Η Ιεραρχία του Παράλογου στις ταινίες του Λάνθιμου κατά τον A.A. Dowd

Από τα υπόγεια της «παράξενης» ελληνικής κινηματογραφικής σκηνής (γνωστού και ως weird vave) μέχρι τα κόκκινα χαλιά των Όσκαρ, ο Γιώργος Λάνθιμος έχει διανύσει μια διαδρομή τόσο απίθανη όσο και οι ίδιοι οι ήρωές του. Με τις σκοτεινές του αλληγορίες και τη σαρκαστική του ψυχρότητα, κατάφερε να κάνει το παράλογο, εμπορικό και το αποκρουστικό, επιθυμητό. Ο Αμερικανός κριτικός A.A. Dowd τιμά τη νέα του ταινία «Βουγονόνα» (Bugonia) με ένα μεγάλο αφιέρωμα, κατατάσσοντας ολόκληρη τη φιλμογραφία του σκηνοθέτη, από τα πρώτα του βήματα μέχρι το πιο πρόσφατο του έργο.

Η Κατάταξη του A.A. Dowd

10. Ο Καλύτερος μου Φίλος (2001)

Η πρώτη απόπειρα του Λάνθιμου, σε συν-σκηνοθεσία με τον Λάκη Λαζόπουλο, κατά τον A.A. Dowd, μοιάζει σήμερα με ένα «ξένο σώμα» μέσα στο σύμπαν του. Μια τηλεοπτική κωμωδία με διάσπαρτα στοιχεία φαντασίας, που δεν αποκαλύπτει ακόμα το χειρουργικό βλέμμα και το ιδιοσυγκρασιακό ύφος που θα ακολουθήσει.

9. Κινέττα (2005)

Εδώ, η υπογραφή του Λάνθιμου αρχίζει να διαφαίνεται: αποστασιοποίηση, αμηχανία, σιωπή. Τρεις χαρακτήρες αναπαριστούν εγκλήματα σ’ ένα παραθεριστικό τοπίο, εγκαινιάζοντας το θεματικό μοτίβο της αναπαράστασης και του ελέγχου.

8. Ιστορίες Καλοσύνης [Kinds of Kindness] (2024)

Η πιο πρόσφατη τριλογία του, μια εφιαλτική ανθολογία σχέσεων εξουσίας. Με την Έμμα Στόουν και τον Τζέσε Πλέμονς σε τριπλούς ρόλους, ο Λάνθιμος επιστρέφει στο σκληρό του ύφος, παραδίδοντας ένα παιχνίδι υπακοής και απώλειας ταυτότητας.

7. Άλπεις (2011)

Μια ομάδα «υποκατάστατων προσώπων» -ανάλογα με αυτά που προσλαμβάνονται από γραφεία διαχείρισης πένθους στην Ιαπωνία- αναλαμβάνει να καλύψει το κενό που αφήνει ο θάνατος. Οι «Άλπεις» εξερευνά το πένθος ως θεατρική διάδραση και την ηθοποιία ως υπαρξιακό τραύμα. Μια σιωπηλή, παρεξηγημένη δημιουργία που προοιωνίζεται το διεθνές του άνοιγμα στην παγκόσμια αγορά.

6. Ο Θάνατος του Ιερού Ελαφιού [The Killing of a Sacred Deer] (2017)

Πρόκειται για μια σύγχρονη τραγωδία με ρίζες στον μύθο και ψυχολογική φρίκη με όρους Κιούμπρικ. Ο Κόλιν Φάρελ και η Νικόλ Κίντμαν εγκλωβίζονται σε μια ιστορία τιμωρίας και ενοχής, όπου η λογική συνθλίβεται κάτω από τον μηχανισμό του πεπρωμένου.

5. Αστακός [The Lobster] (2015)

Η πρώτη του αγγλόφωνη επιτυχία του Γιώργου Λάνθιμου. Σε έναν κόσμο όπου η μοναξιά τιμωρείται, ο «Αστακός» μετατρέπει το ρομάντζο σε πείραμα κοινωνικής συμμόρφωσης. Ο Φάρελ αποδεικνύεται ιδανικός αγωγός της λανθιμικής αμηχανίας.

4. Βουγονία [Bugonia] (2025)

Η νέα του ταινία, βασισμένη στο «Save the Green Planet!», μετατρέπει την απαγωγή μιας CEO σε φιλοσοφικό θρίλερ για την παράνοια, την πίστη και την ευθύνη. Ο Λάνθιμος καθρεφτίζει την εποχή της παραπληροφόρησης, ακροβατώντας ανάμεσα στο γελοίο και το τραγικό.

3. Η Ευνοούμενη [The Favourite] (2018)

Αυτό το ιστορικό δράμα, είναι μεταμφιεσμένο σε κωμωδία εξουσίας. Η Ολίβια Κόλμαν, η Ρέιτσελ Βάις και η Έμμα Στόουν ανταλλάσσουν βέλη και βλέμματα σε ένα παλάτι που μοιάζει με μικρογραφία του ανθρώπινου εγωισμού. Ο Λάνθιμος υπογράφει την πιο «απολαυστική» του ταινία χωρίς να χάσει το δηλητήριό του.

2. Poor Things (2023)

Ένα φεμινιστικό Frankenstein movie που τινάζει στον αέρα κάθε ηθική και κοινωνική σύμβαση. Με την Έμμα Στόουν σε ένα ρόλο-ορόσημο, ο σκηνοθέτης συνδυάζει τον οργασμό της ελευθερίας με την υπαρξιακή του ειρωνεία.

1. Κυνόδοντας [Dogtooth] (2009)

Η ταινία που όρισε τον «Ελληνικό Παράξενο Κύμα», γνωστό ως Weird Wave. Ένα πείραμα εγκλεισμού, μια παραβολή για τη γλώσσα, την εξουσία και τη διαμόρφωση της ανθρώπινης συνείδησης. Ο Λάνθιμος αποτυπώνει με κλινική ψυχρότητα την αγριότητα της οικογένειας ως μικρογραφία της κοινωνίας.

Όπως γράφει ο A.A. Dowd, ο Λάνθιμος δεν εξημερώθηκε ποτέ· απλώς βρήκε κοινό που έμαθε να αγαπά το άβολο. Από τον «Κυνόδοντα» ως τη «Βουγονία», το έργο του αποτυπώνει έναν χάρτη της ανθρώπινης παράνοιας, όπου κάθε ταινία εισχωρεί ακόμα πιο βαθιά «μέσα στον καθρέφτη».