Γιατί το West End διδάσκει το Broadway πώς ανανεώνονται τα κλασικά;

Λογικά αύριο, μετά την ανακοίνωση των Tony Awards, όλοι οι θεατρόφιλοι που ταξιδεύουμε ειδικά για να δούμε θέατρο, θα συζητάμε την επιτυχία του “Sunset Boulevard” και της Nicole Scherzinger (σ.σ. Τα περισσότερα στοιχήματα αναφέρονται σε προσωπική νίκη της ηθοποιού αλλά και νίκη του μιούζικαλ στην κατηγορία «καλύτερη αναβίωση»).

Είναι όμως άξιο προσοχής ότι το μιούζικαλ, με την προσωπική σκηνοθετική και σκηνογραφική σφραγίδα, δεν άλλαξε οπτική απεικόνιση για τη σκηνική του παρουσία στο Μπρόντγουεϊ, αλλά στο Γουέστ Έντ.

«Δεν είναι απλώς θέμα υπερηφάνειας. Είναι θέμα ευθύνης», λένε θεατρόφιλοι στο TikTok σχετικά με το πού και πώς αναβιώνουν σκηνοθετικά, θεματικά, ερμηνευτικά τα μιούζικαλ.

Αυτό, σε συνδυασμό με την είδηση ότι το Donmar Warehouse θα ανεβάσει τα “Sweeney Todd” και “A Little Night Music” στο West End (με πιθανή διαφορετική σκηνοθετική απόδοση), δεν είναι απλώς θεατρική είδηση — είναι «ντροπή για το Μπρόντγουεϊ», που θα έπρεπε να τους είχε προλάβει.

“A Little Night Music”

Είναι οδυνηρό, σχεδόν ειρωνικό, να βλέπει κανείς βρετανικά θέατρα να ανασταίνουν με θάρρος και πρωτοτυπία το έργο του Stephen Sondheim, ενός Αμερικανού θρύλου, την ώρα που η αμερικανική θεατρική σκηνή αδυνατεί να διαχειριστεί το ίδιο της το θεατρικό κεφάλαιο (που μάλιστα έφυγε πρόσφατα από τη ζωή σε προχωρημένη ηλικία).

Η τελευταία αναβίωση του “Sweeney Todd” στο Μπρόντγουεϊ — παρά τις εξαιρετικές ερμηνείες και το βαρύγδουπο καστ — ήταν σε μεγάλο βαθμό άψυχη. Το αντίστοιχο σύντομο πέρασμα πριν λίγα χρόνια από βρετανικές σκηνές έδειξε ότι το Λονδίνο παίζει πάλι στήθος με στήθος με το «μεγάλο μήλο» του θεάματος, που μοιάζει και δαγκωμένο… και με σκουλήκι στο κουκούτσι του (σ.σ. Ξέρω-ξέρω, ειρωνικό συνειρμικό παράδειγμα μετά τη μιούζικαλ κινηματογραφική μεταφορά της “Χιονάτης” και την πρωταγωνίστρια της που μετά το cancel την έκανε για West End για να ερμηνεύσει την “Εβίτα”).

Η Ρέιτσελ Ζέγκλερ ως Εβίτα Περόν

Ελάχιστη τόλμη, μηδαμινή σκηνοθετική ταυτότητα, φυλλοβόρα αναμέτρηση με τη σκιά του παρελθόντος. Μια κλασική περίπτωση όπου το «ασφαλές» μπετώνει στα θεμέλια της εμπειρίας ως «άνευρο».
Αντίθετα με το Μπρόντγουεϊ, οι παραγωγές του Donmar (και γενικότερα του West End) επιμένουν να «διαβάζουν» τα έργα εκ νέου, να πειραματίζονται, να τα φέρνουν στον παλμό του σήμερα — όχι μέσω στείρας επικαιροποίησης, αλλά με ερμηνευτική φλόγα.

Και δεν είναι μόνο ο Sondheim.
Το “Next to Normal”, το “City of Angels”, ακόμα και το “Great Comet” — έργα που στην Αμερική αντιμετωπίζονται σχεδόν σαν «δύσκολα να ξανανεβούν» — στο Λονδίνο βρίσκουν νέα ζωή. Γιατί; Επειδή αντιμετωπίζονται ως δραματικά έργα και όχι παραστάσεις για να παρελάσουν κουστούμια και γούνρικα ώστε να ξαναφορεθούν προς τέρψη της «ρετρό νοσταλγίας».

“Next to Normal”

“City of Angels”

“Great Comet”

Το ερώτημα είναι άβολο αλλά απαραίτητο να τεθεί: γιατί οι Βρετανοί κάνουν τις αμερικανικές παραστάσεις καλύτερα από τους Αμερικανούς; Η απάντηση ίσως δεν είναι τόσο «θεατρική» όσο «συστημική». Το Μπρόντγουεϊ έχει παγιδευτεί σε ένα οικοδόμημα εμπορευματοποίησης, όπου η καλλιτεχνική ανάγνωση ενός έργου έρχεται δεύτερη — ή τρίτη — μετά τα στατιστικά του box office και την αναγνωρισιμότητα του σταρ στην αφίσα. Οι παραγωγές κρίνονται ως επενδύσεις, όχι ως ερμηνευτικές πράξεις.

Αντίθετα, σκηνές όπως το Donmar ή το Almeida (στο Λονδίνο) έχουν έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο παραγωγής: μικρότεροι χώροι, λιγότερη πίεση για «εισπρακτική επιτυχία», περισσότερο θεατρικός πειραματισμός (και φθηνότερα εισιτήρια). Δεν έχουν ανάγκη να βάλουν τον Hugh Jackman για να γεμίσουν θέσεις (σ.σ. Οι φήμες θέλουν ότι η έσχατη προσπάθειά του στο “The Music Man”, ήταν ομόηχη με τη λέξη «έσχατη», αλλά με άλλη ορθογραφία). Μπορούν να αφήσουν την ίδια την ανάγνωση του έργου να δημιουργήσει τον «θόρυβο».

Αν υπήρχε λιγότερη φοβία στο Μπρόντγουεϊ για το «καινούργιο», για το «μη αναγνωρίσιμο», ίσως βλέπαμε έναν “A Little Night Music” (που… δεν είναι και το σημαντικότερο ιστορικά μιούζικαλ) χωρίς την ανάγκη να κουβαλάει μεγάλα ονόματα αλλά να στηρίζεται σε μια καθαρή, ποιητική σκηνοθεσία.

Ίσως κάτι που να μη βασιζόταν στην ανακύκλωση ερμηνευτικών κλισέ, αλλά να προσπαθούσε να φέρει συθέμελη ταραχή, με ειρωνεία και ένα κάποιο είδος πολιτικής διάστασης στην αφήγηση του έργου, με έναν σύγχρονο θεατρικό λόγο — να είναι αυτό που χρειάζεται το Μπρόντγουεϊ.

Και ναι, όσο σκληρό κι αν ακούγεται, αν οι Αμερικανοί δεν μπορούν να αποδώσουν δικαιοσύνη στον Sondheim, καλύτερα να τον αφήσουν έστω προσωρινά στους Βρετανούς. Είναι θέμα σεβασμού προς το ίδιο το θεατρικό έργο.
Ίσως τελικά το Μπρόντγουεϊ, αν θέλει να θυμάται τι σημαίνει «ζωντανό θέατρο», πρέπει να στρέψει το βλέμμα του πιο συχνά προς το West End, που οι εμπνεύσεις, η τόλμη και οι αντικειμενικά ρεαλιστικές τιμές φέρνουν το κοινό στις καρέκλες των θεάτρων.