Ο Πολωνός σκηνοθέτης Jan Komasa, γνωστός από το βραβευμένο Corpus Christi και το Suicide Room, επιστρέφει δυναμικά με δύο νέες αγγλόφωνες ταινίες που παρουσιάστηκαν σχεδόν ταυτόχρονα: το “Anniversary” (Η Επέτειος) στο Φεστιβάλ Βαρσοβίας και το “Good Boy” στο Φεστιβάλ της Ρώμης.
Μέσα σε μία μόλις εβδομάδα, κοινό και κριτικοί είχαν τη σπάνια ευκαιρία να παρακολουθήσουν δύο έργα που αποκαλύπτουν διαφορετικές όψεις του ίδιου δημιουργικού σύμπαντος. Ο Komasa δείχνει πως δεν επαναπαύεται στην επιτυχία του, αλλά πειραματίζεται, προβάλλοντας τις θεματικές του εμμονές μέσα από δύο φαινομενικά αντίθετες, αλλά ουσιαστικά συγγενικές δημιουργίες.
Anniversary – Κριτική ταινίας: Το δόγμα της θετικής σκέψης ως εργαλείο ανελευθερίας
Η ταινία “Anniversary” (Η Επέτειος) επαναφέρει τον Komasa σε ένα γνώριμο πεδίο, εκεί όπου η ηθική και η εξουσία διαπλέκονται ύπουλα. Η ιστορία περιστρέφεται γύρω από ένα βιβλίο που προωθεί νέα ιδανικά, υπόσχεται να κάνει την κοινωνία καλύτερη και να αναμορφώσει τις ανθρώπινες σχέσεις· κάτω όμως από την επιφάνειά του κρύβει έναν μηχανισμό χειραγώγησης.
Το έργο της νεαρής φοιτήτριας που μετατρέπεται σε εκδοτικό φαινόμενο θυμίζει κάτι ανάμεσα στον Αλχημιστή, το Μυστικό και το Ο Αγών μου. Ένα μανιφέστο που ξεκινά με τις καλύτερες προθέσεις αλλά καταλήγει να λειτουργεί ως εργαλείο προπαγάνδας.
Στην καρδιά της αφήγησης, η καθηγήτρια που υποδύεται η Diane Lane αμφισβητεί τις ιδέες της πρώην φοιτήτριάς της, δημιουργώντας μια θεατρική αναμέτρηση γεμάτη ηθικά διλήμματα. Η σκηνοθεσία του Komasa θυμίζει Ingmar Bergman, με λιτή σκηνική προσέγγιση και έντονη ψυχολογική ένταση.
Το περιβάλλον μοιάζει με εργαστήριο κοινωνικού πειράματος, όπου ο θεατής συνειδητοποιεί πως γίνεται μάρτυρας του ίδιου του μηχανισμού δημαγωγίας.
Η θεματική σύνδεση με τη σειρά ταινιών The Purge είναι εμφανής: το ιδανικό μιας ελεύθερης κοινωνίας αποδομείται, αποκαλύπτοντας το σκοτεινό του πρόσωπο. Ο Komasa εστιάζει όχι στη φυσική βία, αλλά στη βία των ιδεών, προτείνοντας μια ψυχολογική ανάγνωση της εξουσίας.
Η κινηματογραφική κορύφωση έρχεται με τη σκηνή της πέμπτης επετείου του ζευγαριού, εμπνευσμένη από τον πίνακα Οι Εραστές του René Magritte. Μια αλληγορία μνήμης και τύφλωσης, όπου το συναίσθημα συγκρούεται με τη διανοητική ψυχρότητα, οδηγώντας σε μια ένταση που παραμένει στο μυαλό του θεατή.
Good Boy – Κριτική φιλμ: Ο καθρέφτης της τιμωρίας και της ηθικής εξημέρωσης
Αν το Anniversary μιλά για τη δημαγωγία των ιδεών, το Good Boy εστιάζει στη δημαγωγία της τιμωρίας. Η δράση εκτυλίσσεται σε ένα σπίτι-φυλακή, όπου ένας διάσημος youtuber, γνωστός για τα βίντεο bullying που δημοσιεύει, βρίσκεται αιχμάλωτος μιας αλλόκοτης οικογένειας που προσπαθεί να τον «συνετίσει».
Η ταινία θυμίζει Γιώργο Λάνθιμο αλλά και Pedro Almodóvar, κινούμενη ανάμεσα στο μαύρο χιούμορ και την ψυχολογική βία. Ο Komasa αναπτύσσει ένα πειραματικό παιχνίδι εξουσίας, όπου τα όρια ανάμεσα σε θύτη και θύμα γίνονται δυσδιάκριτα. Η οικογένεια, επιχειρώντας να «διορθώσει» τον νεαρό, αναπαράγει τη βία που καταδικάζει.
Η σκηνοθεσία αντλεί έμπνευση από τον Michael Haneke και το Funny Games, τοποθετώντας τον θεατή στη θέση του συνένοχου παρατηρητή. Ο Komasa σχολιάζει την κουλτούρα της διαδικτυακής ακύρωσης, το voyeurism και τη βίαιη «διόρθωση» των συμπεριφορών που κυριαρχούν στη σύγχρονη κοινωνία.
Οι ερμηνείες είναι εξαιρετικές. Ο Anson Boon αποδίδει τον εγκλωβισμό του ήρωα με υπόγεια ένταση. Η Andrea Riseborough, υποψήφια για Όσκαρ, ζωγραφίζει κάθε λεπτομέρεια με ακρίβεια. Ο Stephen Graham, γνωστός από τη σειρά του Netflix «Εφηβεία», κινείται στα όρια της λογικής και της παράνοιας, προσφέροντας έναν χαρακτήρα που πιστεύει πως «καταστρέφοντας μπορείς να θεραπεύσεις».
Το Good Boy Komasa είναι ένα σοκαριστικό, αλλά εξαιρετικά επίκαιρο φιλμ που θυμίζει το Κουρδιστό Πορτοκάλι, τον Κυνόδοντα και τα Παράξενα Παιχνίδια. Μια ταινία-καθρέφτης που αναγκάζει το κοινό να αναμετρηθεί με τη βία που αποδέχεται ασυνείδητα.
Jan Komasa: Ένας σκηνοθέτης στην επικίνδυνη πλευρά του καθρέφτη
Παρακολουθώντας το Anniversary και το Good Boy, γίνεται σαφές πως ο Jan Komasa δεν ενδιαφέρεται για την πρόκληση ως αυτοσκοπό. Η πρόκληση είναι για εκείνον ηθικό εργαλείο και μέσο αποκάλυψης των ρωγμών της κοινωνίας.
Είτε μιλά για τη θετική σκέψη που μετατρέπεται σε δημαγωγία, είτε για την υποκριτική διόρθωση της ανθρώπινης συμπεριφοράς μέσω της βίας, ο Komasa εξερευνά τα όρια της ελευθερίας σε εποχές που αυτή μοιάζει δεδομένη, αλλά είναι πιο εύθραυστη από ποτέ.
Με αυτές τις δύο ταινίες, ο Komasa επιβεβαιώνει ότι ανήκει στη γενιά των δημιουργών όπως ο Ντενίς Βιλνέβ, ο Γιώργος Λάνθιμος και ο Ρούμπεν Όστλουντ, που δεν φοβούνται να γκρεμίσουν τα ηθικά στερεότυπα του θεατή. Ο κόσμος του είναι ψυχρός αλλά γεμάτος πάθος, βίαιος αλλά απόλυτα συνειδητός. Και το σινεμά του, μέσα στην ευρωπαϊκή του αυστηρότητα, έχει κάτι βαθιά ανθρώπινο και ανησυχητικά σύγχρονο.
Το “Anniversary” κυκλοφορεί στις ελληνικές αίθουσες από την επόμενη εβδομάδα από τη Σπέντζος Φιλμ, ενώ το “Good Boy” θα ακολουθήσει μέσα στη σεζόν από την TFG Films.
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Γίνε μέλος στο κανάλι μας στο Viber
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος