Στη Νορβηγία μεταμορφώνουν τα δέντρα σε ουρανοξύστες

Στη Σκανδιναβία, οι οικολόγοι αρχιτέκτονες χτίζουν πύργους με πυλώνες από πεύκο και έλατο. Το Μπρούμουνταλ, ένας μικρός δήμος στη βορειοανατολική όχθη της λίμνης Μιόσα (Mjøsa) στη Νορβηγία, δεν είναι από τα μέρη εκείνα τα οποία θα πρότεινε κανείς σε ένα περαστικό επισκέπτη.

Δεν έχει γραφικούς δρόμους με καφέ και μπουτίκ, όπως στο χιονοδρομικό κέντρο του Λιλεχάμερ, περίπου τριάντα μίλια πιο βόρεια. Αντίθετα η περιοχή έχει πολλά  βιομηχανικά κτίρια, κυρίως για τη βιομηχανία ξυλείας, που βρίσκονται  πιο κοντά στη λίμνη και η προκυμαία αποκόπτεται από έναν αυτοκινητόδρομο.

Η πόλη, η οποία έχει πληθυσμό έντεκα χιλιάδων, ήταν μέχρι πρόσφατα περισσότερο γνωστή στους Νορβηγούς για μια σειρά επιθέσεων σε μετανάστες κατοίκους πριν από τρεις δεκαετίες, που οδήγησαν σε συγκρούσεις στους δρόμους μεταξύ διαδηλωτών κατά του ρατσισμού και υποστηρικτών της ακροδεξιάς.

Από το 2019, ωστόσο, το Μπρούμουνταλ  έχει αποκτήσει μια πιο ευπρόσδεκτη ταυτότητα: ως η τοποθεσία του Μιόσταρνετ, (Mjøstårnet) του ψηλότερου κτιρίου από ξύλο στον κόσμο.

Μιόσταρνετ σημαίνει “Πύργος της Μιόσα”. Το κτίριο έχει ύψος 85,34μ και αποτελείται από δεκαοκτώ ορόφους, που συνδυάζουν χώρους γραφείων, κατοικίες και ένα ξενοδοχείο εβδομήντα δύο δωματίων που έχει γίνει προορισμός για επισκέπτες “ψαγμένους” με  το μέλλον της αειφόρου αρχιτεκτονικής και των νέων επιτευγμάτων στη δομική μηχανική.

Είναι ο τρίτος ψηλότερος πύργος στη Νορβηγία, μια χώρα της οποίας τα κτίρια σπάνια ξεπερνούν τους  δέκα ορόφους.  Αν και το Μιόσταρνετ κυριαρχεί στον ορίζοντα του Μπρούμουνταλ,  είναι το ένα δέκατο του ύψους της ψηλότερης κατασκευής του κόσμου, του Μπούρτζ  Καλίφα, στο Ντουμπάι. Η κλίμακα του είναι παρόμοια με αυτή εμβληματικού Φλατάϊρον της Νέας Υόρκης, το οποίο, όταν ολοκληρώθηκε το 1902, ξεπέρασε τα τριακόσια πόδια (91 Μέτρα).

Όπως και το Φλατάϊρον που ήταν ένας από τους πρώτους ουρανοξύστες με χαλύβδινο σκελετό, ο οποίος αψήφησε τον σκεπτικισμό του κοινού σχετικά με τη στιβαρότητα ενός κτιρίου που εκλεπτύνει την ακραία γωνία των περίπου είκοσι πέντε μοιρών,το Μιόσταρνετ είναι ένα τολμηρό εγχείρημα και μια απόδειξη εφαρμογής της ιδέας.

To κτίριο βασίζει τη δομή και τη σταθερότητά του όχι στο χάλυβα και το σκυρόδεμα, αλλά στις γιγάντιες ξύλινες δοκούς επικολλητής πλαστικοποιημένης ξυλείας (Glulam), ένα  προϊόν στο οποίο κομμάτια ξυλείας συνδέονται μεταξύ τους με αδιάβροχες κόλλες. Το Glulam κατασκευάζεται σε βιομηχανική κλίμακα από δάση ελάτης και πεύκου που καλύπτουν περίπου το ένα τρίτο της γης της Νορβηγίας, συμπεριλαμβανομένων των πλαγιών γύρω από το Μπρούμουνταλ, από τις οποίες συλλέχθηκε η ξυλεία για το Mιόσταρνετ.

Ο πύργος πλαισιώνεται από δύο άλλες κατασκευές από ξύλο: στη μία πλευρά, ένα χαμηλό κτίριο που στεγάζει το δημοτικό κολυμβητήριο και από την άλλη, ένα κτίριο γραφείων. Υπάρχουν ακόμη μερικές χαμηλές ξύλινες πολυκατοικίες στην άκρη της λίμνης.

Η πρόσοψη του Mιόσταρνετ είναι επενδυμένη με πάνελ από πορτοκαλί-καφέ ξυλεία, των οποίων οι σκούρες κάθετες γραμμές από κόκκους ξύλου τραβούν το μάτι προς τα πάνω.

Τα κτίρια είναι από τους χειρότερους παράγοντες που συμβάλλουν στις εκπομπές  αερίων του θερμοκηπίου. Η Παγκόσμια Συμμαχία για τα Κτίρια και τις Κατασκευές ανέφερε ότι το είκοσι οκτώ τοις εκατό των παγκόσμιων εκπομπών παράγονται από τις κτιριακές εργασίες θερμότητα, φωτισμός κ.λπ. Ένα επιπλέον έντεκα τοις εκατό προέρχεται από την κατασκευή υλικών και από τις οικοδομικές  κατασκευές.

Μια έκθεση του 2019 από το βρετανικό επιστημονικό επιτελείο Chatham House, υπολόγισε ότι τα τέσσερα δισεκατομμύρια τόνοι τσιμέντου που παράγονται ετησίως παγκοσμίως αντιπροσωπεύουν το οκτώ τοις εκατό των εκπομπών. Ο άνθρακας απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα από την καύση που απαιτείται για την κατασκευή του τσιμέντου και από τις χημικές διεργασίες που συντελούνται. (Αντίθετα, η αεροπορική βιομηχανία συμβάλλει λίγο λιγότερο από το 2% των εκπομπών.)

Τα κτίρια έχουν περιβαλλοντικό κόστος όταν κτίζονται  και όταν πέφτουν: Τα απόβλητα σκυροδέματος καταλήγουν συνήθως σε χώρους υγειονομικής ταφής, ειδικά σε χώρες αναδυόμενων οικονομιών. Ακόμη και σε μέρη όπου έχουν αναπτυχθεί τεχνολογίες για την ανακύκλωση του υλικού, η διαδικασία είναι περίπλοκη, καθώς το δομικό σκυρόδεμα είναι κολλημένο πάνω στις σιδερένιες ράβδους και είναι δύσκολο να αφαιρεθεί.

Τα επεξεργασμένα προϊόντα ξύλου, όπως το glulam και η ξυλεία με σταυροειδείς στρώσεις όπου  οι επίπεδες σανίδες είναι κολλημένες σε κάθετα στρώματα προσφέρουν ένα εναλλακτικό μοντέλο για τον κατασκευαστικό κλάδο. Οι κολώνες ξυλείας, δεδομένου ότι προϋπήρξαν ως δέντρα, διατηρούν το διοξείδιο του άνθρακα που συλλαμβάνεται από την ατμόσφαιρα. Ένα κυβικό μέτρο ξυλείας glulam αποθηκεύει περίπου επτακόσια κιλά διοξειδίου του άνθρακα.

Περίπου δεκαοκτώ χιλιάδες δέντρα χρειάστηκαν για την παραγωγή των προϊόντων ξύλου που χρησιμοποιήθηκαν στην κατασκευή του Mιόσταρνετ και της παρακείμενης πισίνας. Συνολικά, αυτά τα δέντρα δεσμεύουν περισσότερους από δύο χιλιάδες τόνους διοξειδίου του άνθρακα. (Ο νορβηγικός νόμος απαιτεί την αναφύτευση των υλοτομημένων στρεμμάτων.)

Πολλοί δήμοι και κράτη αγκαλιάζουν τα περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα της δόμησης με ξυλεία. Το 2020, ο Υπουργός Στέγασης της Γαλλίας δήλωσε ότι τα νέα δημόσια κτίρια θα πρέπει να ενσωματώνουν ξύλο ή άλλα βιολογικά υλικά όπως μια σύνθεση από κάνναβη, νερό και ασβέστη. Η κυβέρνηση της πόλης του Άμστερνταμ αποφάσισε ότι, από το 2025, το ένα πέμπτο όλων των νέων κτιρίων πρέπει να κατασκευαστεί κυρίως με βιολογικά υλικά. Άλλες χώρες ακολούθησαν διαφορετική πορεία.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η πρόσφατη νομοθεσία απαγόρευσε τη χρήση εύφλεκτων υλικών, συμπεριλαμβανομένου του ξύλου, στο εξωτερικό κτιρίων κατοικιών ύψους άνω των εξήντα ποδιών. Αυτή η απόφαση εισήχθη μετά την πυρκαγιά του Grenfell Tower, το 2017, όταν μια πολυκατοικία είκοσι τεσσάρων ορόφων  στο Δυτικό Λονδίνο τυλίχτηκε στις φλόγες σκοτώνοντας εβδομήντα δύο ανθρώπους.

Στη Νορβηγία, οι ξύλινες κατασκευές κηρύχθηκαν εκτός νόμου σε αστικά περιβάλλοντα το 1904, όταν η πόλη Αλεσουντ καταστράφηκε από πυρκαγιά (αυτός ο νόμος έχει από τότε ακυρωθεί).

Αρχιτέκτονες και μηχανικοί που ειδικεύονται σε κτίρια μαζικής ξυλείας λένε ότι οι φόβοι για πυρκαγιά είναι άστοχοι.

Ο Μάρτιν Λούνκε, διευθυντής έργου για τη Hent, επίσημο εργολάβο υπεύθυνο για το ξύλινο συγκρότημα στο Μπρούμουνταλ, είπε ότι ορισμένοι ντόπιοι αρχικά αναφέρονταν στο Mιόσταρνετ ως «τη μεγαλύτερη δάδα στον κόσμο». Ο Λούνκε εξήγησε ότι το είδος των πλαστικοποιημένων ξύλινων μπλοκ που χρησιμοποιούνται στο Mιόσταρνετ υπερβαίνει τα σύγχρονα πρότυπα πυρκαγιάς.

Σε αντίθεση με τις ξύλινες σανίδες ή τις δοκούς που κόβονται από μεμονωμένα δέντρα, τα ογκώδη τεμάχια μηχανικής ξυλείας που χρησιμοποιούνται σε μεγάλης κλίμακας κατασκευαστικά έργα δεν καίγονται, μόνο καρβουνιάζουν στην επιφάνεια, σε βάθος ενός ή δύο εκατοστών, όπως ένας μεγάλος κορμός που όταν τοποθετηθεί σε τζάκι, το επόμενο πρωί θα μαυρίσει αλλά δεν θα καεί. Τουλάχιστον αυτό έχει αποδειχθεί σε δοκιμές.

Επειδή η οικοδόμηση με επικολλημένη ξυλεία και ξυλεία με σταυροειδείς στρώσεις είναι ακόμα μια πολύ καινούργια μέθοδος, μπορεί να είναι πιο ακριβή από τη συμβατική κατασκευή: Η κατασκευή του Μιόσταρνετ κόστισε περίπου εκατόν δεκατρία εκατομμύρια δολάρια, περίπου έντεκα τοις εκατό περισσότερο από ό,τι θα στοίχιζε μια αντίστοιχη κατασκευή  με σκυρόδεμα και χάλυβα. Αν και ορισμένες περιοχές του κόσμου έχουν άφθονα δάση από ανανεώσιμα δέντρα, όπως η Γερμανία, η Αυστρία, ο Καναδάς, άλλες δεν διαθέτουν έτοιμη προμήθεια ξύλου για να μετατραπεί σε μηχανική ξυλεία. Παρά την τάση του Ντουμπάϊ για αρχιτεκτονικές καινοτομίες, δεν θα ήταν μια λογική τοποθεσία για έναν πύργο κατασκευασμένο από ξύλο, διότι το οικολογικό κόστος της αποστολής του ξύλου θα ακύρωνε τα πράσινα διαπιστευτήριά του.

Άλλοι εργολάβοι κάνουν τώρα σχέδια για την κατασκευή κτιρίων από υβριδική ξυλεία που είναι ακόμη ψηλότερα από το Mιόσταρνετ και τα σχέδιά τους ξεφεύγουν από τη γεωμετρική απλότητα του πύργου Μπρούμουνταλ. Το αρχιτεκτονικό γραφείο Penda έχει σχεδιάσει μια οδοντωτή πολυκατοικία δεκαοκτώ ορόφων, της οποίας η σπονδυλωτή δομή θα έχει μεγάλα μπαλκόνια με προεξοχές που μπορούν να φιλοξενήσουν πλήρως αναπτυγμένα δέντρα.        Το Βανκούβερ θα γίνει σύντομα μια πόλη με πολλά καινοτόμα κτίρια από ξύλο, συμπεριλαμβανομένου του Earth Tower, μιας πολυκατοικίας σαράντα ορόφων που ενσωματώνει κοινόχρηστους χειμερινούς κήπους για τους κατοίκους και ένα θερμοκήπιο στον τελευταίο όροφο.

Ένα νέο σπίτι για την Πινακοθήκη του Βανκούβερ, σχεδιασμένο από τους Herzog & de Meuron, συνδυάζει στοιχεία δομικής ξυλείας με μια πρόσοψη από υφαντό χαλκό. Το αρχιτεκτονικό γραφείο SHoP της Νέας Υόρκης, το οποίο πρόσφατα ολοκλήρωσε τον πιο λεπτό ουρανοξύστη στον κόσμο, τον Πύργο Steinway, στο κέντρο του Μανχάταν, έχει σχεδιάσει έναν ξύλινο πύργο σαράντα ορόφων στο Σίδνεϊ για την εταιρεία τεχνολογίας Atlassian.

Η σημερινή εκτεταμένη δασοποίηση είναι αποτέλεσμα ενός προγράμματος που θέσπισε η νορβηγική κυβέρνηση μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, στο οποίο μαθητές φύτεψαν δέντρα ως μέρος του προγράμματος σπουδών τους. Τα δάση που θα προκύψουν θεωρήθηκε ότι θα τονώσουν την οικονομική ανάπτυξη μέσω της επέκτασης των βιομηχανιών με βάση το ξύλο, συμπεριλαμβανομένης της χαρτοποιϊας.

Πηγή: The New Yorker

Όλες οι Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο,  στο ertnews.gr
Διάβασε όλες τις ειδήσεις μας στο Google
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Γίνε μέλος στο κανάλι μας στο Viber

Προσοχή! Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των πληροφοριών του παραπάνω άρθρου (όχι αυτολεξεί) ή μέρους αυτών μόνο αν:
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος