Πρωτοποριακή έρευνα για τον οικολογικό μετασχηματισμό της οικονομίας με τη συμμετοχή του Έλληνα καθηγητή Γιώργου Καλλή

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ERC) ενέκρινε πρόγραμμα 6ετούς επιχορήγησης 10 εκατομμυρίων ευρώ σε τρεις νέους επιστήμονες ώστε να ερευνήσουν πώς οι κοινωνίες μπορούν να απομακρυνθούν από το οικονομικό μοντέλο της ανάπτυξης και να εξασφαλίσουν την ανθρώπινη ευημερία χωρίς να παραβιάζονται τα όρια του πλανήτη. Αξίζει να σημειωθεί ότι η επιχορήγηση αυτή είναι μια από τις πιο σημαντικές για προηγμένη έρευνα στην Ευρώπη.

Πρόκειται για τον Έλληνα Γιώργο Καλλή, οικονομολόγο της οικολογίας, πολιτικό οικολόγο και καθηγητή στο Ινστιτούτο Περιβαλλοντικής Επιστήμης και Τεχνολογίας του Αυτόνομου Πανεπιστημίου της Βαρκελώνης (ICTA-UAB), τον  οικονομικό ανθρωπολόγο Jason Hickel, καθηγητή στο τμήμα ανθρωπολογίας του ίδιου Πανεπιστημίου, και την οικολόγο οικονομολόγο Julia Steinberger, καθηγήτρια στο Ινστιτούτο Γεωγραφίας και Αειφορίας του Πανεπιστημίου της Λωζάνης (UNIL).

Το ερευνητικό πρότζεκτ, που ονομάζεται «Μετα-Αναπτυξιακή  Συμφωνία» («A Post-Growth Deal», REAL), υπόσχεται να προωθήσει την οικολογική οικονομία σε ριζοσπαστικές νέες κατευθύνσεις.

Για να μειωθούν οι εκπομπές ρύπων αρκετά γρήγορα ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι του Παρισιού και να αντιστραφούν άλλες οικολογικές πιέσεις, οι οικονομίες υψηλού εισοδήματος θα πρέπει να μειώσουν δραματικά τη χρήση ενέργειας και υλικών πόρων. Ωστόσο, επαρκείς μειώσεις δεν είναι εφικτό να επιτευχθούν εάν οι χώρες συνεχίσουν να θέτουν την οικονομική μεγέθυνση,-με διαρκώς αυξανόμενα επίπεδα βιομηχανικής παραγωγής-, ως πρωταρχικό στόχο.

Οι επιστήμονες αναγνωρίζουν όλο και περισσότερο την ανάγκη να εξερευνήσουν μονοπάτια μετά-ανάπτυξης. Οι πρόσφατες εκκλήσεις για μετάβαση σε μετα-αναπτυξιακά κοινωνικοοικονομικά μοντέλα αναφέρονται σε σημαντικές εκθέσεις που εκπονήθηκαν από τη Διακυβερνητική Ομάδα για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), από την ομάδα του ΟΗΕ για τη βιοποικιλότητα (IPBES) και από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος. Αλλά οι υπάρχουσες γνώσεις δεν επαρκούν προς αυτήν την κατεύθυνση. Το πρότζεκτ REAL θα προωθήσει την επιστημονική γνώση έτσι ώστε τα μετα-αναπτυξιακά μονοπάτια να μπορούν να περιγραφούν πλήρως και να εφαρμοστούν με επιτυχία.

Με αυτή τη χρηματοδότηση, οι επιστήμονες θα ενώσουν τις εξειδικευμένες γνώσεις και την εμπειρία τους για να διερευνήσουν «πώς μπορούν να επιτευχθούν δραματικές μειώσεις στη χρήση ενέργειας και πόρων, ενώ ταυτόχρονα θα τερματιστεί η φτώχεια και θα διασφαλιστεί αξιοπρεπής ζωή για όλους». Φιλοδοξούν να προτείνουν νέα μοντέλα πολιτικής, πολιτικών πρακτικών και συστημάτων κοινωνικής παροχής σε μια μετα-αναπτυξιακή κατεύθυνση που θα λαμβάνει υπόψιν της τις ανισότητες μεταξύ Βορά-Νότου. Ο στόχος εδώ, εξηγεί ο Jason Hickel, οικονομικός ανθρωπολόγος στο ICTA-UAB, είναι «η σύγκλιση μεταξύ του παγκόσμιου Βορρά και του Νότου, και εντός των χωρών, σε ένα επίπεδο χρήσης πόρων που να είναι επαρκές για υψηλή ανθρώπινη ανάπτυξη αλλά και συμβατό με τα πλανητικά όρια».

Η «Μετα-αναπτυξιακή  Συμφωνία», «Post-Growth Deal» απαντά στην ανάγκη για μια νέα πολιτική και θεσμική συμφωνία μεταξύ κυβέρνησης και πολιτών, ισοδύναμη με αυτή του New Deal ή του κράτους πρόνοιας, αλλά προσανατολισμένη στην εξασφάλιση της ευημερίας σε μια εποχή παρατεταμένης οικονομικής στασιμότητας και εξελισσόμενης κλιματικής κατάρρευσης. Η υλοποίηση ενός τέτοιου «Deal», απαιτεί νέα έρευνα, νέα δεδομένα και νέα μοντέλα που σκοπεύει να αναπτύξει το πρότζεκτ REAL.

«Είναι η πρώτη φορά που χρηματοδοτείται έργο τέτοιας κλίμακας και εμβέλειας με θέμα τη μετα-ανάπτυξη», λέει ο Γιώργος Καλλής, περιβαλλοντολόγος στο ICTA-UAB. «Αυτή είναι μια αναγνώριση και μια επικύρωση των προσπαθειών που έχουν κάνει πολλοί μεμονωμένοι ερευνητές εδώ και χρόνια με μικρή θεσμική ή οικονομική υποστήριξη. Είναι μια μεγάλη ευκαιρία που σημαίνει βέβαια και μια σημαντική ευθύνη». Ο Καλλής τόνισε επίσης τη σημασία της συνέργειας: «Κάθε φορά που συναντιόμαστε οι τρεις μας, νιώθουμε σαν να ενώνονται τα διάφορα κομμάτια ενός παζλ. Πρόκειται για ένα πραγματικά διεπιστημονικό έργο. Ελπίζουμε να δημιουργήσουμε ένα νέο παράδειγμα για τον τρόπο προσέγγισης ζητημάτων πλανητικής σημασίας».

«Πρόκειται για ένα επαναστατικό πρότζεκτ», αναφέρει η Τζούλια Στάινμπεργκερ, οικολόγος οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο της Λωζάνης. «Μας δίνει την καλύτερη ευκαιρία να εξερευνήσουμε τις μετασχηματιστικές ιδέες που είναι απαραίτητες για την προστασία της ανθρωπότητας από τις αλληλένδετες κρίσεις των επόμενων δεκαετιών: να επαναπροσανατολίσουμε τις οικονομίες μας μακριά από την επικίνδυνη αναπτυξιακή εξάρτηση και προς μια νέα ανθρώπινη άνθηση».