Κ. Μητσοτάκης για ελληνική δικαιοσύνη: Απεγκλωβίσαμε το σύστημα από την αδράνεια και τις αγκυλώσεις

Στην εκδήλωση του Υπουργείου Δικαιοσύνης με τίτλο «Η ελληνική δικαιοσύνη σε επιτάχυνση», την οποία μετέδωσε απευθείας το ΕΡΤnews.gr, μίλησε το απόγευμα της Πέμπτης (04/12) ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, τονίζοντας μεταξύ άλλων ότι «η Ελλάδα βρίσκεται σε μια εποχή μεταρρυθμίσεων που όχι μόνο ανακοινώνονται, αλλά υλοποιούνται και εφαρμόζονται».

Από το Συνεδριακό Κέντρο της Εθνικής Ασφαλιστικής, ο πρωθυπουργός σημείωσε επίσης, ότι «μέρα με τη μέρα η Δικαιοσύνη στη χώρα μας αποκτά μεγαλύτερο κύρος και μέσα να υπηρετήσει το ρόλο της» και επεσήμανε ότι η Δικαιοσύνη είναι ένας χώρος όπου γίνονται μεταρρυθμίσεις που είναι θεμέλιο για την πρόοδο της κοινωνίας. Τόνισε ότι υπάρχει κρυφό κόστος στην ανταγωνιστικότητα από την επιβάρυνση από ένα δικαστικό σύστημα όπου μέχρι πρόσφατα -όπως είπε- η αναβολή ήταν πιο συνηθισμένη από την απόφαση. Έτσι, υπογράμμισε, οι επιχειρήσεις χάνουν ευκαιρίες και οι θεσμοί την αξιοπιστία τους.

«Οι θεσμοί δεν είναι ανεξάρτητοι από τη συνολική ευημερία, αλλά αποτελούν όρο της, σημείωσε ο κ. Μητσοτάκης, λέγοντας ότι η κοινωνία δεν μπορεί να ευημερεί με ένα αναχρονιστικό σύστημα απονομής δικαίου και όταν περιμένει κάποιος 3-4 χρόνια για την έκδοση απόφασης μιλάμε για άρνηση δικαίου.

«Αποφασίσαμε να αντιμετωπίσουμε αυτή την πραγματικότητα με τις μεταρρυθμίσεις που κάναμε», είπε ο κ. Μητσοτάκης, σημειώνοντας ότι «απεγκλωβίσαμε το σύστημα από την αδράνεια, και διαμορφώσαμε ένα λειτουργικό σύστημα που θα αποδίδει έργο ανάλογο με αυτό που παράγεται στην Ευρώπη».

«Η κοινωνία αγκάλιασε τις αλλαγές»

Ο νεοδικαστικός χάρτης είναι μια μεταρρύθμιση που οραματίστηκε πρώτος ο Ελευθέριος Βενιζέλος, είπε ο πρωθυπουργός, προσθέτοντας ότι κάποιοι έλεγαν ότι «αυτά στην Ελλάδα δεν μπορούν να γίνουν γιατί τάχα η δικαιοσύνη είχε δυσανεξία σε αλλαγές».

Όπως είπε ο κ. Μητσοτάκης, η κοινωνία αγκάλιασε αυτές τις αλλαγές με θέρμη στην πλειοψηφία της, αφού όμως προηγήθηκε ένας εξαντλητικός διάλογος με τις τοπικές κοινωνίες και κάμφθηκαν οι όποιες αντιστάσεις αλλά επίσης έγιναν και οι απαραίτητες προσαρμογές. Τόνισε ότι σήμερα η ενοποίηση Ειρηνοδικείων – Πρωτοδικείων προσέθεσε 1.000 δικαστές σε θέσεις που υπήρχαν ανάγκες και πλέον 113 δικαστήρια στην Επικράτεια αναδιαρθρώθηκαν, διαχωρίστηκαν τμήματα σε ποινικό και αστικό, δημιουργήθηκαν 4 νέες περιφερειακές έδρες στην Αθήνα και, όπως είπε, στο Περιστέρι, όπου βρέθηκε πρόσφατα με την ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης, εκδικάζονται 12πλάσιες υποθέσεις αφού τρία πρώην Ειρηνοδικεία απορροφήθηκαν εκεί.

Είπε ακόμη ότι αξιοποιείται από τη δικαιοσύνη η τεχνολογία και η ΑΙ παρέχοντας χρήσιμα εργαλεία σε επίλυση υποθέσεων, υπό τον όρο ότι η ΑΙ θα υπηρετεί τον άνθρωπο χωρίς να υποκαθιστά την ανθρώπινη κρίση. Είπε ότι «εντάξαμε το νέο δικαστικό κτήριο στον Πειραιά στο Ταμείο Ανάκαμψης και θα το εγκαινιάσουμε το φθινόπωρο του 26», ενώ υπογράμμισε ότι γνωρίζει πόσο σημαντική είναι η ταχύτητα και ποιότητα απονομής δικαιοσύνης.

«Σημαίνει ενθάρρυνση επιχειρήσεων, σημαίνει ασφάλεια δικαίου, περισσότερες θέσεις εργασίας», είπε ο κ. Μητσοτάκης και σημείωσε ότι μια χώρα με αργή δικαιοσύνη είναι χώρα με αργή οικονομία. Συνεχάρη το υπουργείο για την αλλαγή του Κληρονομικού Δικαίου μετά από 80 χρόνια, είπε ότι είναι σημαντική η αναβάθμιση της εθνικής σχολής δικαστών, ενώ τόνισε ότι η αρνησιδικία πλήττει τους ευάλωτους. Είπε, καταλήγοντας, ότι οι φωνές που ακούγονται περισσότερο είναι αυτές που επιχειρούν να αποδομήσουν ό,τι καλό γίνεται από την κυβέρνηση και δεν μπορούν να αναγνωρίσουν οτιδήποτε καλό γίνεται στη χώρα.

Υπερισχύουν συνθήματα που με ευκολία διακινούν δήθεν αδιέξοδα και οργή και το ψέμα ότι τίποτα δεν λειτουργεί, απλώνεται γρηγορότερα από την αλήθεια ότι τα πράγματα βελτιώνονται, είπε ο κ. Μητσοτάκης, ο οποίος κλείνοντας την ομιλία του τόνισε ότι «η προστασία της Δικαιοσύνης είναι προστασία της ίδιας της δημοκρατίας».

Οι 5 μεγάλες μεταρρυθμίσεις στη Δικαιοσύνη

1) Μείωση του χρόνου εκδίκασης των υποθέσεων.

Ο νόμος για τον νέο δικαστικό χάρτη εφαρμόζεται από τον Σεπτέμβριο του 2024 και τα πρώτα δείγματα είναι ιδιαιτέρως ενθαρρυντικά:

Σχεδόν πλήρης διεκπεραίωση των υποθέσεων στα πρωτοδικεία καθώς το ποσοστό εκκαθάρισης αυξήθηκε από 90% στην περίοδο 16/09/2023–30/06/2024 σε 99% την περίοδο 16/09/2024–30/06/2025.

Ο χρόνος έκδοσης απόφασης μειώθηκε σημαντικά, με τις ημέρες για έκδοση απόφασης να περιορίζονται από 705 σε 330, δηλαδή μείωση κατά 53,2%.

Ειδικά για το Πρωτοδικείο Αθηνών, το ποσοστό εκκαθάρισης αυξήθηκε από το 87,5% (περίοδος 16.9.2023 έως 30.6.2024) στο 100,8% (περίοδος 16.9.2024 έως 30.6.2025). Ο χρόνος έκδοσης απόφασης μειώθηκε στις 513 ημέρες σε σχέση με τις 1422 του αντίστοιχου 9μήνου πριν την εφαρμογή του Δικαστικού Χάρτη.

2) Νέα Πολιτική Δικονομία για μείωση του χρόνου έκδοσης οριστικής και τελεσίδικης απόφασης στις αστικές υποθέσεις.

Στόχος είναι η Ελλάδα, από 1.492 ημέρες για την έκδοση τελεσίδικης απόφασης σήμερα, να επιτύχει τον μέσο όρο των χωρών του Συμβουλίου της Ευρώπης, δηλαδή το ένα έτος (περίπου 350 ημέρες) για την έκδοση οριστικής απόφασης και τα δύο έτη (περίπου 650 ημέρες) για την έκδοση τελεσίδικης απόφασης.

3) Αναβάθμιση Κτιριακών Υποδομών Δικαιοσύνης. Ένα εκτεταμένο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των δικαστικών κτιρίων σε όλη τη χώρα, συνολικού προϋπολογισμού 550 εκατ. ευρώ, με χρηματοδότηση από το ΤΑΑ, ΣΔΙΤ και το ΤΑΧΔΙΚ.

4) Αύξηση των οργανικών θέσεων Δικαστικών Υπαλλήλων και επιμόρφωση τους.

Σε 8.842 ανέρχονται οι οργανικές θέσεις δικαστικών υπαλλήλων στα Πολιτικά-Ποινικά και Διοικητικά δικαστήρια της Χώρας.

Παρά τις ετήσιες αποχωρήσεις, συνταξιοδοτήσεις και παραιτήσεις δικαστικών υπαλλήλων, την τελευταία τριετία παρατηρείται αύξηση στην κάλυψη των θέσεων περίπου 5%.

Μέσα σε δύο δικαστικά έτη προκηρύχθηκαν 4 διαγωνισμοί από την Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών.

Μέχρι τις 16/9/2026 θα έχουν συνολικά επιμορφωθεί και αναλάβει καθήκοντα 1.041 δικαστικοί υπάλληλοι.

Κριτήριο της εντοπιότητας στον διαγωνισμό: Σημαντική νομοθετική πρωτοβουλία για προσαύξηση στον τελικό βαθμό επιτυχίας των υποψηφίων δικαστικών υπαλλήλων, που επιλέγουν τον διορισμό τους σε συγκεκριμένες έδρες, κυρίως νησιωτικούς, μικρούς ορεινούς ή μικρούς και μεσαίους ηπειρωτικούς δήμους.

5) Ψηφιοποίηση δικαστικών αρχείων, τηλεδίκες και ψηφιακή επίδοση εγγράφων.

Η ψηφιοποίηση της Δικαιοσύνης έχει συνολικό προϋπολογισμό 220 εκατ. ευρώ και χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και το ΕΣΠΑ για την ουσιαστική αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό των υπηρεσιών της, με σεβασμό στα συνταγματικά και δικονομικά δικαιώματα.

Περιλαμβάνει έργα όπως την ψηφιοποίηση των δικαστικών αρχείων με σάρωση 300 εκατ. σελίδων Δικαστηρίων και Εισαγγελιών και καταχώρηση των δεδομένων σε πληροφοριακό σύστημα. Την πραγματοποίηση τηλεδιασκέψεων (Τηλεδίκες) και λειτουργία Ηλεκτρονικού Πινακίου. Την απομακρυσμένη εξέταση μαρτύρων, προανακριτικές/ανακριτικές διαδικασίες και υποστήριξη αιτημάτων δικαστικής συνδρομής, όπως και την ψηφιακή επίδοση ποινικών εγγράφων.

Οι επερχόμενες πρωτοβουλίες.

Πλήρης αναμόρφωση του Κληρονομικού Δικαίου, Νέος Κώδικας για την Εναλλακτική Επίλυση των Διαφορών, Δικαστική Συμπαράσταση, Ψηφιακό Μητρώο Παρακολούθησης Υποθέσεων Διαφθοράς, αναμόρφωση της άσκησης, άδειας και προαγωγής των Δικηγόρων (Κώδικας Δικηγόρων), Διοικητική Δικονομία, επέκταση της χρήσης εργαλείων Τεχνητής Νοημοσύνης.