Έλληνες επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) πραγματοποίησαν ένα σημαντικό βήμα που θα μας επιτρέψει να καταλάβουμε πώς δημιουργούνται τα άστρα, συμβάλλοντας έτσι σε ένα βαθμό και στην απάντηση κρίσιμων ερωτημάτων σχετικά με το τι καθορίζει τον αριθμό και το είδος των άστρων και των πλανητών που δημιουργούνται στο γαλαξία μας.
Η ανακάλυψη, αποτέλεσε αντικείμενο διδακτορικής διατριβής του δρ. ‘Αρη Τρίτση, την οποία ο ίδιος ολοκλήρωσε στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης υπό την επίβλεψη του καθηγητή Κώστα Τάσση.
Η ερευνητική εργασία βασίστηκε σε θεωρητικές και πειραματικές μελέτες των δύο επιστημόνων στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και στο ΙΤΕ, καθώς επίσης και σε δεδομένα από τη διαστημική αποστολή Herschel του Eυρωπαϊκού Οργανισμού του Διαστήματος (ESA).
Στην ουσία, οι δύο Έλληνες ερευνητές κατάφεραν να «χαρτογραφήσουν» τρισδιάστατα ένα μεσοαστρικό μοριακό νέφος αερίων και σκόνης, δηλαδή μια περιοχή στην οποία γεννιούνται νέα άστρα, καθώς ανακάλυψαν ότι το μαγνητικό πεδίο του δονείται σαν μουσικό όργανο.
Μιλώντας στο Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, ο κ. Τάσσης εξήγησε τη φύση του ερευνητικού ερωτήματος που απασχολεί τους επιστήμονες: «Γνωρίζουμε ότι τα αστέρια γεννιούνται σε μεσοαστρικά νέφη αερίου ‘αστρονομικών’ διαστάσεων, όμως τι ακριβώς συμβαίνει για να φτάσουμε από το νέφος σε άστρα όπως ο Ήλιος μας, καθώς και στους πλανήτες, είναι ακόμη μυστήριο. Τι καθορίζει αν ένα νέφος θα φτιάξει πολλά μικρά άστρα ή λίγα μεγάλα; Τι ποσοστό από το αέριο του νέφους θα μετατραπεί σε αστέρια και πόσο θα ανακυκλωθεί;»
Μέχρι σήμερα, ακόμα και τα πλέον εξελιγμένα τηλεσκόπια μπορούν να χαρτογραφήσουν μονάχα τη δισδιάστατη προβολή των νεφών στον ουρανό και όχι την τρισδιάστατη δομή τους. Για το λόγο αυτό είναι ιδιαίτερα δύσκολο να εντοπιστούν τα ίχνη που θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους επιστήμονες να αποκρυπτογραφήσουν τις φυσικές διεργασίες που οδηγούν στη δημιουργία των άστρων.
Σε αυτό ακριβώς έγκειται η καινοτομία της ανακάλυψης των δύο Ελλήνων ερευνητών. Οι ίδιοι μελέτησαν την περίπτωση του απομονωμένου νέφους Musca, που είναι ορατό από το νότιο ημισφαίριο της Γης και μοιάζει με λεπτό κύλινδρο σαν βελόνα στον ουρανό. Το νέφος αυτό αποτελείται κυρίως από μοριακό υδρογόνο και βρίσκεται σε απόσταση 570 ετών φωτός από τη Γη, λίγο κάτω από τον αστερισμό του Σταυρού του Νότου. Σύμφωνα με τις πληροφορίες των ερευνητών έχει μήκος περίπου 27 ετών φωτός και βάθος 20 ετών φωτός.
Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι το μαγνητικό πεδίο του Musca δονείται ολόκληρο, παράγοντας ήχους, οι συχνότητες των οποίων αποκαλύπτουν το πραγματικό τρισδιάστατο σχήμα του, όπως ακριβώς οι συχνότητες ενός μουσικού οργάνου. Σχεδόν με τον ίδιο τρόπο υπολόγισαν ότι το πλάτος του είναι συγκρίσιμο με το ορατό μήκος του νέφους στον ουρανό.
Ο κ. Τρίτσης, μεταδιδακτορικός υπότροφος στη Σχολή Αστρονομίας και Αστροφυσικής του Εθνικού Πανεπιστημίου της Αυστραλίας (ANU) στην Καμπέρα, ανέφερε: «Το Musca είναι το μεγαλύτερο αντικείμενο στον Γαλαξία που πάλλεται ολόκληρο».
Όπως ο ίδιος λέει: «Η γνώση του τρισδιάστατου σχήματος των νεφών θα βελτιώσει σημαντικά την κατανόησή μας γι’ αυτά τα ‘μαιευτήρια’ άστρων και τη γέννηση του δικού μας ηλιακού συστήματος. Το Musca μπορεί πλέον να χρησιμοποιηθεί ως “εργαστήριο” για τον έλεγχο των θεωριών σχετικά με το σχηματισμό των άστρων και της σκόνης».
Από τη μεριά του, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο κύριος Τάσσης πρόσθεσε: «Αυτή είναι η πρώτη φορά που διακρίναμε το “τραγούδι” ενός αντικειμένου τέτοιου μεγέθους, το πρώτο αντικείμενο στο Γαλαξία για το οποίο αναγνωρίστηκαν τέτοιες χαρακτηριστικές συχνότητες μαγνητικών δονήσεων. Είναι επίσης η πρώτη φορά που το “μαγνητικό τραγούδι” ενός νέφους χρησιμοποιήθηκε για την αποκρυπτογράφηση του πραγματικού του σχήματος. Είναι ιδιαίτερη χαρά για μας ότι αυτή η έρευνα πραγματοποιήθηκε όχι μόνο από Έλληνες επιστήμονες, αλλά και εντός Ελλάδας, στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και το ΙΤΕ, και είναι αποτέλεσμα μιας διδακτορικής διατριβής που εκπονήθηκε εξ ολοκλήρου στη χώρα μας».
«…Το ‘τραγούδι’ του Musca απέδειξε ότι έχει σχήμα τηγανίτας, απλώς τυχαίνει να το βλέπουμε από τη λεπτή του πλευρά. Το σχήμα αυτό αποτελεί ισχυρή ένδειξη ότι το μαγνητικό πεδίο του Γαλαξία παίζει ενεργό ρόλο στο σχηματισμό και στη δομή των μεσοαστρικών νεφών. Αυτή η ανακάλυψη μας επέτρεψε να προσομοιώσουμε τη δομή του με λεπτομέρεια, ανοίγοντας έτσι το δρόμο σε όσους επιστήμονες επιθυμούν να το χρησιμοποιήσουν ως ένα υποδειγματικό ‘εργαστήριο’, όπου μπορούμε να μελετήσουμε τη διαδικασία της αστρογένεσης …», είπε μεταξύ άλλων ο κ. Τάσσης.
Για την πραγματοποίηση της ερευνητικής εργασίας χρησιμοποιήθηκε και ο υπερυπολογιστής Metropolis HPC, στο Κέντρο Κβαντικής Πολυπλοκότητας και Νανοτεχνολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Η μελέτη χρηματοδοτήθηκε από ευρωπαϊκά προγράμματα (FP7 Marie Curie, ERC-CoG και REGPOT) και απ’ ότι φαίνεται αποτελεί την αρχή μιας σειράς ερευνών, καθώς στο μέλλον οι επιστήμονες σκοπεύουν να εστιάσουν την προσοχή τους και σε άλλα αντίστοιχα μεσοαστρικά μοριακά νέφη.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
Φωτογραφία: ΑΠΕ-ΜΠΕ/ Α. Τρίτσης
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος