα Κοινωνικά Φαρμακεία, τα Συμβουλευτικά Κέντρα Γυναικών, τις  Δομές Αστέγων, τα Κέντρα Κοινωνικής Πρόνοιας των Περιφερειών, τις Δομές Φιλοξενίας και Υποστήριξης των Προσφύγων κα,
• τη λειτουργία Κοινωνικών υπηρεσιών με διεπιστημονική στελέχωση, όλων των σχολείων της χώρας, σε σταθερή καθημερινή βάση,
• τη σύσταση και στελέχωση των Κοινωνικών Υπηρεσιών στα Πρωτοδικεία της χώρας σύμφωνα με το Ν.2447/1996,
• την ένταξη  Κοινωνικών Λειτουργών στις Υπηρεσίες Ενδοοικογενειακής Βίας,
• τη λειτουργία και στελέχωση των Υπηρεσιών Επιμελητών Ανηλίκων και Κοινωνικής Αρωγής όλων των Πρωτοδικείων,
• τη θεσμοθέτηση ενός ενιαίου και δημόσιου συστήματος κοινωνικής φροντίδας, επαρκώς στελεχωμένου, με άξονες τη διεπιστημονικότητα, τα εμπεριστατωμένα πρωτόκολλα εργασίας και τα εξατομικευμένα σχέδια θεραπευτικών παρεμβάσεων.