Η εβδομάδα ξεκίνησε με ένα μοναδικό οπτικοακουστικό τεκμήριο της δεκαετίας του 1960, την ταινία-ντοκιμαντέρ του Ρούσσου Κούνδουρου «Ελληνική Bιομηχανία», με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα Αρχείων, που εορτάζεται κάθε χρόνο στις 9 Ιουνίου. Ένα πολύτιμo ιστορικό τεκμήριο παραγωγής 1961, το οποίο γυρίστηκε σε ασπρόμαυρο φιλμ 16mm και καταγράφει την ανάπτυξη της βιομηχανίας στην Ελλάδα, αλλά και την επίδρασή της στη γεωργία και στις υπόλοιπες οικονομικές δραστηριότητες. Παράλληλα, αναφέρεται στον σχεδιασμό και στις προσπάθειες εκσυγχρονισμού της βιομηχανίας στη χώρα.
Παραγωγή: Γενική Διεύθυνσις Τύπου και Πληροφοριών
Σκηνοθεσία: Ρούσσος Κούνδουρος
Συνεργάτες: Βασίλης Βασιλικός, Λέων Λοΐσιος, Γιάννης Μπακογιαννόπουλος
10 Ιουνίου 1944: Το Ολοκαύτωμα του 1944
στο μαρτυρικό Δίστομο Βοιωτίας
«Εδώ και σήμερα» – Δίστομο, η μεγάλη σφαγή
Στην εκπομπή, παραγωγής 1984, επιχειρείται με παραστατικό τρόπο η αναβίωση του ιστορικού γεγονότος της μαζικής εκτέλεσης κατοίκων του Διστόμου Βοιωτίας, τη 10η Ιουνίου 1944, από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής, μέσα από αυτοβιογραφικές καταγραφές, 40 χρόνια μετά. Κάτοικοι του Διστόμου, επιζώντες της ναζιστικής θηριωδίας, ανακαλούν μνήμες από την τραγωδία και καταθέτουν μπροστά στον φακό, συγκινησιακά φορτισμένοι, την προσωπική τους μαρτυρία.
Σκηνοθεσία: Μάχη Λιδωρικιώτη
Το αφιέρωμα θα αναρτηθεί στη σελίδα του Αρχείου στο facebook (www.facebook.com/ERTarchive)
10 Ιουνίου 2023: Θάνατος του Γιάννη Μαρκόπουλου
«Οι απαρχές μου» – Γιάννης Μαρκόπουλος
Στην εκπομπή «Οι απαρχές μου», παραγωγής 1992, ο Γιάννης Μαρκόπουλος παρουσιάζει, εκτός από το γνωστό μουσικό του έργο και τα τραγούδια του, τις νέες του δουλειές όπως «Η Λειτουργία του Ορφέα», σύγχρονο ορατόριο σε 4 μέρη. Περιλαμβάνονται πλάνα πρόβας από τη συναυλία του στο «Παλλάς», όπου ερμηνεύτηκαν τμήματα από το συγκεκριμένο έργο, κατά την πρώτη παρουσίασή του, το 1992. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον αποκτά η πρόσφατη μουσική της ταινίας του Νίκου Κούνδουρου «Μπάυρον, μπαλάντα σ’ έναν δαίμονα» κι ένα χορικό της «Λυσιστράτης» σε μετάφραση Κώστα Γεωργουσόπουλου. Ο συνθέτης μιλάει στην εκπομπή για τα νεανικά του χρόνια στην Κρήτη και τις επιρροές του, τους δασκάλους του, τις πρώτες δισκογραφικές δουλειές του, τα ερεθίσματα που έλαβε με την παραμονή του στην Αθήνα, για τον καλλιτεχνικό κύκλο με τον οποίο συνδέθηκε αλλά και για το κοινό όραμα της γενιάς του. Στην εκπομπή μιλούν ο σκηνοθέτης Νίκος Κούνδουρος, ο κριτικός θεάτρου, φιλόλογος και ποιητής Κώστας Γεωργουσόπουλος, ο δημοσιογράφος Γιώργος Νοταράς και ο ηθοποιός Θύμιος Καρακατσάνης.
Σκηνοθεσία: Βαγγέλης Κ. Δημητρίου
Ειδικός σύμβουλος: Φώντας Λάδης
Έρευνα: Παύλος Κάγιος
Διεύθυνση φωτογραφίας: Βαγγέλης Κ. Δημητρίου
11 Ιουνίου 1985-2025: 40 χρόνια από τον θάνατο της Σαπφώς Νοταρά
«Ιχνηλάτες»
Σειρά εκπομπών του Δαυίδ Ναχμία με θέμα την ανάδειξη κοινωνικών και πολιτιστικών θεμάτων και την παρουσίαση προσωπικοτήτων. Η συγκεκριμένη εκπομπή ξετυλίγει τη ζωή και την καλλιτεχνική διαδρομή της ηθοποιού Σαπφώς Νοταρά, η οποία ξεχώρισε στο θέατρο και στον κινηματογράφο. Για τη Σαπφώ Νοταρά μιλούν στον Δαυίδ Ναχμία ο Κώστας Π. Παναγιωτόπουλος (BAR-BAR), ο Γιώργος Μανιώτης, ο Σπύρος Μπιμπίλας, η Αλίκη Γεωργούλη και ο Απόστολος Σουγκλάκος, που συνεργάστηκαν μαζί της και την έζησαν από κοντά. Αναπολούν περιστατικά που φωτίζουν άγνωστες πτυχές της προσωπικότητάς της, το σπάνιο ταμπεραμέντο της, την έντονη μοναχικότητα και τις υποκριτικές της ικανότητες. Προβάλλονται χαρακτηριστικά αποσπάσματα από ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου στις οποίες συμμετείχε, κι ένα απόσπασμα από την ταινία του Δ. Βερνίκου «Σπουδή για πορτραίτο», στο οποίο βλέπουμε τη Σαπφώ Νοταρά με τον Γιάννη Τσαρούχη, ενώ την ακούμε να διαβάζει Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη. Περιλαμβάνονται, επίσης, πλάνα από το ντοκιμαντέρ του Βασίλη Μάρου «Λυκαβηττός. Ένα θέατρο γεννιέται», με τη Σαπφώ Νοταρά στις «Εκκλησιάζουσες» του Αριστοφάνη, σε σκηνοθεσία Μίνου Βολανάκη, το 1965.
Σκηνοθετική επιμέλεια: Στάθης Πλώτας
Καλλιτεχνικός σύμβουλος: Αλέξης Κώστας
Υπεύθυνη εκπομπής: Δήμητρα Γκουντούνα
12 Ιουνίου: Παγκόσμια Ημέρα κατά της παιδικής εργασίας
«Τα όνειρα που γίνανε ζωή» – «Η παιδική εργασία»
Το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει το επεισόδιο της σειράς ντοκιμαντέρ «Τα όνειρα που γίνανε ζωή», με τίτλο «Παιδική εργασία», που είναι αφιερωμένο στο ζήτημα της παιδικής εκμετάλλευσης και εργασίας από τα τέλη του 19ου αιώνα έως και σήμερα στις δυτικές αλλά και στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Στην εκπομπή παρουσιάζεται μια αναδρομή στις ρίζες της παιδικής εργασίας στη Δυτική Ευρώπη κατά τη Βιομηχανική Επανάσταση και περιγράφονται οι συνθήκες που επικράτησαν τόσο στις ευρωπαϊκές και δυτικές χώρες όσο και στις χώρες του Τρίτου Κόσμου.
Η εκπομπή, παραγωγής 2003, θίγει παράλληλα τα ζητήματα της παιδικής εκμετάλλευσης και εργασίας στην Ελλάδα από τις αρχές του 20ού αιώνα μέσα από τις μεγάλες οικονομικές και γεωπολιτικές ταραχές, πολέμους, καταστροφές, μέχρι και τη σύγχρονη εποχή, καθώς και το ζήτημα της παιδικής εργασίας των προσφύγων που βρίσκουν καταφύγιο στις χώρες της αναπτυγμένης Δύσης.
Σενάριο-Σκηνοθεσία: Διονύσης Γρηγοράτος
Έρευνα: Νίκος Αξαρλής
13 Ιουνίου 2022: Θάνατος της Μαρίνας Λαμπράκη-Πλάκα
«Μονόγραμμα»
Στην εκπομπή της σειράς αυτοβιογραφικών ντοκιμαντέρ των Γιώργου και Ηρώς Σγουράκη, αυτοπαρουσιάζεται η καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης και από το 1992 διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης, Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα. Το ντοκιμαντέρ σκιαγραφεί την προσωπικότητα της Λαμπράκη-Πλάκα, η οποία σηματοδότησε με την παρουσία της και το διεθνώς αναγνωρισμένο έργο της την πνευματική και καλλιτεχνική ζωή του τόπου μας. Η ίδια, γέννημα-θρέμμα της Κρήτης, από το Αρκαλοχώρι Ηρακλείου, μιλάει για την καταγωγή της, τα παιδικά και μαθητικά της χρόνια στην Κρήτη. Αφηγείται πώς ξεκινώντας από την ενασχόλησή της με την Αρχαιολογία, οδηγήθηκε στον χώρο της Τέχνης. Αναφέρεται στον γάμο της με τον φιλόλογο, συγγραφέα, καθηγητή Δημήτρη Πλάκα, ο οποίος της άνοιξε τον παράδεισο της γνώσης. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και έκανε τη διδακτορική της διατριβή στη Σορβόνη. Ακόμα αναφέρει τον σημαντικό δάσκαλό της, τον Παντελή Πρεβελάκη, και τον δημοσιογράφο-εκδότη της «Μεσογείου», Αριστοτέλη Γραμματικάκη.
Το 1975 εκλέχθηκε τακτική καθηγήτρια της Ιστορίας της Τέχνης στην ΑΣΚΤ, πρώτη γυναίκα καθηγήτρια στην Καλών Τεχνών, και το 1989 της απονεμήθηκε το Α’ Κρατικό Βραβείο Μελέτης Δοκιμίου για το βιβλίο «Περί Ζωγραφικής». Γίνεται, τέλος, αναφορά στη θητεία της στην Εθνική Πινακοθήκη, της οποίας τον ρόλο αναβάθμισε με πρωτοποριακές για την εποχή ιδέες. Έργο της είναι η δημιουργία της «Εθνικής Γλυπτοθήκης» στο Γουδή, τα 3.000 έργα με τα οποία πλουτίστηκε η Πινακοθήκη, μεταξύ των οποίων τα έργα του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου «Άγιος Πέτρος» και «Η ταφή του Χριστού».
Σκηνοθεσία: Ηρώ Σγουράκη
Πρόλογος-εισαγωγή: Γιώργος Σγουράκης
Παραγωγός: Γιώργος Σγουράκης
14 Ιουνίου 1945: Ίδρυση του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας (ΕΙΡ)
«Ιστορίες Ραδιοφώνου» – Η ανασυγκρότηση 1945-1951
Το Αρχείο της ΕΡΤ προτείνει το δεύτερο επεισόδιο της σειράς «Ιστορίες Ραδιοφώνου», παραγωγής 1995, το οποίο αναφέρεται στην περίοδο ανασυγκρότησης και άνθησης του ελληνικού Ραδιοφώνου από το 1945 έως και το 1951, παρουσιάζοντας παράλληλα μαρτυρίες των ανθρώπων που εργάστηκαν στο Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στη συστηματική οργάνωση και τεχνολογική ανάπτυξη της Ελληνικής Ραδιοφωνίας την περίοδο αυτή, στην πρώτη αυτοκινούμενη μονάδα εξωτερικών μεταδόσεων, που ήταν γνωστή ως «Μαρμάρω» και στα πρώτα ραδιοφωνικά είδωλα εκείνης της εποχής, όπως το δίδυμο «Νίνα και Νικολάκης», που είχαν εμπνευστεί οι ηθοποιοί Στέλλα Γεωργιάδη και Νίκος Ματθαίος.
Σκηνοθεσία-μουσική επιμέλεια: Κώστας Μαζάνης
14 Ιουνίου 1987: Η Εθνική Ομάδα Μπάσκετ
κατακτά το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα
«Εδώ και σήμερα» – Η ιστορία της Εθνικής Ομάδας Μπάσκετ
Πριν από 38 χρόνια, η Εθνική Ομάδα Μπάσκετ αναδείχθηκε πρωταθλήτρια Ευρώπης νικώντας στον τελικό την ομάδα της Σοβιετικής Ένωσης, με 103-101.
Η διοργάνωση του Ευρωμπάσκετ 1987 διεξήχθη στη χώρα μας, και συγκεκριμένα στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, από τις 3 έως τις 14 Ιουνίου 1987, με τη συμμετοχή 12 ομάδων.
Το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει εκπομπή αφιερωμένη στα 51 χρόνια από την πρώτη εμφάνιση της Ελληνικής Εθνικής Ομάδας Μπάσκετ στην Κωνσταντινούπολη (1936), απέναντι στην Εθνική Ομάδα της Τουρκίας.
Η εκπομπή προβλήθηκε λίγες μέρες πριν από τη διεξαγωγή του Ευρωπαϊκού πρωταθλήματος μπάσκετ στην Αθήνα στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, όπου η Εθνική Ομάδα Μπάσκετ αναδείχθηκε πρωταθλήτρια Ευρώπης. Τα γυρίσματα έγιναν στην Αθήνα, στη Νάουσα και στη Θεσσαλονίκη. Η εκπομπή περιλαμβάνει συνεντεύξεις παλαίμαχων αθλητών της Εθνικής Ομάδας Μπάσκετ, οι οποίοι συνθέτουν με τις μαρτυρίες τους την ιστορία της.
Σκηνοθεσία: Γιάννης Διαμαντόπουλος
Δημοσιογραφική έρευνα: Γιάννης Δημαράς
15 Ιουνίου 1925-2025: 100 χρόνια από τη γέννηση του ζωγράφου Παναγιώτη Τέτση
«Π. Τέτσης, η διαδρομή»
Ντοκιμαντέρ-αφιέρωμα στον ζωγράφο και χαράκτη Παναγιώτη Τέτση και στο έργο του. Παρουσιάζεται η αναδρομική έκθεσή του στην Εθνική Πινακοθήκη (1999). Ο ίδιος ο ζωγράφος μιλάει για τη ζωή και την πορεία του, όπως έχει καταγραφεί μέσα από τις σελίδες του βιβλίου «Π. Τέτσης» της Τζούλιας Δημακοπούλου. Προβάλλονται πλάνα από την προετοιμασία της έκθεσης στην Εθνική Πινακοθήκη το 1999, καθώς και πλάνα από τα εγκαίνια, με απόσπασμα του χαιρετισμού του Απόστολου Μπότσου, προέδρου του Δ.Σ. της Εθνικής Πινακοθήκης. Προβάλλονται, ακόμη, στιγμιότυπα από την ομιλία της Μαρίνας Λαμπράκη-Πλάκα, διευθύντριας της Εθνικής Πινακοθήκης και της τεχνοκριτικού Ελένης Βακαλό, και από τον χώρο της έκθεσης. Για το έργο του Παναγιώτη Τέτση μιλάει, επίσης, η Τζούλια Δημακοπούλου, ιδρύτρια της γκαλερί «Νέες Μορφές». Περιλαμβάνονται στην εκπομπή πλάνα αρχείου από τις εκπομπές «Μονόγραμμα» (1991) του Γ. Σγουράκη, «Στον αστερισμό του Πόρτο Λεόνε» του Δ. Γρηγοράτου και «H Λαϊκή Αγορά» (1983) του Γ. Εμιρζά.
Σκηνοθεσία: Παναγιώτης Κακαβιάς
15 Ιουνίου 1994: Θάνατος του Μάνου Χατζιδάκι
«Έκτακτη έκδοση» – Συνεντευξη του Μάνου Χατζιδάκι
Η «Έκτακτη έκδοση», μια σειρά ενημερωτικών εκπομπών για θέματα πολιτισμού, φιλοξενεί συνέντευξη του Μάνου Χατζιδάκι στη Δήμητρα Γκουντούνα σχετικά με μια σειρά συναυλιών της Ορχήστρας των Χρωμάτων. Ειδικότερα, ο Μάνος Χατζιδάκις αναφέρεται στις προσεχείς παραστάσεις της Ορχήστρας των Χρωμάτων, τον Νοέμβριο του 1990, στο Θέατρο Παλλάς, καθώς και στον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζει το κοινό μέσα από αυτές τις παραστάσεις. Επιπλέον, σχολιάζει μια παλαιότερη δήλωσή του, ότι «η μουσική πέρασε σε ανυποληψία τα προηγούμενα χρόνια», και απαντά στο ερώτημα κατά πόσον οι καλλιτέχνες στην Ελλάδα υιοθετούν μια ελιτίστικη στάση απέναντι στο κοινό. Μιλάει, ακόμη, για τη σχέση του με τη Μελίνα Μερκούρη, σχολιάζει την ήττα της στις δημοτικές εκλογές και το πώς αυτή επηρέασε την καριέρα της, εκφράζοντας τη λύπη του που δεν θα μπορέσει να συμμετάσχει στη συναυλία ερμηνεύοντας το τραγούδι που της είχε γράψει για τον ρόλο της ως «Μπλανς Ντιμπουά» στο «Λεωφορείον ο Πόθος» του Τενεσί Ουίλιαμς. Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης προβάλλονται πλάνα, με τον Μάνο Χατζιδάκι να διευθύνει την Ορχήστρα των Χρωμάτων στο Ηρώδειο.
Ημερομηνία πρώτης προβολής: 23/10/1990
Επιμέλεια εκπομπής: Δήμητρα Γκουντούνα
Συνεργάστηκαν: Σωκράτης Ζάππας, Νίκος Φιλιππόσογλου, Χρήστος Μπασαλέκος, Δάφνη Τζαφέρη
Τα αφιερώματα αναρτώνται στον ιστότοπο της ΕΡΤ www.ert.gr/archeio, καθώς και στη σελίδα του Αρχείου στο Facebook www.facebook.com/ERTarchive
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Γίνε μέλος στο κανάλι μας στο Viber
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος