Έρευνα Guardian: Η Ευρώπη χάνει καθημερινά χώρους πρασίνου που αντιστοιχούν σε 600 γήπεδα ποδοσφαίρου

Η Ευρώπη χάνει καθημερινά πράσινο που κάποτε φιλοξενούσε άγρια ζωή, αποθήκευε άνθρακα και παρείχε τροφή με ρυθμό 600 γηπέδων ποδοσφαίρου την ημέρα, όπως αποκάλυψε έρευνα του Guardian και των συνεργατών του.

Η ανάλυση δορυφορικών εικόνων σε ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο και την ηπειρωτική Ευρώπη για μια περίοδο πέντε ετών δείχνει την ταχύτητα και την κλίμακα με την οποία οι πράσινες εκτάσεις γίνονται γκρίζες, καταλαμβάνονται από άσφαλτο για δρόμους, τούβλα και τσιμέντο για πολυτελή γήπεδα γκολφ και οικιστικές αναπτύξεις.

Η απώλεια του τροπικού δάσους του Αμαζονίου μετράται εδώ και χρόνια με τη χρήση δορυφορικών εικόνων και επιτόπιας παρακολούθησης, αλλά μέχρι τώρα η κλίμακα της απώλειας πράσινων εκτάσεων στην Ευρώπη δεν είχε καταγραφεί με τον ίδιο τρόπο.

Στην πρώτη έρευνα του είδους σε ολόκληρη την Ευρώπη, το πρόγραμμα Green to Grey (Από το Πράσινο στο Γκρι) που συνεργάζεται με επιστήμονες από το Νορβηγικό Ινστιτούτο Έρευνας για τη Φύση (Nina) για τη μέτρηση των φυσικών απωλειών, αποκαλύπτει την έκταση της φυσικής και γεωργικής γης που κατακλύζεται από τις ανθρώπινες παρεμβάσεις.

Το διασυνοριακό πρόγραμμα του Guardian, η Arena for Journalism in Europe (Arena), το Nina, ο νορβηγικός ραδιοτηλεοπτικός φορέας NRK και άλλα μέσα ενημέρωσης σε 11 χώρες διαπίστωσαν ότι η Ευρώπη χάνει περίπου 1.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα ετησίως λόγω κατασκευαστικών έργων. Σύμφωνα με τα στοιχεία, περίπου 9.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης – μια έκταση ίση με το μέγεθος της Κύπρου – μετατράπηκαν από πράσινα σε γκρίζα μεταξύ 2018 και 2023. Αυτό ισοδυναμεί με σχεδόν 30 τετραγωνικά χιλιόμετρα την εβδομάδα ή 600 γήπεδα ποδοσφαίρου την ημέρα.

Ο Στιβ Κάρβερ, καθηγητής άγριας φύσης στο Πανεπιστήμιο του Λιντς, δήλωσε: «Η γη που χάνεται λόγω της ανάπτυξης είναι ένας από τους κύριους παράγοντες της απώλειας άγριας φύσης και της μείωσης της βιοποικιλότητας. Αλλά χάνουμε επίσης καλλιεργήσιμη γη και παραγωγική γη καθώς οι πόλεις μας επεκτείνονται στην πράσινη ζώνη και σε γεωργικές εκτάσεις».

Τα πιο συνηθισμένα έργα ανάπτυξης, που αντιπροσωπεύουν το ένα τέταρτο όλων των περιπτώσεων, αφορούσαν κατοικίες και δρόμους. Αλλά η φύση και οι γεωργικές εκτάσεις καταστρέφονται επίσης για να φιλοξενήσουν πολυτελείς ανέσεις για τους πλούσιους, τον τουρισμό, τον καταναλωτισμό και τη βιομηχανία.

Η Arena αποκαλύπτει ότι στην Πορτογαλία, σχεδόν 740 στρέμματα από τις προστατευόμενες αμμοθίνες στην παραλία Γκαλέ κοντά στο Μελίντες, μία ώρα νότια της Λισαβόνας, έχουν χαθεί για να δημιουργηθεί ένα νέο γήπεδο γκολφ στο CostaTerra Golf and Ocean Club, όπου τα σπίτια θα πωλούνται για περίπου 5,6 εκατομμύρια λίρες (6,45 εκατ. ευρώ).

Το θέρετρο, το οποίο βρίσκεται ακόμη υπό κατασκευή, είναι η δεύτερη κατοικία της πριγκίπισσας Ευγενίας και του συζύγου της, Τζακ Μπρούκσμπανκ, ο οποίος εργάζεται για την ανάπτυξη του έργου. Κατασκευάζεται σε γη Natura 2000, η οποία υποτίθεται ότι προστατεύεται από τους κανονισμούς της ΕΕ.

Το θέρετρο υπόσχεται «την απλή πολυτέλεια της ευρωπαϊκής ζωής» στην «τελευταία ανέγγιχτη ακτή του Ατλαντικού στη νότια Ευρώπη». Το γήπεδο γκολφ έκτασης 185 στρεμμάτων εκτιμάται ότι καταναλώνει έως και 800.000 λίτρα νερού την ημέρα για τη συντήρηση των γηπέδων.

Εξαιρέσεις από την ανάπτυξη σε περιοχή Natura 2000 μπορούν να χορηγηθούν εάν υπάρχει υπέρτερο δημόσιο συμφέρον. Οι πορτογαλικές αρχές ενέκριναν το θέρετρο, το οποίο ανήκει στην αμερικανική εταιρεία ακινήτων Discovery Land Company, με το σκεπτικό του οικονομικού οφέλους.

Ο Ιωάννης Αγαπάκης, δικηγόρος της ClientEarth, μιας ΜΚΟ για το περιβαλλοντικό δίκαιο, δήλωσε ότι ένα γήπεδο γκολφ δεν πληροί αυτές τις προϋποθέσεις. «Προφανώς δεν αποτελεί υπέρτερο δημόσιο συμφέρον», είπε. «Το απλό γεγονός ότι ένα έργο προσφέρει οικονομικά οφέλη ή κάποιο είδος οικονομικής ανάπτυξης δεν το καθιστά ανώτερο δημόσιο συμφέρον».

Η Discovery Land Company δήλωσε σε ανακοίνωσή της: «Αναπτύσσουμε το CostaTerra ώστε να αποτελέσει πρότυπο περιβαλλοντικής διαχείρισης και βιωσιμότητας στην περιοχή.

Κάθε πτυχή του ακινήτου – από το σχεδιασμό του γηπέδου γκολφ, έως τις πρακτικές διαχείρισης των όμβριων υδάτων και των αποβλήτων, έως την ανάπτυξη και τη διατήρηση του οικοτόπου και των διαδρόμων της άγριας ζωής – σχεδιάστηκε ώστε να πληροί ή να υπερβαίνει τα πρότυπα της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του πλαισίου Natura 2000.

Θα συνεχίσουμε να καινοτομούμε και να βρίσκουμε λύσεις για να κάνουμε το CostaTerra το πιο υπεύθυνο ακίνητο του είδους του».

Στην Τουρκία, ο υγρότοπος Çaltılıdere στην επαρχία της Σμύρνης, στην ακτή του Αιγαίου, έχει θαφτεί κάτω από περισσότερα από ένα τετραγωνικό χιλιόμετρο τσιμεντένιων θεμελίων για μια μαρίνα επισκευής και κατασκευής πολυτελών γιοτ, όπως δείχνει η έρευνα.

Επισήμως χαρακτηρισμένο ως υγρότοπος από την Τουρκία, το Çaltılıdere ήταν το σπίτι φλαμίνγκο, πελεκάνων, κορμοράνων, τσιπούρας και λαβρακιού. Χρησίμευε επίσης ως ζωτικής σημασίας αποθήκη άνθρακα και φυσική προστασία από τις πλημμύρες.

Ωστόσο, οι τοπικές αρχές αναίρεσαν το καθεστώς προστασίας του το 2017 μετά από μια τεταμένη και αμφιλεγόμενη συνεδρίαση της τοπικής επιτροπής. Δορυφορικές εικόνες δείχνουν πώς ο ζωτικής σημασίας σταθμός για τα μεταναστευτικά πουλιά έχει καταστραφεί από τα θεμέλια από σκυρόδεμα.

Η Yatek, η βιομηχανική συνεταιριστική εταιρεία που αναπτύσσει το έργο της μαρίνας, ισχυρίζεται ότι θα φέρει τεράστια οικονομική ανάπτυξη και χιλιάδες θέσεις εργασίας στην περιοχή. «Οι πλουσιότεροι άνθρωποι της Τουρκίας και του κόσμου θα φέρουν τα μεγάλα γιοτ τους εδώ για να τα επισκευάσουν ή να τα κατασκευάσουν», δήλωσε ο πρώην διευθυντής της Yatek σε συνέντευξη το 2021. Η συνεταιριστική εταιρεία προβλέπει την κατασκευή έως και 132 πολυτελών γιοτ ετησίως.

Η Yatek ανέφερε σε ανακοίνωσή της ότι το έργο της είναι «μια πλήρως συμμορφούμενη πρωτοβουλία που ακολουθεί αυστηρά όλες τις νομικές διαδικασίες, συμπεριλαμβανομένης της απόκτησης της έκθεσης εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΕΠΕ)», ενός εγγράφου που περιγράφει λεπτομερώς τις επιπτώσεις ενός έργου για τη χορήγηση άδειας σύμφωνα με το δίκαιο της ΕΕ.

«Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις και άλλες οικολογικές πτυχές του έργου έχουν αξιολογηθεί διεξοδικά από τις αρμόδιες αρχές της χώρας μας, οι οποίες έχουν εκδώσει θετική απόφαση ΕΠΕ. Κατά συνέπεια, η όλη διαδικασία του έργου συνεχίζεται νόμιμα και σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία», αναφέρεται στη δήλωση.

Η Τουρκία κατέλαβε την πρώτη θέση όσον αφορά την έκταση πρασίνου που χάθηκε μεταξύ 2018 και 2023. Έχτισε 1.860 τετραγωνικά χιλιόμετρα φυσικών και καλλιεργήσιμων εκτάσεων, που αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το ένα πέμπτο της συνολικής απώλειας στην Ευρώπη.

Ωστόσο, οι εξελίξεις είναι πανευρωπαϊκές, όπως επισημαίνει η έρευνα του Guardian. Στα βουνά του Βερμίου στη βόρεια Ελλάδα, που ορίζονται ως περιοχή άγριας φύσης χωρίς δρόμους από την ελληνική νομοθεσία, αναπτύσσεται ένα μεγάλο αιολικό πάρκο στις περιοχές της δυτικής και κεντρικής Μακεδονίας.

Σύμφωνα με την Aer Soléir, με έδρα το Δουβλίνο, που είναι ο τελικός ιδιοκτήτης των αιολικών πάρκων του Βερμίου, τα σχέδια είναι πλήρως συμβατά με τα ισχύοντα κανονιστικά πλαίσια της Ελλάδας και της ΕΕ. Ανέφερε ότι η ανάπτυξη «εξασφάλισε, κατά τη διάρκεια μιας μακράς και απαιτητικής διαδικασίας σχεδιασμού και αδειοδότησης, όλες τις απαιτούμενες άδειες και εγκρίσεις» και πρόσθεσε: «Το έργο εξετάστηκε δύο φορές από το ανώτατο διοικητικό δικαστήριο. Και στις δύο περιπτώσεις, οι σχετικές αγωγές ακύρωσης απορρίφθηκαν και το δικαστήριο επιβεβαίωσε την πλήρη συμμόρφωση του έργου με το περιβαλλοντικό και κανονιστικό πλαίσιο».

Η εταιρεία ανέφερε επίσης ότι παράλληλα με την κατασκευή πραγματοποιούνται μια σειρά από εργασίες αναδάσωσης.

Στη Γερμανία, μισό εκατομμύριο δέντρα κόπηκαν κοντά στο Βερολίνο για την κατασκευή ενός εργοστασίου της Tesla, μετά την έγκριση από την κυβέρνηση ενός σχεδίου επέκτασης του εργοστασίου με στόχο τον διπλασιασμό της παραγωγής σε 1 εκατομμύριο αυτοκίνητα ετησίως.

Η μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε στην έρευνα Green to Grey διαφέρει από την επίσημη μέθοδο που χρησιμοποιεί ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (ΕΟΠ), η οποία εξαιρεί περιοχές μικρότερες από 50.000 τετραγωνικά μέτρα, που αντιστοιχούν σε περίπου πέντε γήπεδα ποδοσφαίρου. Η έρευνα εντόπισε μικρές, αποσπασματικές φυσικές απώλειες, καθώς και κατασκευές σε αστικούς χώρους πρασίνου, με αποτέλεσμα οι εκτιμήσεις να είναι 1,5 φορές μεγαλύτερες από τους υπολογισμούς του ΕΟΠ και να δείχνουν τον συνολικό αντίκτυπο των σωρευτικών απωλειών μικρής κλίμακας.

Η ευρωβουλευτής των Πρασίνων, Λένα Σίλινγκ δήλωσε: «Εδώ και χρόνια, η ΕΕ έχει υποσχεθεί να ηγηθεί της προστασίας του κλίματος και της φύσης, αλλά αυτή η έρευνα δείχνει ότι κυριολεκτικά τσιμεντοποιούμε το δικό μας μέλλον.

Κάθε δάσος, εύφορο χωράφι και σημείο βιοποικιλότητας που καταστρέφεται για βραχυπρόθεσμο κέρδος αποτελεί προδοσία των υποσχέσεων που δώσαμε στους νέους».

Σημείωσε ότι αν η φύση συνεχίσει να αντιμετωπίζεται ως αναλώσιμη, η Ευρώπη θα χάσει όχι μόνο τους κλιματικούς της στόχους, αλλά και την επισιτιστική της ασφάλεια, την υγεία της και τους ίδιους τους τόπους που κάνουν την ήπειρο αξιόλογη για να ζει κανείς.

Η ανάλυση του Guardian κάλυψε 30 χώρες, που αντιπροσωπεύουν το 96% της έκτασης των 39 χωρών του ΕΟΠ. Όλες οι χώρες που εξετάστηκαν χάνουν φυσικές και γεωργικές εκτάσεις, αλλά ορισμένες σε μεγαλύτερο βαθμό από άλλες. Οι πέντε χώρες με τις μεγαλύτερες απώλειες πράσινου χώρου ήταν η Τουρκία, με απώλεια άνω των 1 800 τετραγωνικών χιλιομέτρων φυσικού και καλλιεργήσιμου εδάφους μεταξύ 2018 και 2023, η Πολωνία (πάνω από 1.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα), η Γαλλία (950 τετραγωνικά χιλιόμετρα), η Γερμανία (720 τετραγωνικά χιλιόμετρα) και το Ηνωμένο Βασίλειο (604 τετραγωνικά χιλιόμετρα).

Πηγή: theguardian.com