Η Unesco υιοθέτησε ένα νέο σύνολο παγκόσμιων προτύπων για την ηθική χρήση της νευροτεχνολογίας. Πρόκειται για το πιο πρόσφατο βήμα σε μια αυξανόμενη διεθνή προσπάθεια να τεθούν κανόνες ασφαλείας γύρω από μια ραγδαία αναπτυσσόμενη τεχνολογία – αυτή που αξιοποιεί δεδομένα από τον ανθρώπινο εγκέφαλο και το νευρικό σύστημα.
«Δεν υπάρχει κανένας έλεγχος», δήλωσε η Ντάφνα Φάινχολζ, επικεφαλής βιοηθικής της Unesco. «Πρέπει να ενημερώσουμε τους ανθρώπους για τους κινδύνους, τα πιθανά οφέλη και τις εναλλακτικές, ώστε να έχουν τη δυνατότητα να αποφασίσουν να θα την αποδεχτούν ή όχι» είπε χαρακτηριστικά.
Η επικεφαλής εξήγησε ότι τα νέα πρότυπα υπαγορεύτηκαν από δύο πρόσφατες εξελίξεις: την τεχνητή νοημοσύνη, που ανοίγει τεράστιες δυνατότητες στην αποκωδικοποίηση των εγκεφαλικών δεδομένων, και την έκρηξη συσκευών νευροτεχνολογίας για καταναλωτές, όπως ακουστικά που ισχυρίζονται ότι «διαβάζουν» τη δραστηριότητα του εγκεφάλου ή γυαλιά που παρακολουθούν τις κινήσεις των ματιών.
Νευρωνικά δεδομένα
Τα πρότυπα εισάγουν μια νέα κατηγορία δεδομένων, τα λεγόμενα «νευρωνικά δεδομένα» (neural data), και προτείνουν κατευθυντήριες γραμμές για την προστασία τους. Περισσότερες από 100 συστάσεις καλύπτουν ζητήματα που κυμαίνονται από την προστασία της ιδιωτικότητας και την ελευθερία της σκέψης, έως σενάρια που σήμερα θυμίζουν επιστημονική φαντασία – όπως η πιθανότητα εταιρείες να αξιοποιούν την νευροτεχνολογία για να «εισβάλουν» στα όνειρα των ανθρώπων με σκοπό τη διαφήμιση.
«Η νευροτεχνολογία μπορεί να αποτελέσει το επόμενο μεγάλο σύνορο της ανθρώπινης προόδου, αλλά δεν είναι ακίνδυνη», δήλωσε η γενική διευθύντρια της Unesco, Όντρεϊ Αζουλέ. Τα νέα πρότυπα, πρόσθεσε, θα «κατοχυρώνουν το απαραβίαστο του ανθρώπινου νου».
Η «έκρηξη» επενδύσεων και η πίεση για ρύθμιση
Τα τελευταία χρόνια, δισεκατομμύρια δολάρια έχουν επενδυθεί σε νευροτεχνολογικές εταιρείες – από τη χρηματοδότηση του Σαμ Άλτμαν στη Merge Labs, ανταγωνίστρια της Neuralink του Ίλον Μασκ, μέχρι την πρόσφατη παρουσίαση της Meta ενός «έξυπνου» βραχιολιού που επιτρέπει στον χρήστη να ελέγχει το κινητό του.
Η «έκρηξη» επενδύσεων έχει συνοδευτεί από αυξανόμενη πίεση για ρύθμιση. Το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF) δημοσίευσε πρόσφατα έκθεση που ζητά ένα πλαίσιο προστασίας ιδιωτικότητας, ενώ στις ΗΠΑ, ο Αμερικανός γερουσιαστής Τσακ Σούμερ, παρουσίασε τον νόμο Mind Act τον Σεπτέμβριο, ακολουθώντας το παράδειγμα τεσσάρων αμερικανικών πολιτειών που από το 2024 έχουν θεσπίσει νόμους για την προστασία των νευρωνικών δεδομένων.
Οι υποστηρικτές της ρύθμισης τονίζουν την ανάγκη διασφάλισης των προσωπικών δεδομένων, με τα πρότυπα της Unesco να υπογραμμίζουν την ανάγκη διασφάλισης της «ψυχικής ιδιωτικότητας» και της «ελευθερίας της σκέψης». Ωστόσο, επικριτές προειδοποιούν ότι αυτή η βιασύνη για ρύθμιση της νευροτεχνολογίας, καθοδηγείται περισσότερο από δυστοπικούς φόβους παρά από πραγματικούς κινδύνους — και ότι ενδέχεται να παρεμποδίσει σημαντικές ιατρικές εξελίξεις.
«Αυτό που συμβαίνει με όλη αυτή τη νομοθεσία είναι φόβος. Οι άνθρωποι φοβούνται τι μπορεί να κάνει αυτή η τεχνολογία. Η ιδέα ότι η νευροτεχνολογία “διαβάζει” το μυαλό είναι τρομακτική», είπε η Κρίστεν Μάθιους, δικηγόρος που ειδικεύεται σε θέματα ψυχικής ιδιωτικότητας στις ΗΠΑ.
Από τον 20ό αιώνα στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης
Η νευροτεχνολογία δεν είναι κάτι καινούργιο: η ηλεκτροεγκεφαλογραφία (EEG) εφευρέθηκε το 1924, ενώ οι πρώτες διεπαφές εγκεφάλου–υπολογιστή αναπτύχθηκαν τη δεκαετία του 1970. Η νέα, όμως, επενδυτική «έκρηξη» οφείλεται στην τεχνητή νοημοσύνη, που καθιστά πλέον δυνατή την αποκωδικοποίηση τεράστιων ποσοτήτων δεδομένων – συμπεριλαμβανομένων, δυνητικά, και εγκεφαλικών κυμάτων.
«Αυτό που έκανε αυτή την τεχνολογία να μοιάζει επικίνδυνη για την ιδιωτικότητα είναι η είσοδος της τεχνητής νοημοσύνης», σημείωσε η Μάθιους.
Πράγματι, οι εξελίξεις αυτές μπορεί να έχουν ιατρική επαναστατική σημασία, βοηθώντας στη θεραπεία παθήσεων όπως η νόσος Πάρκινσον ή η πλάγια μυατροφική σκλήρυνση (ALS). Ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature αυτό το καλοκαίρι περιγράφει μια διεπαφή εγκεφάλου-υπολογιστή που λειτουργεί με τεχνητή νοημοσύνη και αποκωδικοποιεί την ομιλία ενός παράλυτου ασθενούς.
Ανάμεσα στην πραγματικότητα και την υπερβολή
Η υπερβολική δημοσιότητα γύρω από αυτά τα επιτεύγματα, ωστόσο, έχει δημιουργήσει φόβους που η Μάθιους θεωρεί υπερβολικούς. Ο νόμος Mind Act, για παράδειγμα, αναφέρει ότι η τεχνητή νοημοσύνη και η «κάθετη εταιρική ενοποίηση» της νευροτεχνολογίας θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε «γνωστική χειραγώγηση» και «διάβρωση της προσωπικής αυτονομίας».
«Δεν γνωρίζω καμία εταιρεία που να κάνει κάτι τέτοιο. Δεν πρόκειται να συμβεί – τουλάχιστον όχι πριν περάσουν δύο δεκαετίες», είπε η δικηγόρος.
Το τρέχον όριο της νευροτεχνολογίας έγκειται στη βελτίωση των διεπαφών εγκεφάλου-υπολογιστή, οι οποίες, παρά τις πρόσφατες σημαντικές εξελίξεις, βρίσκονται ακόμη σε αρχικό στάδιο, καθώς και στην εξάπλωση των συσκευών που απευθύνονται στους καταναλωτές, οι οποίες, σύμφωνα με την Μάθιους, ενδέχεται να εγείρουν ανησυχίες σχετικά με την προστασία της ιδιωτικής ζωής. Ωστόσο, υποστηρίζει ότι η δημιουργία της έννοιας των «νευρικών δεδομένων» αποτελεί μια υπερβολικά ευρεία προσέγγιση του ζητήματος.
«Αυτό που πρέπει να αντιμετωπίσουμε είναι η εμπορευματοποίηση και η διαφημιστική εκμετάλλευση των νευρωνικών δεδομένων. Όμως οι νόμοι που υπάρχουν δεν αγγίζουν πραγματικά αυτά τα ζητήματα — είναι πολύ αόριστοι», κατέληξε.
ΠΗΓΗ: Guardian
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Γίνε μέλος στο κανάλι μας στο Viber
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος